تربیت
Tarbiat.Org

اصول کافی جلد 4
ابی‏جعفر محمد بن یعقوب کلینی مشهور به شیخ کلینی

باب كسیكه هم نشینى و رفاقت با او بد است

بَابُ مَنْ تُكْرَهُ مُجَالَسَتُهُ وَ مُرَافَقَتُهُ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ الْكِنْدِیِّ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع إِذَا صَعِدَ الْمِنْبَرَ قَالَ یَنْبَغِی لِلْمُسْلِمِ أَنْ یَتَجَنَّبَ مُوَاخَاةَ ثَلَاثَةٍ الْمَاجِنِ الْفَاجِرِ وَ الْأَحْمَقِ وَ الْكَذَّابِ فَأَمَّا الْمَاجِنُ الْفَاجِرُ فَیُزَیِّنُ لَكَ فِعْلَهُ وَ یُحِبُّ أَنَّكَ مِثْلُهُ وَ لَا یُعِینُكَ عَلَى أَمْرِ دِینِكَ وَ مَعَادِكَ وَ مُقَارَبَتُهُ جَفَاءٌ وَ قَسْوَةٌ وَ مَدْخَلُهُ وَ مَخْرَجُهُ عَارٌ عَلَیْكَ وَ أَمَّا الْأَحْمَقُ فَإِنَّهُ لَا یُشِیرُ عَلَیْكَ بِخَیْرٍ وَ لَا یُرْجَى لِصَرْفِ السُّوءِ عَنْكَ وَ لَوْ أَجْهَدَ نَفْسَهُ وَ رُبَّمَا أَرَادَ مَنْفَعَتَكَ فَضَرَّكَ فَمَوْتُهُ خَیْرٌ مِنْ حَیَاتِهِ وَ سُكُوتُهُ خَیْرٌ مِنْ نُطْقِهِ وَ بُعْدُهُ خَیْرٌ مِنْ قُرْبِهِ وَ أَمَّا الْكَذَّابُ فَإِنَّهُ لَا یَهْنِئُكَ مَعَهُ عَیْشٌ یَنْقُلُ حَدِیثَكَ وَ یَنْقُلُ إِلَیْكَ الْحَدِیثَ كُلَّمَا أَفْنَى أُحْدُوثَةً مَطَرَهَا بِأُخْرَى مِثْلِهَا حَتَّى إِنَّهُ یُحَدِّثُ بِالصِّدْقِ فَمَا یُصَدَّقُ وَ یُفَرِّقُ بَیْنَ النَّاسِ بِالْعَدَاوَةِ فَیُنْبِتُ السَّخَائِمَ فِی الصُّدُورِ فَاتَّقُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ انْظُرُوا لِأَنْفُسِكُمْ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 453 روایة: 1@*@
ترجمه :
1- حضرت صادق (ع) فرمود، هر زمان امیرالمؤمنین علیه السلام بمنبر مى‏رفت مى‏فرمود: سزاوار است از براى مسلمان كه رفاقت با سه كس دورى جوید: پر روى بى‏باكى كه تباهكار است، و احمق، و دروغگو، اما شخص پر روى تباهكار پس كردار خویشتن را براى تو بیاراید و دوست دارد كه تو نیز مانند او باشى، و نه در كار دین تو را كمك كند و نه در كار آخرت، و نزدیكى با او جفاكارى و سنگدلى است و ورود و خروج او (و رفت و آمدش) براى تو ننگست، و اما احمق پس كار خیرى درباره تو انجام ندهد، و بجلو گیریش از رسیدن بدى بتو امیدى نیست اگر چه خود را بتلاش اندازد و بسا كه بخواهد بتو سودى برساند ولى (از روى حماقت) زیانت رساند، پس مرگ او به از زندگیش مى‏باشد، و خموشى او به از گفتارش، و دورى او (از تو) به از نزدیكى اوست، و اما دروغگو زندگى كردن با او بر تو گوارا نشود، گفتار تو را بدیگران باز گوید، و از دیگران بسوى تو درآید، هرگاه افسانه را بپایان رساند آنرا بافسانه دیگرى مانند آن بچسباند (و در نسخه وافى «مطها» است یعنى بكشاند) تا بدانجا كه راست گوید ولى كسى باور نكند، و میانه مردمان را بدشمنى پراكنده سازد، و در سینه‏ها تخم كینه افشاند و برویاند، از خداى عزوجل بپرهیزد و خود را بپائید.
