تربیت
Tarbiat.Org

اصول کافی جلد 4
ابی‏جعفر محمد بن یعقوب کلینی مشهور به شیخ کلینی

باب نوادر

بَابُ النَّوَادِرِ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ عُبَیْسِ بْنِ هِشَامٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قُرَّاءُ الْقُرْآنِ ثَلَاثَةٌ رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَاتَّخَذَهُ بِضَاعَةً وَ اسْتَدَرَّ بِهِ الْمُلُوكَ وَ اسْتَطَالَ بِهِ عَلَى النَّاسِ وَ رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَحَفِظَ حُرُوفَهُ وَ ضَیَّعَ حُدُودَهُ وَ أَقَامَهُ إِقَامَةَ الْقِدْحِ فَلَا كَثَّرَ اللَّهُ هَؤُلَاءِ مِنْ حَمَلَةِ الْقُرْآنِ وَ رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَوَضَعَ دَوَاءَ الْقُرْآنِ عَلَى دَاءِ قَلْبِهِ فَأَسْهَرَ بِهِ لَیْلَهُ وَ أَظْمَأَ بِهِ نَهَارَهُ وَ قَامَ بِهِ فِی مَسَاجِدِهِ وَ تَجَافَى بِهِ عَنْ فِرَاشِهِ فَبِأُولَئِكَ یَدْفَعُ اللَّهُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْبَلَاءَ وَ بِأُولَئِكَ یُدِیلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ الْأَعْدَاءِ وَ بِأُولَئِكَ یُنَزِّلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْغَیْثَ مِنَ السَّمَاءِ فَوَ اللَّهِ لَهَؤُلَاءِ فِی قُرَّاءِ الْقُرْآنِ أَعَزُّ مِنَ الْكِبْرِیتِ الْأَحْمَرِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 435 روایة: 1@*@
ترجمه :
1- حضرت باقر (ع) فرمود: قرآن خوانان سه گروه‏اند:
یكى آنكه قرآن خواند و آنرا سرمایه كسب خود كند و پادشاهان را با آن بدو شد و بمردم بزرگى بفروشد.
و دیگر مردى است كه قرآن را بخواند و حروف آنرا نگهدارى كند ولى حدود آنرا ضایع سازد و در سایر اوقات پشت سر اندازد چنانكه شخص سواره جام آبش را پشت سرش میآویزد و مانند این كلام در كتاب دعاء باب صلوات گذشت مراجعه شود) خداوند امثال اینهان را در قرآن خوانان زیاد نكند.
و دیگرى مردى است كه قرآن خواند و داروى قرآن را بر دل دردمندش نهد و براى (خواندن و بكار بستن و دقت و غور در معانیش) شب زنده‏دارى كند و روش را بتشنگى بسر برد، و در هنگام نمازهایش و جاهاى آن بدان قیام كند، و از بستر خواب بخاطر آن دورى گزیند، و بخاطر این دسته از از مردمان است كه خداى عزیز جبار بلا را بگرداند، و ببركت ایشان است كه خداى عزوجل شر دشمنان را باز دارد، و بسبب آنان است كه خداى عزوجل از آسمان باران فرستد، پس بخدا سوگند اینها در میان قرآن خوانان از كبریت احمر كمیاب‏ترند.
2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی یَحْیَى عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع یَقُولُ نَزَلَ الْقُرْآنُ أَثْلَاثاً ثُلُثٌ فِینَا وَ فِی عَدُوِّنَا وَ ثُلُثٌ سُنَنٌ وَ أَمْثَالٌ وَ ثُلُثٌ فَرَائِضُ وَ أَحْكَامٌ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 435 روایة: 2@*@
ترجمه :
2- اصبغ بن نباته گوید: شنیدم از امیرالمؤمنین علیه السلام كه مى‏فرمود: قرآن در سه بخش نازل شده یك بخش آن درباره ما و دشمنان ما است، و بخش دیگر در سنتها و امثال است، و بخش سوم در واجبات و احكام است.
3- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْقُرْآنَ نَزَلَ أَرْبَعَةَ أَرْبَاعٍ رُبُعٌ حَلَالٌ وَ رُبُعٌ حَرَامٌ وَ رُبُعٌ سُنَنٌ وَ أَحْكَامٌ وَ رُبُعٌ خَبَرُ مَا كَانَ قَبْلَكُمْ وَ نَبَأُ مَا یَكُونُ بَعْدَكُمْ وَ فَصْلُ مَا بَیْنِكُمْ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 436 روایة: 3@*@
ترجمه :
3- حضرت صادق (ع) فرمود: قرآن بچهار بخش نازل شده، یك چهارم حلال، و یك چهارم حرام، و یك چهارم سنتها، و احكام، و یك چهارم اخبار گذشتگان و آیندگان از شما است و آنچه راجع برفع اختلاف میانه شماها است.
شرح:
مجلسى (ره) گوید: ممكن است ثلث (در خبر پیش) و ربع (در این خبر) بر سبیل تخمین باشد یا مجرد تقسیم به سه و چهارم باشد اگر چه اقسام مساوى نباشند یا باعتبار اختلاف معانى و بطون است... تا آنكه گوید: و بسا گفته شود: كه مقصود از حلال پیروى از اهل بیت علیهم السلام و از حرام پیروى دشمنانشان مى‏باشد تا با تقسیم آینده (در خبر 4) موافق باشد.
و فیض (ره) گوید: بناى این تقسیم بر مساوى بودن واقعى و حقیقى (میان اقسام) نیست و همچنین بنا بر جدا بودن اقسام از تمام جهات از یكدیگر نیست، و از این رو منافاتى بافزونى برخى از اقسام یا نقصانش از دیگرى ندارد، و نیز منافاتى با داخل شدن بعضى اقسام در بعضى دیگر ندارد و مضمونهاى این اخبار با خبرهاى بعدى نیز منافات ندارد (چون بنا بر تقسیم حقیقى نیست).
4- أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ نَزَلَ الْقُرْآنُ أَرْبَعَةَ أَرْبَاعٍ رُبُعٌ فِینَا وَ رُبُعٌ فِی عَدُوِّنَا وَ رُبُعٌ سُنَنٌ وَ أَمْثَالٌ وَ رُبُعٌ فَرَائِضُ وَ أَحْكَامٌ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 436 روایة: 4@*@
ترجمه :
4- حضرت باقر (ع) فرمود: قرآن بر چهار بخش نازل گردیده است، یكچهارم درباره ما و یكچهارم درباره دشمن ما و یكچهارم سنن و امثال و یكچهارم فرائض و احكام است.
5- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ السَّرِیِّ عَنْ عَمِّهِ عَلِیِّ بْنِ السَّرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَوَّلُ مَا نَزَلَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ وَ آخِرُهُ إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 436 روایة: 5@*@
ترجمه :
5- حضرت صادق (ع) فرمود: نخستین چیزى كه بر رسول خدا (ص) نازل گردید (این سوره بود) «بسم اللّه الرحمن الرحیم اقرأ باسم ربك» و آخرین چیزى كه نازل شد (سوره): «اذا جاء نصر الله» بود.
توضیح:
مجلسى (ره) گوید: شاید مقصود این باشد كه پس از سوره اذا جاء نصراللّه سوره كامله دیگرى نازل نگشته، پس منافات ندارد كه برخى از آیات پس از آن نازل شده باشد چنانچه مشهور است.
6- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ دَاوُدَ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ وَ إِنَّمَا أُنْزِلَ فِی عِشْرِینَ سَنَةً بَیْنَ أَوَّلِهِ وَ آخِرِهِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع نَزَلَ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً فِی شَهْرِ رَمَضَانَ إِلَى الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ ثُمَّ نَزَلَ فِی طُولِ عِشْرِینَ سَنَةً ثُمَّ قَالَ قَالَ النَّبِیُّ ص نَزَلَتْ صُحُفُ إِبْرَاهِیمَ فِی أَوَّلِ لَیْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَتِ التَّوْرَاةُ لِسِتٍّ مَضَیْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الْإِنْجِیلُ لِثَلَاثَ عَشْرَةَ لَیْلَةً خَلَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الزَّبُورُ لِثَمَانَ عَشَرَ خَلَوْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الْقُرْآنُ فِی ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 437 روایة: 6@*@
ترجمه :
6- حفص بن غیاث گوید: از حضرت صادق (ع) درباره گفتار خداى عزوجل پرسیدم (كه فرماید: «ماه رمضان كه فرود شد در آن قرآن» سوره بقره آیه 185) با اینكه قرآن از اول تا آخر در ظروف مدت بیست سال نازل شده؟ حضرت صادق (ع) فرمود: همه قرآن یكجا در ماه رمضان به بیت المعمور نازل شده، سپس در طول بیست سال تدریجاً نازل شده، سپس در طول بیست سال تدریجاً نازل شد، سپس: پیغمبر (ص) فرمود: صحف ابراهیم در شب اول ماه رمضان نازل شده، و تورات در شب ششم ماه رمضان نازل شد، و انجیل در شب سیزدهم نازل شد، و زبور در شب هیجدهم ماه رمضان و قرآن در بیست و سوم ماه رمضان نازل شده است.
7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا تَتَفَأَّلْ بِالْقُرْآنِ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 437 روایة: 7@*@
ترجمه :
7- حضرت صادق (ع) فرمود: بقرآن تفأل نزن.
توضیح:
مقصود از تفأل در این حدیث چنانچه فیض (ره) فرمود: پیش بینى از پیش آمدهاى آینده است مانند شفاى مریض یا مرگ او یا یافتن گمشده و امثال اینها از روى قرآن كه این خود یكنوع فال زدنى است و این مورد نهى واقع شده و این منافاتى با استخاره با قرآن كه متداول است و در جواز آن حدیثى رسیده است ندارد، زیرا استخاره بمعناى طلب خیر كردن از خداى و پى جوئى براى شناسائى خیر و خوبى در كارها است كه میخواهد بكند یا ترك كند، و براى مشورت كردن با خداوند است چنانچه در حدیث آمده كه با پروردگارت در كارها مشورت كن و میان استخاره باین معنى و تفأل فرق آشكارى است، و سر اینكه از تفأل نهى شده اینست كه چون تفأل بر خلاف شد موجب بدگمانى بقرآن شود، ولى در استخاره چنین نیست (این بود ملخصى از كلام فیض (ره) در باب نماز استخاره) و مجلسى (ره) گوید: و شاید ظاهرتر از این كلام اینست كه مقصود نهى از تفأل بقرآن براى آنچیزى است كه رسم عرب بوده كه چون كلامى یا شعرى مى‏شنیدند فال خوب و بد میزدند، و مقصود امام علیه السلام اینست كه هنگام شنیدن یا خواندن قرآن آنطور فال نزنید.
8- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَرَّاقِ قَالَ عَرَضْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع كِتَاباً فِیهِ قُرْآنٌ مُخَتَّمٌ مُعَشَّرٌ بِالذَّهَبِ وَ كُتِبَ فِی آخِرِهِ سُورَةٌ بِالذَّهَبِ فَأَرَیْتُهُ إِیَّاهُ فَلَمْ یَعِبْ فِیهِ شَیْئاً إِلَّا كِتَابَةَ الْقُرْآنِ بِالذَّهَبِ وَ قَالَ لَا یُعْجِبُنِی أَنْ یُكْتَبَ الْقُرْآنُ إِلَّا بِالسَّوَادِ كَمَا كُتِبَ أَوَّلَ مَرَّةٍ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 437 روایة: 8@*@
ترجمه :
8- محمد بن وراق گوید: كتابى را كه در آن قرآنى بود و آن قرآن با آب طلا مهر خورده بود و عشر گذارى شده بود، و در پایان آن نیز یكسوره بآب طلا نوشته شده بود من آن قرآن را بحضرت حضرت صادق (ع) عرضه نموده و نشان دادم (و مقصود این بود كه بدانم آیا با آب طلا نوشتن و مهرگذارى آن عیبى دارد یا نه؟) پس آنحضرت در چیزى از آن عیبى نگرفت جز در نوشتن قرآن را با آب طلا و فرمود: خوش ندارم كه قرآن جز با مركب سیاه نوشته شود چنانچه اول بار نوشته شده است.
شرح:
مجلسى (ره) گوید: مهر خوردن (مختم) را گفته‏اند: یعنى میان آیه و آخر هر آیه را با آب طلا نشانه بزنند، و ممكن است نقش وسط جلد یا اول و آخر آن یا حاشیه آن با طلا بوده است.
9- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یَاسِینَ الضَّرِیرِ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ تَأْخُذُ الْمُصْحَفَ فِی الثُّلُثِ الثَّانِی مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَتَنْشُرُهُ وَ تَضَعُهُ بَیْنَ یَدَیْكَ وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ بِكِتَابِكَ الْمُنْزَلِ وَ مَا فِیهِ وَ فِیهِ اسْمُكَ الْأَعْظَمُ الْأَكْبَرُ وَ أَسْمَاؤُكَ الْحُسْنَى وَ مَا یُخَافُ وَ یُرْجَى أَنْ تَجْعَلَنِی مِنْ عُتَقَائِكَ مِنَ النَّارِ وَ تَدْعُو بِمَا بَدَا لَكَ مِنْ حَاجَةٍ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 438 روایة: 9@*@
ترجمه :
9- زراره از حضرت باقر علیه السلام حدیث كند كه فرمود: در دهه دوم ماه رمضان قرآن را بردار و باز كن و پیش رویت بنه و (این دعا را) بخوان:«اللهم انى اسئلك بكتابك المنزل و ما فیه اسمك الاعظم الاكبر و اسماؤك الحسنى و ما یخاف و یرجى ان تجعلنى من عتقائك من النار» و هر حاجتى كه خواهى از خدا بخواه.
10- أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ لِكُلِّ شَیْ‏ءٍ رَبِیعٌ وَ رَبِیعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَانَ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 438 روایة: 10@*@
ترجمه :
10- و نیز آنحضرت علیه السلام فرمود: هر چیزى بهارى دارد و بهار قرآن ماه رمضان است.
11- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ أَوْ عَنْ غَیْرِهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْقُرْآنِ وَ الْفُرْقَانِ أَ هُمَا شَیْئَانِ أَوْ شَیْ‏ءٌ وَاحِدٌ فَقَالَ ع الْقُرْآنُ جُمْلَةُ الْكِتَابِ وَ الْفُرْقَانُ الْمُحْكَمُ الْوَاجِبُ الْعَمَلِ بِهِ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 438 روایة: 11@*@
ترجمه :
11- محمد بن سنان یا دیگرى از كسى كه نامش را برده حدیث كند كه گوید: از حضرت صادق (ع) پرسیدم كه قرآن و فرقان دو چیزند (دو معنى دارند) یا یك چیزند؟ فرمود: قرآن همه كتاب است، و فرقان همان قسمت محكم آن است كه عمل بدان واجب است.
12- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ الْقُرْآنَ وَاحِدٌ نَزَلَ مِنْ عِنْدِ وَاحِدٍ وَ لَكِنَّ الِاخْتِلَافَ یَجِی‏ءُ مِنْ قِبَلِ الرُّوَاةِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 438 روایة: 12@*@
ترجمه :
12- حضرت باقر (ع) فرمود: قرآن یكى است، و از نزدیكى (یعنى خداى یگانه) نازل گشته، ولى اختلاف از طرف راویان آن پدید آمده.
13- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنِ الْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ النَّاسَ یَقُولُونَ إِنَّ الْقُرْآنَ نَزَلَ عَلَى سَبْعَةِ أَحْرُفٍ فَقَالَ كَذَبُوا أَعْدَاءُ اللَّهِ وَ لَكِنَّهُ نَزَلَ عَلَى حَرْفٍ وَاحِدٍ مِنْ عِنْدِ الْوَاحِدِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 439 روایة: 13@*@
ترجمه :
13- فضیل بن یسار گوید: بامام صادق علیه السلام عرضكردم: مردم مى‏گویند: قرآن بهفت حرف نازل شده؟ فرمود: دروغ گویند دشمنان خدا. قرآن به یك حرف و از جانب یك نازل شده است.
14- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ نَزَلَ الْقُرْآنُ بِإِیَّاكِ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَةُ
وَ فِی رِوَایَةٍ أُخْرَى عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَعْنَاهُ مَا عَاتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ عَلَى نَبِیِّهِ ص فَهُوَ یَعْنِی بِهِ مَا قَدْ مَضَى فِی الْقُرْآنِ مِثْلُ قَوْلِهِ وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناكَ لَقَدْ كِدْتَ تَرْكَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئاً قَلِیلًا عَنَى بِذَلِكَ غَیْرَهُ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 439 روایة: 14@*@
ترجمه :
14- حضرت صادق (ع) فرمود: قرآن مانند این ضرب المثل عربى نازل شده (كه گویند:) «ایاك اعنى و اسمعى یاجاره» (یعنى بتو مى‏گویم ولى اى همسایه تو گوش كن).
