بَابُ حَقِّ الْجِوَارِ
1- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ جَمِیعاً عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عِكْرِمَةَ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقُلْتُ لَهُ لِی جَارٌ یُؤْذِینِی فَقَالَ ارْحَمْهُ فَقُلْتُ لَا رَحِمَهُ اللَّهُ فَصَرَفَ وَجْهَهُ عَنِّی قَالَ فَكَرِهْتُ أَنْ أَدَعَهُ فَقُلْتُ یَفْعَلُ بِی كَذَا وَ كَذَا وَ یَفْعَلُ بِی وَ یُؤْذِینِی فَقَالَ أَ رَأَیْتَ إِنْ كَاشَفْتَهُ انْتَصَفْتَ مِنْهُ فَقُلْتُ بَلَى أُرْبِی عَلَیْهِ فَقَالَ إِنَّ ذَا مِمَّنْ یَحْسُدُ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَإِذَا رَأَى نِعْمَةً عَلَى أَحَدٍ فَكَانَ لَهُ أَهْلٌ جَعَلَ بَلَاءَهُ عَلَیْهِمْ وَ إِنْ لَمْ یَكُنْ لَهُ أَهْلٌ جَعَلَهُ عَلَى خَادِمِهِ فَإِنْ لَمْ یَكُنْ لَهُ خَادِمٌ أَسْهَرَ لَیْلَهُ وَ أَغَاظَ نَهَارَهُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص أَتَاهُ رَجُلٌ مِنَ الْأَنْصَارِ فَقَالَ إِنِّی اشْتَرَیْتُ دَاراً فِی بَنِی فُلَانٍ وَ إِنَّ أَقْرَبَ جِیرَانِی مِنِّی جِوَاراً مَنْ لَا أَرْجُو خَیْرَهُ وَ لَا آمَنُ شَرَّهُ قَالَ فَأَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلِیّاً ع وَ سَلْمَانَ وَ أَبَا ذَرٍّ وَ نَسِیتُ آخَرَ وَ أَظُنُّهُ الْمِقْدَادَ أَنْ یُنَادُوا فِی الْمَسْجِدِ بِأَعْلَى أَصْوَاتِهِمْ بِأَنَّهُ لَا إِیمَانَ لِمَنْ لَمْ یَأْمَنْ جَارُهُ بَوَائِقَهُ فَنَادَوْا بِهَا ثَلَاثاً ثُمَّ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَى كُلِّ أَرْبَعِینَ دَاراً مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ یَمِینِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 489 روایة: 1@*@
ترجمه :
1- عمرو بن عكرمه گوید: وارد شدم بر حضرت صادق (ع) و بآن حضرت عرضكردم: همسایهاى دارم كه مرا بیازارد فرمود: تو با او خوشرفتارى كن، من گفتم: خدایش رحم نكند! پس آنحضرت روى از من برگردانید، گوید: من نخواستم با آنوضع از حضرت جدا شوم از اینرو عرضكردم: با من چنین و چنان مىكند و مرا آزار مىدهد! فرمود: گمان مىكنى كه اگر با او آشكارا دشمنى كنى (و تو نیز مانند او درصدد آزارش برآئى) مىتوانى از او انتقام بكشى؛ (و شر او را از خود دور كنى؟ و محتمل است مقصود این باشد: كه اگر آشكارا با او دشمنى كنى آیا در مقام مخامصه مىتوانى ستم و آزار او را بر خودت ثابت كنى بطورى كه از تو بپذیرد؟) عرضكردم: آرى من بر او مىچربم، فرمود: این همسایه تو از كسانى است كه بمردم رشك برد از آنچه خداوند بآنها داده و تفضل كرده، پس چون نعمتى براى كسى دید، اگر اهل و عیالى داشته باشد بآنها تعرض كند و (از ناراحتى كه ناشى از حسدى است كه در درون اوست) آنها را بیازارد، و اگر خاندانى ندارد (كه آنها را آزار كند) بخدمتكارش مىپیچد، و اگر خدمتكار نداشته باشد شبها را به بیدارى بسر برد و روزها را بخشم بگذراند، همانا مردى از انصار خدمت رسول خدا (ص) آمده عرضكرد: من خانهاى در فلان قبیله خریدارى كردهام، و نزدیكترین همسایه من در آنخانه كسى است كه خیرى از او بمن نرسد و از شرش آسوده نیستم؟ پس رسول خدا (ص) و بسلمان و اباذر (راوى گوید:) دیگرى را هم فرمود كه من فراموش كردم و گمان دارم كه مقداد بود دستور داد كه با بلندترین آوازشان در مسجد فریاد زنند كه:
هر كه همسایهاش از آزار او آسوده نباشد ایمان ندارد، پس آنها سه بار آن را گفتند، سپس با دست اشاره كرد كه تا چهل خانه است از برابر و پشت سر و طرف راست و سمت چپ (یعنى تا چهل خانه از چهار طرف همسایه هستند).
2- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ قَرَأْتُ فِی كِتَابِ عَلِیٍّ ع أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَتَبَ بَیْنَ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ وَ مَنْ لَحِقَ بِهِمْ مِنْ أَهْلِ یَثْرِبَ أَنَّ الْجَارَ كَالنَّفْسِ غَیْرُ مُضَارٍّ وَ لَا آثِمٍ وَ حُرْمَةُ الْجَارِ عَلَى الْجَارِ كَحُرْمَةِ أُمِّهِ الْحَدِیثُ مُخْتَصَرٌ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 490 روایة: 2@*@
ترجمه :
2- حضرت صادق از پدرش علیهما السلام حدیث كند كه فرمود: من در كتاب على علیه السلام خواندم: كه رسول خدا (ص) نامهاى میان مهاجر و انصار و دیگران از مردم مدینه كه با آنان پیوند داشتند نوشت (و همه امضاء كردند) كه: همسایه مانند خود انسان است كه نه زیان باو رسد و نه گناهكار شود و (دیگر اینكه) احترام همسایه مانند احترام مادر است. و این مختصر حدیث است.
شرح:
اینكه فرمود: نه زیان باو رسد نه گناهكار شود شاید مقصود این باشد كه همچنانكه مرد بخودش زیان نرساند و خویشتن در گناه نیفكند، یا خود را گناهكار نشمارد نسبت بهمسایه هم باید چنین باشد. (از فیض ره -).
3- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی رَجَاءٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ حُسْنُ الْجِوَارِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 490 روایة: 3@*@
ترجمه :
3- حضرت صادق (ع) فرمود: خوش همسایگى (و خوشرفتارى با همسایه) روزى را زیاد كند.
4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنِ الْكَاهِلِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ یَعْقُوبَ ع لَمَّا ذَهَبَ مِنْهُ بِنْیَامِینُ نَادَى یَا رَبِّ أَ مَا تَرْحَمُنِی أَذْهَبْتَ عَیْنَیَّ وَ أَذْهَبْتَ ابْنَیَّ فَأَوْحَى اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَوْ أَمَتُّهُمَا لَأَحْیَیْتُهُمَا لَكَ حَتَّى أَجْمَعَ بَیْنَكَ وَ بَیْنَهُمَا وَ لَكِنْ تَذْكُرُ الشَّاةَ الَّتِی ذَبَحْتَهَا وَ شَوَیْتَهَا وَ أَكَلْتَ وَ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ إِلَى جَانِبِكَ صَائِمٌ لَمْ تُنِلْهُ مِنْهَا شَیْئاً
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 490 روایة: 4@*@
ترجمه :
4- كاهلى گوید شنیدم حضرت صادق (ع) مىفرمود: كه چون بنیامین از دست یعقوب رفت عرضكرد: بار پروردگارا بمن رحم نمىكنى؟ چشمم را كه گرفتى و فرزندم را كه بردى؟ پس خداى تبارك و تعالى باو وحى كرد: كه اگر من آندو را (یعنى یوسف و بنیامین را) میرانده باشم برایت زندهشان مىكنم ولى آیا بیاد دارى آن گوسفندى كه سر بریدى و بریان كردى و خوردى و فلان و فلان در همسایگى تو روزه بودند و چیزى بآنها ندادى؟.
5- وَ فِی رِوَایَةٍ أُخْرَى قَالَ فَكَانَ بَعْدَ ذَلِكَ یَعْقُوبُ ع یُنَادِی مُنَادِیهِ كُلَّ غَدَاةٍ مِنْ مَنْزِلِهِ عَلَى فَرْسَخٍ أَلَا مَنْ أَرَادَ الْغَدَاءَ فَلْیَأْتِ إِلَى یَعْقُوبَ وَ إِذَا أَمْسَى نَادَى أَلَا مَنْ أَرَادَ الْعَشَاءَ فَلْیَأْتِ إِلَى یَعْقُوبَ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 491 روایة: 5@*@
ترجمه :
5- و در روایت دیگرى است كه یعقوب علیه السلام پس از آن (وحى) همیشه از منزلش در هر چاشتگاه تا سر یك فرسنگى جار مىزدند: كه هر كس چاشت خواهد بخانه یعقوب آید و در شامگاه هم جار مىزدند: كه هركس شام خواهد نزد یعقوب آید.
6- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ جَاءَتْ فَاطِمَةُ ع تَشْكُو إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص بَعْضَ أَمْرِهَا فَأَعْطَاهَا رَسُولُ اللَّهِ ص كُرَیْسَةً وَ قَالَ تَعَلَّمِی مَا فِیهَا فَإِذَا فِیهَا مَنْ كَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلَا یُؤْذِی جَارَهُ وَ مَنْ كَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلْیُكْرِمْ ضَیْفَهُ وَ مَنْ كَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلْیَقُلْ خَیْراً أَوْ لِیَسْكُتْ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 491 روایة: 6@*@
ترجمه :
6- حضرت صادق (ع) فرمود: فاطمه علیهما السلام براى شكایت از پارهاى پیش آمدها نزد رسول خدا (ص) آمد، پس رسول خدا (ص) جزوهاى باو داد و فرمود: آنچه در آنست بیاموز، و (این كلمات) در آن بود: هركس ایمان بخدا و روز باز پسین دارد میهمان خود را گرامى دارد، و هركس ایمان بخدا و روز جزا دارد باید خوب بگوید یا خموشى گیرد.
7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدَانَ عَنْ أَبِی مَسْعُودٍ قَالَ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع حُسْنُ الْجِوَارِ زِیَادَةٌ فِی الْأَعْمَارِ وَ عِمَارَةُ الدِّیَارِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 491 روایة: 7@*@
ترجمه :
7- ابو مسعود گوید: حضرت صادق (ع) بمن فرمود: خوش همسایگى در عمرها بیفزاید و خانهها را آباد كند.
8- عَنْهُ عَنِ النَّهِیكِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنِ الْحَكَمِ الْخَیَّاطِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع حُسْنُ الْجِوَارِ یَعْمُرُ الدِّیَارَ وَ یَزِیدُ فِی الْأَعْمَارِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 491 روایة: 8@*@
ترجمه :
8- (مانند حدیث (7) است).
9- عَنْهُ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ صَالِحِ بْنِ حَمْزَةَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَبْدٍ صَالِحٍ ع قَالَ قَالَ لَیْسَ حُسْنُ الْجِوَارِ كَفَّ الْأَذَى وَ لَكِنَّ حُسْنَ الْجِوَارِ صَبْرُكَ عَلَى الْأَذَى
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 492 روایة: 9@*@
ترجمه :
9- حضرت موسى بن جعفر علیهما السلام فرمود: خوش همسایگى تنها باین نیست كه از آزار همسایه خوددارى كنى بلكه بر آزار او نیز شكیبائى كنى.
10- أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْكُوفِیِّ عَنْ عُبَیْسِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص حُسْنُ الْجِوَارِ یَعْمُرُ الدِّیَارَ وَ یُنْسِئُ فِی الْأَعْمَارِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 492 روایة: 10@*@
ترجمه :
10- رسول خدا (ص) فرمود: خوش همسایگى خانهها را آباد سازد و اجل را بتأخیر اندازد (كنایه از درازى عمر است).
11- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِی الرَّبِیعِ الشَّامِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ وَ الْبَیْتُ غَاصٌّ بِأَهْلِهِ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَیْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یُحْسِنْ مُجَاوَرَةَ مَنْ جَاوَرَهُ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 492 روایة: 11@*@
ترجمه :
11- ابو الربیع شامى گوید: حضرت صادق (ع) در حالیكه خانه پر از جمعیت بود فرمود: كه بدانید از ما نیست كسى كه با همسایهاش خوش رفتارى نكند.
12- عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ الْمُؤْمِنُ مَنْ آمَنَ جَارَهُ بَوَائِقَهُ قُلْتُ وَ مَا بَوَائِقُهُ قَالَ ظُلْمُهُ وَ غَشْمُهُ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 492 روایة: 12@*@
ترجمه :
12- ابوحمزه گوید: شنیدم از حضرت صادق (ع) كه مىفرمود: مؤمن كسى است كه همسایهاش از بوائق او آسوده باشد، من عرضكردم: بوائق او چیست؟ فرمود: ستم و آزار او.
13- أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِیِّ ص فَشَكَا إِلَیْهِ أَذًى مِنْ جَارِهِ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص اصْبِرْ ثُمَّ أَتَاهُ ثَانِیَةً فَقَالَ لَهُ النَّبِیُّ ص اصْبِرْ ثُمَّ عَادَ إِلَیْهِ فَشَكَاهُ ثَالِثَةً فَقَالَ النَّبِیُّ ص لِلرَّجُلِ الَّذِی شَكَا إِذَا كَانَ عِنْدَ رَوَاحِ النَّاسِ إِلَى الْجُمُعَةِ فَأَخْرِجْ مَتَاعَكَ إِلَى الطَّرِیقِ حَتَّى یَرَاهُ مَنْ یَرُوحُ إِلَى الْجُمُعَةِ فَإِذَا سَأَلُوكَ فَأَخْبِرْهُمْ قَالَ فَفَعَلَ فَأَتَاهُ جَارُهُ الْمُؤْذِی لَهُ فَقَالَ لَهُ رُدَّ مَتَاعَكَ فَلَكَ اللَّهُ عَلَیَّ أَنْ لَا أَعُودَ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 492 روایة: 13@*@
ترجمه :
13- حضرت باقر (ع) فرمود: نزد پیغمبر (ص) آمد و از آزار همسایهاش باو شكایت كرد، رسول خدا (ص) باو فرمود: صبر كن، سپس بار دوم خدمتش آمد (و شكایت كرد) پیغمبر (ص) باو فرمود: صبر كن، سپس بار سوم آمد و باز شكایت كرد، حضرت باو فرمود: چون روز جمعه شود آنگاه كه مردم براى نماز جمعه مىروند اثاثیه خانهات را سر كوچه و راه مردم بیار تا هر كه بنماز جمعه مىرود ببیند، و چون از تو پرسند (كه براى چه اینكار كردهاى) جریان را بآنها بگو، فرمود: آنمرد اینكار را كرد، پس آن همسایه كه آزارش مىداد پیش او آمد و گفت: اثاثیهات را بخانه بازگردان من با خدا عهد مىكنم كه دیگر ترا اذیت نكنم.
14- عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْبَجَلِیِّ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ الْوَصَّافِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا آمَنَ بِی مَنْ بَاتَ شَبْعَانَ وَ جَارُهُ جَائِعٌ قَالَ وَ مَا مِنْ أَهْلِ قَرْیَةٍ یَبِیتُ وَ فِیهِمْ جَائِعٌ یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 493 روایة: 14@*@
ترجمه :
14- و نیز فرمود علیه السلام: كه رسول خدا (ص) فرموده: بمن ایمان ندارد كسى كه سیر بخوابد و همسایهاش گرسنه باشد، و فرمود: اهل یك آبادى كه شب را بگذرانند و در ایشان گرسنهاى باشد روز قیامت خداوند بآنها نظر رحمت نیفكند.
15- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ مِنَ الْقَوَاصِمِ الْفَوَاقِرِ الَّتِی تَقْصِمُ الظَّهْرَ جَارُ السَّوْءِ إِنْ رَأَى حَسَنَةً أَخْفَاهَا وَ إِنْ رَأَى سَیِّئَةً أَفْشَاهَا
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 493 روایة: 15@*@
ترجمه :
15- و نیز فرمود علیه السلام: از بلاهاى كمرشكن كه پشت انسانرا خم كند همسایه بد است، اگر خوشرفتارى و كارى نیكى ببیند پنهان كند و اگر بدى از انسان ببیند فاش كند.
16- عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ جَارِ السَّوْءِ فِی دَارِ إِقَامَةٍ تَرَاكَ عَیْنَاهُ وَ یَرْعَاكَ قَلْبُهُ إِنْ رَآكَ بِخَیْرٍ سَاءَهُ وَ إِنْ رَآكَ بِشَرٍّ سَرَّهُ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 493 روایة: 16@*@
ترجمه :
16- حضرت صادق (ع) فرمود: رسول خدا (ص) فرموده: بخدا پناه مىبرم از همسایه بد براى خانهاى كه اقامتگاه است، چشمانش ترا ببیند و دلش بتو توجه دارد اگر خوشى در تو ببیند بدش آید، و اگر تو را در بدى ببیند خوشش آید.