2- وَ فِی رِوَایَةِ عَبْدِ الْأَعْلَى عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع لَا یَنْبَغِی لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ أَنْ یُوَاخِیَ الْفَاجِرَ فَإِنَّهُ یُزَیِّنُ لَهُ فِعْلَهُ وَ یُحِبُّ أَنْ یَكُونَ مِثْلَهُ وَ لَا یُعِینُهُ عَلَى أَمْرِ دُنْیَاهُ وَ لَا أَمْرِ مَعَادِهِ وَ مَدْخَلُهُ إِلَیْهِ وَ مَخْرَجُهُ مِنْ عِنْدِهِ شَیْنٌ عَلَیْهِ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 453 روایة: 2@*@
ترجمه :
2- و نیز آنحضرت علیه السلام حدیث كرده كه فرمود: شایسته نیست كه مرد مسلمان با شخص تبهكار طرح برادرى افكند، زیرا كه او كردار خود را برایش بیاراید و دوست دارد كه آن مسلمان هم چون او شود، و او را نه در كار دنیا و نه در كار آخرتش كمك نكند، و رفت و آمدش براى او ننگ است.
3- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یُوسُفَ عَنْ مُیَسِّرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا یَنْبَغِی لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ أَنْ یُوَاخِیَ الْفَاجِرَ وَ لَا الْأَحْمَقَ وَ لَا الْكَذَّابَ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 454 روایة: 3@*@
ترجمه :
3- حضرت صادق (ع) فرمود: شایسته نیست براى مرد مسلمان كه با شخص تبهكار و احمق دروغگو رفاقت كند.
4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ قَالَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ ع إِنَّ صَاحِبَ الشَّرِّ یُعْدِی وَ قَرِینَ السَّوْءِ یُرْدِی فَانْظُرْ مَنْ تُقَارِنُ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 454 روایة: 4@*@
ترجمه :
4- حضرت ابوالحسن علیه السلام فرمود: عیسى بن مریم علیه السلام فرموده: همانا شخص بدكار بدى وى سرایت كند، و همنشین بد انسان را بهلاكت افكند، پس بنگر با چه كس هم نشینى گردى.
5- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَى قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَا عَمَّارُ إِنْ كُنْتَ تُحِبُّ أَنْ تَسْتَتِبَّ لَكَ النِّعْمَةُ وَ تَكْمُلَ لَكَ الْمُرُوءَةُ وَ تَصْلُحَ لَكَ الْمَعِیشَةُ فَلَا تُشَارِكِ الْعَبِیدَ وَ السَّفِلَةَ فِی أَمْرِكَ فَإِنَّكَ إِنِ ائْتَمَنْتَهُمْ خَانُوكَ وَ إِنْ حَدَّثُوكَ كَذَبُوكَ وَ إِنْ نُكِبْتَ خَذَلُوكَ وَ إِنْ وَعَدُوكَ أَخْلَفُوكَ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 454 روایة: 5@*@
ترجمه :
5- عمار بن موسى گوید: حضرت صادق (ع) فرمود: اى عمار اگر خواهى كه نعمتت پا برجا باشد، و مردانگیت كامل و بى‏عیب باشد، و زندگیت نیكو گردد، بنده‏هاى زر خرید و اشخاص پست را در كارهاى خود وارد مكن، زیرا اگر امانتى بایشان سپارى بتو خیانت كنند، و اگر خیرى برایت آورند دروغ گویند، و اگر بنكبت روزگار دچار شوى رهایت كنند، و اگر وعده‏اى بتو دهند بدان وفا نكنند.
6- قَالَ وَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ حُبُّ الْأَبْرَارِ لِلْأَبْرَارِ ثَوَابٌ لِلْأَبْرَارِ وَ حُبُّ الْفُجَّارِ لِلْأَبْرَارِ فَضِیلَةٌ لِلْأَبْرَارِ وَ بُغْضُ الْفُجَّارِ لِلْأَبْرَارِ زَیْنٌ لِلْأَبْرَارِ وَ بُغْضُ الْأَبْرَارِ لِلْفُجَّارِ خِزْیٌ عَلَى الْفُجَّارِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 454 روایة: 6@*@
ترجمه :
6- گوید: و نیز از آن حضرت علیه السلام شنیدم كه مى‏فرمود: دوست داشتن نیكان نیكان را براى آنها ثواب است، و دوست داشتن تبهكاران نیكان را براى نیكان فضیلت است، و دشمنى تبهكاران با نیكان براى نیكان زینت است، و دشمنى نیكان با تبهكاران براى تبهكاران خوارى و رسوائى است.