شرح:
نظیر این مثل در فارسى این است كه گوید: بدر میگویند كه دیوار بشنود. و اصل این مثل عربى از داستانى گرفته شده كه ملخص آن چنانكه میدانى در مجمع الامثال ج 1: 50 نقل كند این است كه مردى بنام سهل بن مالك فزارى براى دیدار نعمان كه از بزرگان عرب بود از وطن خود كوچ كرد و در بین راه گذارش بچادرهاى قبیله‏اى افتاد كه رئیسشان شخصى بنام حارثة بن لام بود، سهل براى رفع خستگى سفر سراغ چادر رئیس قبیله را گرفت و كنار آن چادر آمد ولى رئیس قبیله نبود و خواهرش كه زنى بسیار زیبا بود در آن چادر بود، خواهر حارثه او را بدرون چادر دعوت كرد و از مهمان تازه وارد (چنانچه رسم عرب بود) پذیرائى كرد و از چادر بیرون رفت، هنگام بیرون رفتن نظر سهل باو افتاد، و زیبائى فوق العاده‏اش او را بشگفت در آورد، و هواى ازدواج با او بسرش افتاد ولى حیاء مانع از اظهار این پیشنهاد بود، و تا چندى روزى در آن چادر مهمان بود، در یكى از روزها كه آن زن در خیمه نشسته بود سهل بیرون رفت و در پشت چادر نشست و اشعارى كه از عشق درونى و محبت قلبیش نسبت بآن آگاهى میداد بصورت خطاب بچادر سرود و در آخرش این مصراع را گفت: كه یعنى آنچه تا بحال گفتم اى چادر بتو گویم ولى اى همسایه چادر (مقصودش آن زن است) تو گوش كن و مخاطب در حقیقت تو هستى.
(دنباله حدیث 14).
و در روایت دیگرى از حضرت صادق (ع) است كه معناى آن اینست (یعنى معناى حدیث گذشته) كه هر چه خداى عزوجل به پیغمبرش صلى اللّه علیه و آله عتاب فرموده مقصود از آن دیگران است مانند گفتار خداوند: «ولولا ان ثبتناك لقد كدت تركن الیهم...» (سوره اسراء آیه 74 یعنى اگر نبود كه ما تو را استوار داشتیم نزدیك بود كه كج شوى بسوى ایشان) و با این كلام جز او را قصد كرده است.
15- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ عَنْ سُفْیَانَ بْنِ السِّمْطِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ تَنْزِیلِ الْقُرْآنِ قَالَ اقْرَءُوا كَمَا عُلِّمْتُمْ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 440 روایة: 15@*@
ترجمه :
15- سفیان بن سمط گوید: از حضرت صادق (ع) از تنزیل قرآن پرسیدم (كه چگونه بوده است و چنانچه اكنون است بهمین نحو بوده؟) فرمود: همچنان كه بشما آموخته‏اند بخوانید.
16- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ دَفَعَ إِلَیَّ أَبُو الْحَسَنِ ع مُصْحَفاً وَ قَالَ لَا تَنْظُرْ فِیهِ فَفَتَحْتُهُ وَ قَرَأْتُ فِیهِ لَمْ یَكُنِ الَّذِینَ كَفَرُوا فَوَجَدْتُ فِیهَا اسْمَ سَبْعِینَ رَجُلًا مِنْ قُرَیْشٍ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ قَالَ فَبَعَثَ إِلَیَّ ابْعَثْ إِلَیَّ بِالْمُصْحَفِ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 440 روایة: 16@*@
ترجمه :
16- احمد بن محمد بن أبى نصر گوید: حضرت رضا علیه السلام قرآنى بمن داد و فرمود: در آن نگاه مكن، پس من آنرا باز كردم و در آن سوره «لم یكن الذین كفروا» را خواندم و در آن نام هفتاد نفر از قریش را بنامهاى خودشان و نام پدرانشان یافتم، گوید: پس حضرت نزد من فرستاد: كه آن قرآن را بسوى من باز فرست.
شرح:
فیض (ره) شاید مقصود از این نامهائى كه در آن مصحف بوده تفسیر براى «الذین كفروا، و المشركین» بوده نه اینكه جزء آیات قرآن بوده است، و همین است مقصود از آنچه در حدیث است كه «راوى گوید: بحضرت أبى الحسن علیه السلام عرضكردم: ما مى‏شنویم آیاتى در قرآن (از جانب شما) و آنها با آنچه ما شنیده‏ایم تفاوت دارد؟» و مقصود از این حروف تفسیر الفاظ قرآن است كه از طریق وحى معلوم شده و رویهمرفته هر چه از این سنخ اخبار (یعنى اخبارى كه اشعار در تحریف دارند) از ائمه علیهم السلام رسیده معناى آنها همین است (یعنى مقصود از آن اضافات یا تغییرات، تفسیر آیات است كه ائمه علیهم السلام رسیده معناى آنها همین است (یعنى مقصود از آن اضافات یا تغییرات، تفسیر آیات است كه ائمه علیهم السلام فرموده‏اند منتها تفاوت آن تفسیرى كه آنها فرموده‏اند با تفسیرهاى دیگر این است كه اینها از طریق وحى بدانها رسیده است) سپس گوید: و در كتاب الحجة نیز دسته‏اى از این اخبار گذشت و خلاصه تمام آنچه در اینباره رسیده است حمل بر همین معنائى شود كه گفتیم زیرا اگر تحریف و تغییر در الفاظ قرآن راه یافته باشد (و چنین احتمالى در كار آید) بهیچ یك از الفاظ قرآن نمى‏توانیم تكیه و اعتماد كنیم، زیرا روى این مبنى محتمل است دستخوش تحریف و تغییر شده باشد، و بر خلاف آنچه خداوند نازل فرموده