در ادامه میفرمایند:
«وَ لَا تُضِیعَنَّ حَقَّ أَخِیكَ اتِّكَالًا عَلَى مَا بَینَكَ وَ بَینَهُ فَإِنَّهُ لَیسَ لَكَ بِأَخٍ مَنْ أَضَعْتَ حَقَّهُ»؛
حق برادرت را با اعتمادی که بین شما هست ضایع مگردان، زیرا در آن صورت کسی را که حقش را ضایع کردهای برادرت نخواهد بود.
فضای بحث را فراموش نفرمایید، بنا است ارتباط بین انسانها سالم باشد تا بتوانند به کمک اسلام در صعود روحانی خود موفق گردند. در همان رابطه در این فراز میفرمایند: تو حق نداری حق برادرت را به اعتماد این كه بین شما و او ارادت هست ضایع کنی. اگر چنین کردی برادر او محسوب نمیشوی و فقط ادعای برادری او را داری.
بعضی مواقع حق دوستی دوستان را رعایت نمیکنیم و از این طریق صمیمیتها را پاس نمیداریم. بنا نیست اگر دوست شما به شما اعتماد کرد در رعایت حقوق او سهلانگاری کنید و حق او را به چیزی نگیرید، با این اطمینان که میدانید او سخت نمیگیرد. حضرت میفرمایند: مواظب باش به صِرف اینكه شما همدیگر را قبول دارید نمیشود حق همدیگر را ضایع كنید. بگوییم چون ما را قبول دارد سهمش را به او ندهیم. حضرت میفرماید: «فَإِنَّهُ لَیسَ لَكَ بِأَخٍ مَنْ أَضَعْتَ حَقَّهُ»؛ اصلاً تو دوست آن كسی نیستی كه حق او را ضایع میكنی، هر چند به اسم دوستی اینکار انجام گیرد. ولی خارج از این ادعاها اگر دوستش بودی حق او را ضایع نمیكردی. نمیشود به صِرف ارادت بین دو نفر یكی حق آن یكی را ضایع كند هر چند در رودربایستی به روی خود نیاورد.
اگر خواستید ارتباطها سالم بماند باید حقوق رفقا را رعایت کنید. مثلاً میخواهیم به مسافرت برویم از اول باید خرجها را تقسیم كنیم، نمیشود یکی بیشتر خرج کند و یکی کمتر، با این کار احساس امنیت بین رفقا ضعیف میشود. وقتی اسلام میفرماید اگر میخواهی به یك مسلمان پولی قرض بدهی اولاً: نوشته بگیر. ثانیاً مدت آن را مشخص كن. میفرمایند: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا تَدَاینتُم بِدَینٍ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى فَاكْتُبُوهُ»؛ ای مؤمنان چون قرضی را در مدّتی معین به کسی دادید آن را بنویسید. و نباید بگوییم ما که همدیگر را قبول داریم چرا برای پسدادن قرض زمان تعیین کنیم و رسید بگیریم. به نظر میرسد آفت ارتباطها همین رودربایستیها است که امنیت بین دوستان را از بین میبرد، به طوری که همه دلواپس باشند در این مسافرت بارشان روی دوش همدیگر بیفتد، در حالی که اگر متوجه باشیم نباید به برادر خود ظلم کنیم از اول همه مواظباند چیزی به کسی تحمیل نشود و رعایت سهم هرکس مدّ نظر قرار میگیرد. چه اشکال دارد که اول هرکس سهم خود را بدهد تا فشار روحی بر روی افرادی که سهم خود را ندادهاند نباشد! عمده آن است که تمام سعی خود را بکنیم تا حق برادران و دوستان ضایع نشود و در عمل هم دوست همدیگر باشیم و نه دشمن همدیگر وگرنه در عین ادعای دوستی در عمل به همدیگر دشمنی میکنیم و طعم دوستی واقعی را نمیچشیم، زیرا شیرینی دوستی وقتی خود را مینمایاند که سخت مواظب باشیم کوچکترین حقی از برادر و دوست ما در رابطه با ما ضایع نگردد، یکی از دوستان ما که در تهران ساکن بود و در سفرهای دیدار از تبعیدیها در قبل از انقلاب با هم بودیم، بعد از انقلاب، اصفهان آمد سری بزند، یك ظرف شامپو که شاید یك پنجم محتوای آن باقی بود را با خود آورده بود و گفت آن روز كه رفتیم سر تبعیدیها شما این را در ماشین ما جا گذاشتید. این مقدار شامپو ارزشی نداشت ولی از آن نظر که احترام به حق برادر خود گذاشته بود بسیار با ارزش بود.
رعایت حقوق افراد منشأ بسیاری از برکات و موفقیتها در زندگی میشود، خطر آن جا است که دوستان به بهانه دوستی نسبت به حقوق همدیگر سهلانگاری کنند. آدم از خود میپرسد چرا این خانواده مشكل دارد، وقتی انسان دقت میکند میبیند به جهت خویشاوندی و دوستی حقوق هم را رعایت نمیكنند، ده سال است پولی را از رفیقش گرفته است و عین خیالش نیست. نه این كه میخواهد بخورد، نه! حساس نیست، حقوق افراد را مال خودش میداند. این عدم حساسیت، نسبت به حقوق رفقا و آشنایان چیز بسیار خطرناكی است، چرا نباید متوجه باشیم مالِ دوستان و برادران، مالِ ما نیست پس نباید نزد ما باشد و باید در اولین فرصت به آنها باز گردانده شود؟ بزرگ و کوچک هم ندارد، نباید از محبت دیگران سوء استفاده کنیم و در تضییع حق آنها جسور شویم. در مورد رعایت حقوق پیامبر(ص) آیه آمد كه شما حق ندارید وقت و بیوقت بروید مزاحم آن حضرت شوید. فرمود: «إِنَّ الَّذِینَ ینَادُونَكَ مِن وَرَاء الْحُجُرَاتِ أَكْثَرُهُمْ لَا یعْقِلُونَ»؛(181) كسانى كه تو را از پشت اتاقهایت به فریاد مىخوانند بیشترشان نمىفهمند. به مسلمانان فرمود: نروید پشت در خانة پیامبر(ص) و داد بزنید كه پیامبر(ص) بیرون بیا كارت داریم. میفرماید این کارها از بیعقلی است و این حق شما نیست كه طلب كارانه با حضرت برخورد كنید. سپس میفرماید: «وَلَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَیهِمْ لَكَانَ خَیرًا لَّهُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ»؛(182) اگر صبر کنند تا از خانه بیرون بیایی برای آنها بهتر است و خداوند غفور و رحیم است. یعنی این کار آنها موجب تجلی نور اسم غفور و رحیم بر زندگی فردی و اجتماعی آنها خواهد شد. اگر انسان حقوق بقیه را رعایت كند مشمول مغفرت و رحمت الهی میشود.