حضرت مىفرمایند: فرزندم! خدا جنس جهان را جنس نعمت و بلا قرار داد. بدین معنا که اگر جهان، جهانِ امتحان نباشد هیچ شخصیتی برای انسانها ظهور نمیکند و به تبع آن، معاد و جزاء و پاداش معنى نمىیابد. نظام اَحسن، نظامی است که انسانها بتوانند در شرایط نعمت و ابتلا شخصیتی خاص برای خود بسازند و نشان دهند از گوهر اختیار و اراده چگونه استفاده کردهاند. حضرت فرمودند: نظام دنیا چیزى نیست جز آن که خدا در آن نعمت و بلا و جزای در معاد قرار داد. ملاحظه کنید که حضرت مولی الموحدین(ع) تمام دنیا را خلاصه میکنند در نعمت و امتحان و جزای در قیامت یا چیزهایى كه از فهم ما بالاتر است و حضرت به آن نپرداختهاند. عمده برای ما آن وجوهی است که حضرت از آن نام بردهاند. هنر ما آن است که دنیا را آنطور ببینیم که حضرت میبینند، روزی در پیش است که حاصل برخورد با نعمتها و ابتلائات در شخصیت هر کس ظهور میکند و حکمت شکلدادن دنیا به این صورت وقتی خوب روشن میشود که بدانیم هر کس شخصیت خود را در بین نعمتها و بلاها باید شکل دهد به طوری که نه در نعمتها از خدا غافل شود و نه در بلاها خود را تنها ببیند و خود را ببازد. آن ملتی که در نعمتهای فراوان به فکر تجاوز به سایر ملل هستند همان قدر مردودند که ملتی در فقر و سختی، به امید دیگران نشسته و استعمارپذیر گشتهاند و نیز آنهایی که در سیاست به کلیت نظام خود فکر نمیکنند و بیشتر به فکر گروه خود هستند همان اندازه مردودند که عدهای سعی میکنند با خلاصه کردن کشور در تقابلِ گروهی، مردم را از اهداف مقدس نظام اسلامی غافل کنند. قدرت اسرارآمیز کمال تنها در برخورد ما بین نعمتها و بلاها ظهور میکند، چه در امور فردی و چه در امور اجتماعی، تنها جانهایی که در ابتلاها و امتحانها خود را نمیبازند و خود را به خدا میسپارند، پیروز این میدان هستند. چون نه گرفتار شادکامیهای افراطی شدند و نه آلوده به بیشرمی و جنایت گرویدند.
آدمی در دنیایی که خدایش آن را در بین نعمت و بلا آفریده چقدر احمقانه عمل میکند اگر به نعمتها سرمست شود و یا در سختیها مضطرب گردد. بیچاره آنهایی که معنای زندگی را در بین نعمتها و بلاها جستجو نکردند در حالیکه زندگی تنها در بین نعمتها و بلاها معنای خود را مییابد. این است آن جهانی که انبیاء برای شکلدادن به آن مبعوث شدند.