است باشد، و بنابراین قرآن حجیب براى ما ندارد و فائده بر آن مترتب نیست و هم چنین دستور به پیروى از قرآن و سفارش بدان، و دستورى كه فرموده‏اند، كه هرگاه دو خبر با یكدیگر متعارض شد عرضه بر قرآن نمائید (و آنچه موافق با قرآن است بدان عمل كنید و آنچه مخالف با آن است آنرا رها كنید) همه اینها بى‏فائده است، و شیخ صدوق (ره) در كتاب اعتقادات فرموده است: عقیده ما (شیعیان دوازده امامى) بر اینست كه قرآنى كه خداى تعالى بپیغمبرش محمد صلى اللّه علیه و آله نازل فرموده همین است كه در دست مسلمانان و میان دو جلد است، و كم و زیادى از آن نشد، و تعداد سوره هایش نزد مردم (114) سوره است و نزد ما سوره و الضحى و ألم نشرح یكسوره است و سوره لا یلاف و ألم تركیف، یكسوره است است، و هر كس بمانسبت دهد كه ما گوئیم بیش از این است دروغگو است، سپس صدوق (ره) براى اثبات عدم تحریف استدلال كرده بروایاتى كه در ثواب خواندن سوره‏ها در نمازها و غیر آن رسیده است، و نیز در ثواب ختم قرآن و تعیین زمان ختم آن روایاتى رسیده و جز اینها از مطالب دیگر (كه همگى دلالت دارند بر اینكه تحریف و تغییرى در قرآن رخ نداده) سپس داستان جمع قرآن كه امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده ذكر كند و فیض (ره) نیز وجهى براى آن بیان كرده و سپس دنباله بحث عدم تحریف یكى دو حدیث دیگر حدیثى است كه كلینى (ره) در كتاب روضه نقل كرده در نامه‏اى كه حضرت باقر علیه السلام بسعد الخیر نوشتند این جمله است: «و از پشت گوید: و این دو حدیث نیز دلالت دارند بر آنچه ما گفتیم كه مقصود از تحریف و تغییر و حذف همانا از نظر معنى و تفسیر است نه از نظر لفظ، یعنى از نظر تفسیر و تأویل آنرا تغییر و تحریف كرده‏اند و بر خلاف آنچه خداى تعالى اراده فرموده حمل نموده‏اند، و همچنین مقصود از روایاتى كه (در برخى از آیات) رسیده است كه این آیات اینگونه نازل شده همین است (یعنى از لحاظ تفسیر و تأویل مقصود خداوند این بوده است و نزول آن اینگونه بوده) نه آنچه مردم از ظاهر این روایات فهمیده‏اند، و مقصود ائمه علیهم السلام این این نیست كه در لفظ اینگونه نازل شده و دستخوش تحریف و تغییر گردیده.
(پایان كلام فیض ره)
مترجم گوید: این بهترین وجهى است كه براى حمل اخبارى كه اشعار بر تحریف دارند ذكر شده وگرنه جمعى از علماى شیعه مانند سید مرتضى (ره) اخبارى كه دلالت بر تحریف كند از حشویه دانسته و بكلى بى‏اعتبارى شمرده است، و نظیر آنچه فیض (ره) در حمل اینگونه اخبار بیان كرده است جمعى از اخباریین مانند شیخ حر عاملى در كتاب اثبات الهداة نیز چنین حمل كرده‏اند و ما در اینجا كلام فیض (ره) كه جامعترین و در عین حال فشرده‏تر از كلمات دیگران بود روى رعایت جنبه اختصار انتخاب كردیم. و نكته دیگرى كه ما را بر آن داشت كه كلام فیض (ره) و آنچه در ضمن از صدوق (قده) نقل كرده بود نقل كنیم و دنباله آن اشاره بكلام شیخ حر عاملى (ره) بنمائیم این بود كه عقیده تحریف از اخباریین سرچشمه گرفته است و برخى از آنان هستند كه پافشارى در اینباره داشته‏اند و تألیفاتى هم در اثبات آن نموده‏اند و ذكر كلام این سه بزرگوار كه خود از اخباریین و مورد احترام طرفین هستند براى پاسخ دادن بكسانى است كه دنبال گفته برخى از اخباریین این بحث را تا بامروز كشانده‏اند و گرنه بنا بگفته یكى از اساتید بزرگ حفظه اللّه تعالى میفرمود: گویا من تمام قرآن را بهمین نحو كه هست هم اكنون باگوش خود از زبان مبارك رسولخدا صلى اللّه علیه و آله مى‏شنوم، زیرا قرآن و این كتاب بزرگ آسمانى با أهمیت فوق العاده و عجیبى كه مسلمانان بحفظ و قرائت و یاد دادن آن داشتند چنین نبوده است كه كسى بتواند تغییر و تحریفى در آن بدهد، فقط در اینجا یك بحث باقى ماند و آن بحث اختلافات قراءات است كه آنهم آن شاء اللّه در جاى خود بدان اشاره خواهیم نمود.
17- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَبِی ع مَا ضَرَبَ رَجُلٌ الْقُرْآنَ بَعْضَهُ بِبَعْضٍ إِلَّا كَفَرَ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 442 روایة: 17@*@
ترجمه :
17- حضرت صادق (ع) فرمود: پدرم علیه السلام فرمود: هیچكس قرآن را بهم نزند جز اینكه كافر شده است.
شرح:
مقصود از بهم زدن قرآن یا تفسیر كردن و جمع میان آیه‏هاى آن و استنباط احكام از جمع بین چند آیه است چنانچه مجلسى (ره) احتمال داده، و یا مقصود تأویل متشابهات آن طبق دلخواه و بدون دلیل و مدركى از جانب معصوم علیه السلام است چنانچه فیض (ره) فرموده است.
