تربیت
Tarbiat.Org

اصول کافی جلد 4
ابی‏جعفر محمد بن یعقوب کلینی مشهور به شیخ کلینی

باب در تیرگى دل منافق گرچه زبان آور و سخنور باشد و روشنى دل مؤمن گرچه كوته زبان باشد و نتواند آنچه در دل دارد بزبان آورد

بَابٌ فِی ظُلْمَةِ قَلْبِ الْمُنَافِقِ وَ إِنْ أُعْطِیَ اللِّسَانَ وَ نُورِ قَلْبِ الْمُؤْمِنِ وَ إِنْ قَصَرَ بِهِ لِسَانُهُ
1- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ عَمْرٍو عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ لَنَا ذَاتَ یَوْمٍ تَجِدُ الرَّجُلَ لَا یُخْطِئُ بِلَامٍ وَ لَا وَاوٍ خَطِیباً مِصْقَعاً وَ لَقَلْبُهُ أَشَدُّ ظُلْمَةً مِنَ اللَّیْلِ الْمُظْلِمِ وَ تَجِدُ الرَّجُلَ لَا یَسْتَطِیعُ یُعَبِّرُ عَمَّا فِی قَلْبِهِ بِلِسَانِهِ وَ قَلْبُهُ یَزْهَرُ كَمَا یَزْهَرُ الْمِصْبَاحُ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 151 روایة: 1@*@
ترجمه :
1- عمرو گوید روزى حضرت صادق علیه السلام بما فرمود: (گاهى) مردى را مى‏بینید كه در سخنورى در یك لام یا واوى خطا نكند، خطیب (و سخنورى) است و زبردست و شیوا و همانا دلش از شب تاریك و ظلمانى تاریكتر و سیاهتر است، و (گاهى) مردى را بینى كه نتواند آنچه در دل دارد به زبان آورد، اما دلش مانند چراغ نورافشانى كند.
2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ الْجَهْمِ عَنِ الْمُفَضَّلِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ الْقُلُوبَ أَرْبَعَةٌ قَلْبٌ فِیهِ نِفَاقٌ وَ إِیمَانٌ وَ قَلْبٌ مَنْكُوسٌ وَ قَلْبٌ مَطْبُوعٌ وَ قَلْبٌ أَزْهَرُ أَجْرَدُ فَقُلْتُ مَا الْأَزْهَرُ قَالَ فِیهِ كَهَیْئَةِ السِّرَاجِ فَأَمَّا الْمَطْبُوعُ فَقَلْبُ الْمُنَافِقِ وَ أَمَّا الْأَزْهَرُ فَقَلْبُ الْمُؤْمِنِ إِنْ أَعْطَاهُ شَكَرَ وَ إِنِ ابْتَلَاهُ صَبَرَ وَ أَمَّا الْمَنْكُوسُ فَقَلْبُ الْمُشْرِكِ ثُمَّ قَرَأَ هَذِهِ الْ‏آیَةَ أَ فَمَنْ یَمْشِی مُكِبًّا عَلى‏ وَجْهِهِ أَهْدى‏ أَمَّنْ یَمْشِی سَوِیًّا عَلى‏ صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ فَأَمَّا الْقَلْبُ الَّذِی فِیهِ إِیمَانٌ وَ نِفَاقٌ فَهُمْ قَوْمٌ كَانُوا بِالطَّائِفِ فَإِنْ أَدْرَكَ أَحَدَهُمْ أَجَلُهُ عَلَى نِفَاقِهِ هَلَكَ وَ إِنْ أَدْرَكَهُ عَلَى إِیمَانِهِ نَجَا
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 152 روایة: 2@*@
ترجمه :
2- سعد از امام باقر علیه السلام حدیث كند كه فرمود: همانا دلها چهار (گونه) اند: دلى كه در آن نفاق و ایمان است، و دلى كه وارونه است، و دلى كه مهر خورده است (و از چرك و زنگ روى آن پوشیده شده است)، و دل كه تابناك و پاكیزه است، من عرض كردم: تابناك كدام است؟ فرموده: آنكه چون چراغى در آن است، و اما دل مهر خورده آن دل منافق است، و امام دل تابناك آن دل مؤمن است، كه اگر خدا به او بدهد شكر كند، و اگر گرفتارش كند صبر كند، و اما وارونه آن دل مشرك است، سپس این آیه را خواند: «آیا آن كس كه نگونسار بر روى خویش راه رود رهنمون‏تر است یا آنكس كه میرود استوار بر راهى راست؟» (سوره ملك آیه 22) و اما آن دلى كه در آن ایمان و نفاق (هر دو) هست (دل) آن مردمى است كه در شهر طائف بودند (و گاهى مؤمن و گاهى منافق بودند) پس هر كدام در حال نفاق مرگش فرا مى‏رسد (از لحاظ ایمان) هلاك بود، و اگر در حال ایمان اجلش مى‏رسد رستگار بود.
توضیح:
مجلسى (ره) گوید: ذكر مردمان طائف از باب تمثیل است و مقصود همه آن مردمى باشند كه شك دارند (و در حال شك و تردید روزگارشان را بسر برند).
3- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ الْقُلُوبُ ثَلَاثَةٌ قَلْبٌ مَنْكُوسٌ لَا یَعِی شَیْئاً مِنَ الْخَیْرِ وَ هُوَ قَلْبُ الْكَافِرِ وَ قَلْبٌ فِیهِ نُكْتَةٌ سَوْدَاءُ فَالْخَیْرُ وَ الشَّرُّ فِیهِ یَعْتَلِجَانِ فَأَیُّهُمَا كَانَتْ مِنْهُ غَلَبَ عَلَیْهِ وَ قَلْبٌ مَفْتُوحٌ فِیهِ مَصَابِیحُ تَزْهَرُ وَ لَا یُطْفَأُ نُورُهُ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ هُوَ قَلْبُ الْمُؤْمِنِ‏
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 152 روایة: 3@*@
ترجمه :
3- ابو حمزه ثمالى از حضرت باقر علیه السلام حدیث كند كه فرمود: دلها سه (گونه)اند: دل وارونه كه هیچ خیرى و خوبى در آن جا نكند و آن دل كافر است، و دلى كه در آن نقطه سیاهى است، و خوبى و بدى در آن با هم در كشمكش باشد، پس هر كدام از آن دل باشد بر آن دیگرى چیره گردد، و دلى است باز و گشاده كه در آن چراغهائى است تابناك، و نورش تا روز رستاخیز خاموش نگردد و آن دل مؤمناست.
توضیح:
مجلسى (ره) گوید: اینكه در این حدیث فرمود: «دلها سه گونه‏اند» منافاتى با حدیث گذشته كه فرمود: «دلها بر چهار گونه‏اند» ندارد، زیرا فرمایشش كه فرمود: و دلى كه در آن نقطه تاریك است شامل دو قسم گردد یكى دلى كه در آن ایمان و نفاق است، و دیگر دل منافق، و اینكه فرمود: «تا روز رستاخیز نورش خاموش نگردد، اشاره باینست كه دلى كه بنور ایمان و معارف روشن شد پس از جدا شدن از بدن نیز در عالم برزخ و پس از آن روشن است، و آن نور هرگز از او گرفته نشود.