7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِمَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ قَالَ لِی أَبِی عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا یَا بُنَیَّ انْظُرْ خَمْسَةً فَلَا تُصَاحِبْهُمْ وَ لَا تُحَادِثْهُمْ وَ لَا تُرَافِقْهُمْ فِی طَرِیقٍ فَقُلْتُ یَا أَبَتِ مَنْ هُمْ عَرِّفْنِیهِمْ قَالَ إِیَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الْكَذَّابِ فَإِنَّهُ بِمَنْزِلَةِ السَّرَابِ یُقَرِّبُ لَكَ الْبَعِیدَ وَ یُبَعِّدُ لَكَ الْقَرِیبَ وَ إِیَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الْفَاسِقِ فَإِنَّهُ بَائِعُكَ بِأُكْلَةٍ أَوْ أَقَلَّ مِنْ ذَلِكَ وَ إِیَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الْبَخِیلِ فَإِنَّهُ یَخْذُلُكَ فِی مَالِهِ أَحْوَجَ مَا تَكُونُ إِلَیْهِ وَ إِیَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الْأَحْمَقِ فَإِنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَنْفَعَكَ فَیَضُرُّكَ وَ إِیَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الْقَاطِعِ لِرَحِمِهِ فَإِنِّی وَجَدْتُهُ مَلْعُوناً فِی كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی ثَلَاثَةِ مَوَاضِعَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَكُمْ أُولئِكَ الَّذِینَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَ أَعْمى‏ أَبْصارَهُمْ وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ الَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ وَ قَالَ فِی الْبَقَرَةِ الَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 455 روایة: 7@*@
ترجمه :
7- حضرت صادق (ع) از پدرش علیهما السلام حدیث كند كه پدرم على بن الحسین علیهما السلام بمن فرمود: اى فرزند در نظر داشته باش كه با پنج كس همنشین نشوى، و با آنها گفتگو و رفاقت در راهى نكنى گفتم پدر جان آنها كیانند؟ بمن معرفى كن، فرمود: زنهار مبادا با دروغگو همنشین شوى زیرا كه او بمنزله سرابى است كه دور را در نظرت نزدیك و نزدیك را برایت دور جلوه دهد، و زنهار از هم‏نشینى با فاسق و گنهكار بپرهیز كه او بیك لقمه یا كمتر از آن ترا بفروشد، و بر تو باد كه با با شخص بخیل همنشین نگردى زیرا كه او مال خود را در سخت‏ترین نیازمندیهایت از تو دریغ دارد، و زنهار مبادا با احمق همنشین شوى كه او مى‏خواهد بتو سود رساند ولى (بواسطه حماقتش) زیانت زند، و مبادا با آنكس كه قطع رحم كند رفاقت كنى كه من او را در دو سه جاى قرآن ملعون یافتم (یكجا) خداى عزوجل فرماید: «پس آیا امید دارید كه هرگاه بسرپرستى كارى گمارده شوید فساد در زمین نكنید و قطع رحم كنیم، ایشانند كه خداوند لعنتشان كرده پس كرشان كرد، و كور ساخت دیدگانشان را» (سوره محمد آیه 22 23) و نیز (در جاى دیگر) فرماید: «آنانكه بشكنند پیمان خدا را پس از بستن آن، و مى‏برند آنچه را كه خدا فرموده پیوند شود، و فساد كنند در زمین آنها را است لعنت و براى ایشان است بدى آن سراى» (سوره رعد 25) و نیز در سوره بقره (آیه 27) فرماید: «آنانكه پیمان خدا را پس از بستنش بشكنند و ببرند آنچه را خداوند دستور داده پیوندش را داده و فساد كنند در زمین ایشانند زیانكاران».
8- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ قَالَ سَمِعْتُ الْمُحَارِبِیَّ یَرْوِی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ثَلَاثَةٌ مُجَالَسَتُهُمْ تُمِیتُ الْقَلْبَ الْجُلُوسُ مَعَ الْأَنْذَالِ وَ الْحَدِیثُ مَعَ النِّسَاءِ وَ الْجُلُوسُ مَعَ الْأَغْنِیَاءِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 455 روایة: 8@*@
ترجمه :
8- امام صادق علیه السلام از پدرانش رسول خدا علیهم الصلاة والسلام حدیث كند كه فرمود (ص): سه دسته‏اند كه همنشینى با آنها دل را بمیراند: هم نشینى با اراذل و فرومایگان، و گفت و شنود با زنها، و نشستن با توانگران.
9- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی الْبِلَادِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ قَالَ قَالَ لُقْمَانُ ع لِابْنِهِ یَا بُنَیَّ لَا تَقْتَرِبْ فَتَكُونَ أَبْعَدَ لَكَ وَ لَا تَبْعُدْ فَتُهَانَ كُلُّ دَابَّةٍ تُحِبُّ مِثْلَهَا وَ إِنَّ ابْنَ آدَمَ یُحِبُّ مِثْلَهُ وَ لَا تَنْشُرْ بَزَّكَ إِلَّا عِنْدَ بَاغِیهِ كَمَا لَیْسَ بَیْنَ الذِّئْبِ وَ الْكَبْشِ خُلَّةٌ كَذَلِكَ لَیْسَ بَیْنَ الْبَارِّ وَ الْفَاجِرِ خُلَّةٌ مَنْ یَقْتَرِبْ مِنَ الزِّفْتِ یَعْلَقْ بِهِ بَعْضُهُ كَذَلِكَ مَنْ یُشَارِكِ الْفَاجِرَ یَتَعَلَّمْ مِنْ طُرُقِهِ مَنْ یُحِبَّ الْمِرَاءَ یُشْتَمْ وَ مَنْ یَدْخُلْ مَدَاخِلَ السُّوءِ یُتَّهَمْ وَ مَنْ یُقَارِنْ قَرِینَ السَّوْءِ لَا یَسْلَمْ وَ مَنْ لَا یَمْلِكْ لِسَانَهُ یَنْدَمْ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 456 روایة: 9@*@
ترجمه :
9- از لقمان حدیث شد كه به پسرش گفت: اى پسر جانم زیاد با مردم نزدیك مشو كه موجب دوریت از دلهاى آنها شوى (یعنى چون زیاد رفت و آمد با مردم كردى موجب ملال و خستگى آنها شود و در نتیجه مورد بى‏مهرى آنان واقع شوى) و یكسره از آنان دورى مكن كه (اعتنایت نكنند و) خوار و بى‏مقدار شوى، هر جاندارى همانند خود را دوست دارد و آدمیزاد هم بمانند خود دوستى ورزد، كالاى خود را جز در نزد خریدار و جویایش پهن مكن، و چنانچه میان گرگ و گوسفند دوستى نباشد هم چنین میان نیكوكار و بدكار دوستى نباشد، و هر كه بقیر نزدیك شود پاره‏اى از آن باو بچسبد هم چنین هركس با تبهكار در زندگى شریك شود از روشهاى او بیاموزد، و هر كه جدال و ستیزه‏جوئى را دوست دارد دشنام خورد، و هر كه بجاهاى بد رود متهم گردد، و كسى كه با رفیق بد همنشین شود در امان نباشد، و هر كه زبان خود را نگه ندارد پشیمان گردد.
10- أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ لَا تَصْحَبُوا أَهْلَ الْبِدَعِ وَ لَا تُجَالِسُوهُمْ فَتَصِیرُوا عِنْدَ النَّاسِ كَوَاحِدٍ مِنْهُمْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْمَرْءُ عَلَى دِینِ خَلِیلِهِ وَ قَرِینِهِ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 456 روایة: 10@*@
ترجمه :
10- حضرت صادق (ع) فرمود: با بدعت گذاران هم صحبت نشوید و هم نشین نگردید كه در نظر مردم چون یكى از آنها شوید، رسول خدا (ص) فرمود: انسان هم كیش دوست و رفیق خویش است.
11- أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَعْقُوبَ الْهَاشِمِیِّ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِیَّاكَ وَ مُصَادَقَةَ الْأَحْمَقِ فَإِنَّكَ أَسَرَّ مَا تَكُونُ مِنْ نَاحِیَتِهِ أَقْرَبُ مَا یَكُونُ إِلَى مَسَاءَتِكَ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 456 روایة: 11@*@
ترجمه :
11- عبید بن زراره گوید: حضرت صادق (ع) فرمود: بپرهیز از دوستى با احمق زیرا كه تو هر چه از جانب او شادتر باشى او ببدى رساندن بتو نزدیك‏تر است (گویا مقصود اینست كه هر چه بدوستى او خوشحال‏تر باشى خطر زیان رساندن او بواسطه حماقتش بتو نزدیكتر شود).