18- عَنْهُ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ النَّضْرِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ وَقَعَ مُصْحَفٌ فِی الْبَحْرِ فَوَجَدُوهُ وَ قَدْ ذَهَبَ مَا فِیهِ إِلَّا هَذِهِ الْ‏آیَةَ أَلا إِلَى اللَّهِ تَصِیرُ الْأُمُورُ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 442 روایة: 18@*@
ترجمه :
18- جابر گوید: از حضرت باقر علیه السلام شنیدم كه فرمود: قرآنى در دریا افتاد و آن را بدست آورند و دیدند كه تمام نوشته‏هاى آن رفته است جز این آیه: «الا الى اللّه تصیر الامور» (سوره شورى آیه 53).
19- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ مَیْمُونٍ الْقَدَّاحِ قَالَ قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ ع اقْرَأْ قُلْتُ مِنْ أَیِّ شَیْ‏ءٍ أَقْرَأُ قَالَ مِنَ السُّورَةِ التَّاسِعَةِ قَالَ فَجَعَلْتُ أَلْتَمِسُهَا فَقَالَ اقْرَأْ مِنْ سُورَةِ یُونُسَ قَالَ فَقَرَأْتُ لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا الْحُسْنى‏ وَ زِیادَةٌ وَ لا یَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنِّی لَأَعْجَبُ كَیْفَ لَا أَشِیبُ إِذَا قَرَأْتُ الْقُرْآنَ‏
@@ اصول كافى جلد 4 صفحه: 442 روایة: 19@*@
ترجمه :
19- میمون قداح گوید: حضرت باقر علیه السلام بمن فرمود: بخوان، عرض كردم: از چه بخوانم؟ فرمود: از سوره نهم، گوید: من شروع بجستجوى آن كردم فرمود: از سوره یونس بخوان گوید: پس من این آیه را خواندم: «للذین احسنوا الحسنى و زیادة و لا یرهق و جوههم قتر و لاذلة» (آیه 26) فرمود؛ رسولخدا صلى اللّه علیه و آله فرمود: كه راستى من در شگفتم كه چگونه هنگامى كه قرآن مى‏خوانم مویم سپیده نشود؟.
20- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِی حَمَّادٍ عَنِ الْحَجَّالِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِلِسانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ قَالَ یُبِینُ الْأَلْسُنَ وَ لَا تُبِینُهُ الْأَلْسُنُ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 442 روایة: 20@*@
ترجمه :
20- حجال از كسى كه نامبرده از یكى از دو امام باقر و صادق علیهما السلام حدیث كند كه گفت: از آنحضرت پرسیدم: از گفتار خداى عزوجل (كه درباره قرآن فرماید:) «بزبان عربى روشن كننده‏اى است» (سوره شعراء آیه 195)؟ فرمود: یعنى زبانها را بیان كند و زبانى آن را بیان نكند.
شرح:
مجلسى (ره) گوید: برخى گفته‏اند: یعنى قرآن نیازمند باستشهاد به اشعار عرب و كلمات آنها نیست بلكه بعكس است زیرا قرآن فصیح‏ترین كلامى است كه همگى بدان اعتراف دارند. (پایان كلام مجلسى (ره)).
و متحمل است مقصود این باشد كه زبان عربى داراى ریزه كاریها و لطائف و كنایاتى است كه آنها با بهیچ زبانى نمى‏توان ترجمه كرد چنانچه بر اهل اطلاع از ادبیات عرب پوشیده نیست. و این بدان جهت است كه لغت عرب جامعترین و وسیعترین لغات است و گاهى براى یك معنى چندین لغت (كه هر كدام روى نكته خاصى وضع شده) و بالعكس براى چندین معنى گاهى یك لغت وضع شده (كه آنهم روى قرینه و خصوصیات از هم متمایز مى‏شوند) و البته این مطلب احتیاج بتوضیح بیشترى دارد كه از وضع شرح و ترجمه ما بیرون است ولى چكیده بحث همان است كه گفته شد.
21- أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ النَّهْدِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِیدِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَامِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُذَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ عَبْدٍ یَقْرَأُ آخِرَ الْكَهْفِ إِلَّا تَیَقَّظَ فِی السَّاعَةِ الَّتِی یُرِیدُ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 443 روایة: 21@*@
ترجمه :
21- حضرت صادق (ع) فرمود: هیچكس نیست كه آخر سوره كهف را بخواند جز اینكه در هر ساعتى كه بخواهد از خواب بیدار شود.
22- أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ وَ غَیْرُهُ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْكُوفِیِّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ سَعِیدِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع سُلَیْمٌ مَوْلَاكَ ذَكَرَ أَنَّهُ لَیْسَ مَعَهُ مِنَ الْقُرْآنِ إِلَّا سُورَةُ یس فَیَقُومُ مِنَ اللَّیْلِ فَیَنْفَدُ مَا مَعَهُ مِنَ الْقُرْآنِ أَ یُعِیدُ مَا قَرَأَ قَالَ نَعَمْ لَا بَأْسَ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 443 روایة: 22@*@
ترجمه :
22- سعید بن یسار گوید: بحضرت صادق علیه السلام عرضكردم: سلیم (كه نام) آزاد كرده شما است یاد آور شده كه جز سوره یس از قرآن چیز دیگرى حفظ ندارد و شب بر مى‏خیزد و آنچه میداند (یعنى همان سوره یس را) مى‏خواند و بپایان میرسد و دیگر چیزى بلد نیست كه بخواند آیا همان را تكرار كند و دوباره بخواند؟ فرمود: آرى باكى نیست.
23- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی هَاشِمٍ عَنْ سَالِمِ بْنِ سَلَمَةَ قَالَ قَرَأَ رَجُلٌ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَا أَسْتَمِعُ حُرُوفاً مِنَ الْقُرْآنِ لَیْسَ عَلَى مَا یَقْرَأُهَا النَّاسُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع كُفَّ عَنْ هَذِهِ الْقِرَاءَةِ اقْرَأْ كَمَا یَقْرَأُ النَّاسُ حَتَّى یَقُومَ الْقَائِمُ ع فَإِذَا قَامَ الْقَائِمُ ع قَرَأَ كِتَابَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى حَدِّهِ وَ أَخْرَجَ الْمُصْحَفَ الَّذِی كَتَبَهُ عَلِیٌّ ع وَ قَالَ أَخْرَجَهُ عَلِیٌّ ع إِلَى النَّاسِ حِینَ فَرَغَ مِنْهُ وَ كَتَبَهُ فَقَالَ لَهُمْ هَذَا كِتَابُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ كَمَا أَنْزَلَهُ اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ ص وَ قَدْ جَمَعْتُهُ مِنَ اللَّوْحَیْنِ فَقَالُوا هُوَ ذَا عِنْدَنَا مُصْحَفٌ جَامِعٌ فِیهِ الْقُرْآنُ لَا حَاجَةَ لَنَا فِیهِ فَقَالَ أَمَا وَ اللَّهِ مَا تَرَوْنَهُ بَعْدَ یَوْمِكُمْ هَذَا أَبَداً إِنَّمَا كَانَ عَلَیَّ أَنْ أُخْبِرَكُمْ حِینَ جَمَعْتُهُ لِتَقْرَءُوهُ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 443 روایة: 23@*@
ترجمه :
23- سالم بن سلمة گوید: مردى براى حضرت صادق علیه السلام قرآن مى‏خواند (و آنحضرت گوش میداد) و من شنیدم كه حروفى از آن كه مى‏خواند آنطور كه مردم مى‏خوانند نبود (و از نظر حروف و قرائت تفاوت داشت با آنچه مردم مى‏خوانند) حضرت صادق علیه السلام فرمود: از این قرائت خود دارى كن (و اینگونه نخوان بلكه) همانسان كه مردم قرائت میكنند (و میخوانند) تو نیز بخوان تا آنگاه كه حضرت قائم علیه السلام بیاید و چون حضرت قائم علیه السلام آید كتاب خداى عزوجل را بر حد خودش خواهد خواند و آن مصحفى كه على علیه السلام نوشته است بیرون آورد، و فرمود: كه على علیه السلام پس از فراغت از آن براى مردم آورد به آنها فرمود: این است كتاب خدا آنچنانكه خدا بر محمد (ص) نازل كرده است و من از دو لوح آنرا فراهم كرده‏ام، مردم گفتند: نزد ما مصحفى است كه قرآن در آن گرد آمده و ما باین (قرآن تو) نیازى نداریم، على علیه السلام فرمود: هان بخدا سوگند كه هرگز پس از امروز آنار نخواهید دید، و فقط بر من (لازم) بود كه پس از فراهم كردن و جمع كردنش شما را بدان آگاه كنم تا آنرا بخوانید.
توضیح:
در اینكه اختلاف مصحف على علیه السلام با این مصحفى كه اكنون در دست است آیا چگونه اختلافى بوده وجوه زیادى گفته‏اند و از رویهمرفته روایات و كلمات بزرگان چنین استنباط مى‏شود كه یكى دو اختلاف اساس میان آندو وجود داشته:
یكى اینكه مصحف على علیه السلام بترتیب نزول سوره‏ها و آیات جمع آورى شده است برخلاف این قرآن موجود در دست مسلمین كه این ترتیب در آن هیچگونه مراعات نشده است و چه بسیار آیاتى كه در مكه نازل شده و در ضمن سوره مدنى جمع‏آورى شده و یا بعكس و هم چنین در جمع آورى سوره‏ها این ترتیب هیچگونه مراعات نشده و بسا هست كه اگر ترتیب نزول سوره‏ها و آیات مراعات مى‏شد حقائقى از قرآن مجید اشاره شد.
و روى این دو جهت این خبر دلالت ندارد كه متن آن قرآن با قرآن موجود اختلاف داشته باشد و این را دلیل بر تحریف دانست، چنانچه پیش از این نیز گذشت.
24- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ سَعِیدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَعْرَجِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ یَقْرَأُ الْقُرْآنَ ثُمَّ یَنْسَاهُ ثُمَّ یَقْرَأُهُ ثُمَّ یَنْسَاهُ أَ عَلَیْهِ فِیهِ حَرَجٌ فَقَالَ لَا
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 445 روایة: 24@*@
ترجمه :
24- سعید بن عبداللّه عرج گوید: ا حضرت صادق علیه السلام پرسیدم از مردى كه قرآن را میخواند سپس فراموش كند، و باز میخواند و فراموش میكند آیا بر او گناهى هست؟ فرمود: نه.
25- عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَبِی ع مَا ضَرَبَ رَجُلٌ الْقُرْآنَ بَعْضَهُ بِبَعْضٍ إِلَّا كَفَرَ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 445 روایة: 25@*@
ترجمه :
25- (این حدیث مانند حدیث (17) از همین باب است كه با توضیحى كه داشت گذشت)
26- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ سَدِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ سُورَةُ الْمُلْكِ هِیَ الْمَانِعَةُ تَمْنَعُ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ وَ هِیَ مَكْتُوبَةٌ فِی التَّوْرَاةِ سُورَةَ الْمُلْكِ وَ مَنْ قَرَأَهَا فِی لَیْلَتِهِ فَقَدْ أَكْثَرَ وَ أَطَابَ وَ لَمْ یُكْتَبْ بِهَا مِنَ الْغَافِلِینَ وَ إِنِّی لَأَرْكَعُ بِهَا بَعْدَ عِشَاءِ الْ‏آخِرَةِ وَ أَنَا جَالِسٌ وَ إِنَّ وَالِدِی ع كَانَ یَقْرَأُهَا فِی یَوْمِهِ وَ لَیْلَتِهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا إِذَا دَخَلَ عَلَیْهِ فِی قَبْرِهِ نَاكِرٌ وَ نَكِیرٌ مِنْ قِبَلِ رِجْلَیْهِ قَالَتْ رِجْلَاهُ لَهُمَا لَیْسَ لَكُمَا إِلَى مَا قِبَلِی سَبِیلٌ قَدْ كَانَ هَذَا الْعَبْدُ یَقُومُ عَلَیَّ فَیَقْرَأُ سُورَةَ الْمُلْكِ فِی كُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَتِهِ وَ إِذَا أَتَیَاهُ مِنْ قِبَلِ جَوْفِهِ قَالَ لَهُمَا لَیْسَ لَكُمَا إِلَى مَا قِبَلِی سَبِیلٌ قَدْ كَانَ هَذَا الْعَبْدُ أَوْعَانِی سُورَةَ الْمُلْكِ وَ إِذَا أَتَیَاهُ مِنْ قِبَلِ لِسَانِهِ قَالَ لَهُمَا لَیْسَ لَكُمَا إِلَى مَا قِبَلِی سَبِیلٌ قَدْ كَانَ هَذَا الْعَبْدُ یَقْرَأُ بِی فِی كُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَةٍ سُورَةَ الْمُلْكِ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 445 روایة: 26@*@
ترجمه :
26- حضرت باقر علیه السلام فرمود: سوره ملك سوره مانعه (یعنى جلوگیر) است، كه از عذاب قبر جلوگیرى كند و در تورات نیز بنام سوره ملك نوشته شده و هر كه آنرا در شب بخواند عمل بسیار و پاكیزه‏اى انجام داده، و در آنشب با خواندن آن از غافلان نوشته نشود، و من در حالیكه نشسته‏ام پس از نماز عشاء در ركوع آنرا مى‏خوانم (شاید مقصود ركوع نماز و تیره باشد) و پدرم علیه السلام آنرا در هر روز و شب میخواند و هر كه آنرا بخواند (همین كه از دنیا رفت) و در گورش نكیر و منكر بر او در آیند از طرف پایش كه آیند پاهایش باندو گویند: از اینطرف راه نیست چون این بنده بروى ما مى‏ایستاد و در هر روز و شب سوره ملك را میخواند، و چون از سوى شكمش در آیند، به آندو گوید: از اینطرف راه نیست، زیرا این بنده سوره ملك را در من جاى داده، و چون از جانب زبان (و سرش) در آیند، زبان گوید: از اینطرف راه نیست چون این بنده بوسیله من هر روز و هر شب سوره ملك را میخواند، و چون از سوى شكمش در آیند، بآندو گوید: از اینطرف راه نیست، زیرا این بنده سوره ملك را در من جاى داده، و چون از جانب زبان (و سرش) در آیند، زبان گوید: از اینطرف راه نیست چون این بنده بوسیله من هر روز و هر شب سوره ملك را مى‏خواند.
27- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ فَرْقَدٍ وَ الْمُعَلَّى بْنِ خُنَیْسٍ قَالَا كُنَّا عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ مَعَنَا رَبِیعَةُ الرَّأْیِ فَذَكَرْنَا فَضْلَ الْقُرْآنِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنْ كَانَ ابْنُ مَسْعُودٍ لَا یَقْرَأُ عَلَى قِرَاءَتِنَا فَهُوَ ضَالٌّ فَقَالَ رَبِیعَةُ ضَالٌّ فَقَالَ نَعَمْ ضَالٌّ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَمَّا نَحْنُ فَنَقْرَأُ عَلَى قِرَاءَةِ أُبَیٍ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 445 روایة: 27@*@
ترجمه :
27- عبداللّه بن فرقد و معلى بن خنیس گویند: ما در خدمت حضرت صادق (ع) بودیم و ربیعة الرأى نیز با ما بود، پس ربیعه فضیلت قرآن را یادآور شد، حضرت صادق (ع) فرمود: اگر ابن مسعود مطابق قرائت ما نمى‏خواند او گمراهست ربیعه گفت: گمراهست؟ فرمود: آرى گمراه است، سپس حضرت صادق (ع) فرمود: اما مطابق قرائت ابى قرآن را مى‏خوانیم.
شرح:
فیض (ره) گوید: از این حدیث فهمیده مى‏شود كه قرائت صحیح قرائت ابى بن كعب است و اینكه آن قرائت موافق قرائت اهل بیت علیهم السلام است، جز اینكه قرائت ابى امروزه نزد ما مضبوط نیست زیرا قرائت او در تمام الفاظ بدست ما نرسیده، و مجلسى (ره) گوید: شاید امام علیه السلام از ربیعه تقیه فرموده و از روى تقیه خود را تابع قرائت ابى معرفى كرده است.
28- عَلِیُّ بْنُ الْحَكَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْقُرْآنَ الَّذِی جَاءَ بِهِ جَبْرَئِیلُ ع إِلَى مُحَمَّدٍ ص سَبْعَةَ عَشَرَ أَلْفَ آیَةٍ
تَمَّ كِتَابُ فَضْلِ الْقُرْآنِ بِمَنِّهِ وَ جُودِهِ وَ یَتْلُوهُ كِتَابُ الْعِشْرَةِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 634 روایة: 28@*@
ترجمه :
28- حضرت صادق (ع) فرمود: قرآنى كه جبرئیل براى محمد (ص) آورد هفده هزار آیه بوده است.
توضیح فیض (ره) پس از آنكه كلام مشهور را درباره عدد آیات كه گفته‏اند: (6666) آیه است نقل كرده چنین گوید: ممكن است این اختلاف از جهت شماره و حساب آیات پیدا شده باشد و ممكن است آیاتى كه قرائت آنها منسوخ شده شده است نیز بحساب آمده باشد.
پایان كتاب فضیلت قرآن و دنبالش كتاب معاشرت است