بَابُ مَوْلِدِ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الثَّانِی ع
وُلِدَ ع فِی شَهْرِ رَمَضَانَ مِنْ سَنَةِ خَمْسٍ وَ تِسْعِینَ وَ مِائَةٍ وَ قُبِضَ ع سَنَةَ عِشْرِینَ وَ مِائَتَیْنِ فِی آخِرِ ذِی الْقَعْدَةِ وَ هُوَ ابْنُ خَمْسٍ وَ عِشْرِینَ سَنَةً وَ شَهْرَیْنِ وَ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ یَوْماً وَ دُفِنَ بِبَغْدَادَ فِی مَقَابِرِ قُرَیْشٍ عِنْدَ قَبْرِ جَدِّهِ مُوسَى ع وَ قَدْ كَانَ الْمُعْتَصِمُ أَشْخَصَهُ إِلَى بَغْدَادَ فِی أَوَّلِ هَذِهِ السَّنَةِ الَّتِی تُوُفِّیَ فِیهَا ع وَ أُمُّهُ أُمُّ وَلَدٍ یُقَالُ لَهَا سَبِیكَةُ نُوبِیَّةٌ وَ قِیلَ أَیْضاً إِنَّ اسْمَهَا كَانَ خَیْزُرَانَ وَ رُوِیَ أَنَّهَا كَانَتْ مِنْ أَهْلِ بَیْتِ مَارِیَةَ أُمِّ إِبْرَاهِیمَ بْنِ رَسُولِ اللَّهِ ص
1- أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ خَالِدٍ قَالَ مُحَمَّدٌ وَ كَانَ زَیْدِیّاً قَالَ كُنْتُ بِالْعَسْكَرِ فَبَلَغَنِی أَنَّ هُنَاكَ رَجُلٌ مَحْبُوسٌ أُتِیَ بِهِ مِنْ نَاحِیَةِ الشَّامِ مَكْبُولًا وَ قَالُوا إِنَّهُ تَنَبَّأَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ خَالِدٍ فَأَتَیْتُ الْبَابَ وَ دَارَیْتُ الْبَوَّابِینَ وَ الْحَجَبَةَ حَتَّى وَصَلْتُ إِلَیْهِ فَإِذَا رَجُلٌ لَهُ فَهْمٌ فَقُلْتُ یَا هَذَا مَا قِصَّتُكَ وَ مَا أَمْرُكَ قَالَ إِنِّی كُنْتُ رَجُلًا بِالشَّامِ أَعْبُدُ اللَّهَ فِی الْمَوْضِعِ الَّذِی یُقَالُ لَهُ مَوْضِعُ رَأْسِ الْحُسَیْنِ فَبَیْنَا أَنَا فِی عِبَادَتِی إِذْ أَتَانِی شَخْصٌ فَقَالَ لِی قُمْ بِنَا فَقُمْتُ مَعَهُ فَبَیْنَا أَنَا مَعَهُ إِذَا أَنَا فِی مَسْجِدِ الْكُوفَةِ فَقَالَ لِی تَعْرِفُ هَذَا الْمَسْجِدَ فَقُلْتُ نَعَمْ هَذَا مَسْجِدُ الْكُوفَةِ قَالَ فَصَلَّى وَ صَلَّیْتُ مَعَهُ فَبَیْنَا أَنَا مَعَهُ إِذَا أَنَا فِی مَسْجِدِ الرَّسُولِ ص بِالْمَدِینَةِ فَسَلَّمَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ سَلَّمْتُ وَ صَلَّى وَ صَلَّیْتُ مَعَهُ وَ صَلَّى عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَبَیْنَا أَنَا مَعَهُ إِذَا أَنَا بِمَكَّةَ فَلَمْ أَزَلْ مَعَهُ حَتَّى قَضَى مَنَاسِكَهُ وَ قَضَیْتُ مَنَاسِكِی مَعَهُ فَبَیْنَا أَنَا مَعَهُ إِذَا أَنَا فِی الْمَوْضِعِ الَّذِی كُنْتُ أَعْبُدُ اللَّهَ فِیهِ بِالشَّامِ وَ مَضَى الرَّجُلُ فَلَمَّا كَانَ الْعَامُ الْقَابِلُ إِذَا أَنَا بِهِ فَعَلَ مِثْلَ فِعْلَتِهِ الْأُولَى فَلَمَّا فَرَغْنَا مِنْ مَنَاسِكِنَا وَ رَدَّنِی إِلَى الشَّامِ وَ هَمَّ بِمُفَارَقَتِی قُلْتُ لَهُ سَأَلْتُكَ بِالْحَقِّ الَّذِی أَقْدَرَكَ عَلَى مَا رَأَیْتُ إِلَّا أَخْبَرْتَنِی مَنْ أَنْتَ فَقَالَ أَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى قَالَ فَتَرَاقَى الْخَبَرُ حَتَّى انْتَهَى إِلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِكِ الزَّیَّاتِ فَبَعَثَ إِلَیَّ وَ أَخَذَنِی وَ كَبَّلَنِی فِی الْحَدِیدِ وَ حَمَلَنِی إِلَى الْعِرَاقِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ فَارْفَعِ الْقِصَّةَ إِلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِكِ فَفَعَلَ وَ ذَكَرَ فِی قِصَّتِهِ مَا كَانَ فَوَقَّعَ فِی قِصَّتِهِ قُلْ لِلَّذِی أَخْرَجَكَ مِنَ الشَّامِ فِی لَیْلَةٍ إِلَى الْكُوفَةِ وَ مِنَ الْكُوفَةِ إِلَى الْمَدِینَةِ وَ مِنَ الْمَدِینَةِ إِلَى مَكَّةَ وَ رَدَّكَ مِنْ مَكَّةَ إِلَى الشَّامِ أَنْ یُخْرِجَكَ مِنْ حَبْسِكَ هَذَا قَالَ عَلِیُّ بْنُ خَالِدٍ فَغَمَّنِی ذَلِكَ مِنْ أَمْرِهِ وَ رَقَقْتُ لَهُ وَ أَمَرْتُهُ بِالْعَزَاءِ وَ الصَّبْرِ قَالَ ثُمَّ بَكَّرْتُ عَلَیْهِ فَإِذَا الْجُنْدُ وَ صَاحِبُ الْحَرَسِ وَ صَاحِبُ السِّجْنِ وَ خَلْقُ اللَّهِ فَقُلْتُ مَا هَذَا فَقَالُوا الْمَحْمُولُ مِنَ الشَّامِ الَّذِی تَنَبَّأَ افْتُقِدَ الْبَارِحَةَ فَلَا یُدْرَى أَ خَسَفَتْ بِهِ الْأَرْضُ أَوِ اخْتَطَفَهُ الطَّیْرُ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 413 روایت 1@*@
ترجمه:
آن حضرت در ماه رمضان سال 195 متولد شد و در آخر ذیقعده سال 220 درگذشت و 25 سال و 2 ماه و 18 روز داشت و در شهر بغداد در گورستان قریش كنار قبر جدش موسى بن جعفر علیهالسلام بخاك سپرده شد، معتصم عباسى آن حضرت را در آغاز سالى كه وفات نمود، به بغداد روانه كرد. مادرش ام ولد و نامش سبىكه نوبیه بود و برخى گفتهاند نامش خیزران بود، و روایت شده كه او از خاندان ماریه مادر ابراهیم بن رسول اللّه صلى الله علیه وآله بوده است.
على بن خالد گوید: محمد كه زیدى مذهب بود، گفت: من در سامرا بودم كه با خبر شدم مردى در اینجا زندانى است كه او را كت بسته از طرف شام آوردهاند و مىگویند ادعاء نبوت كرده است.
على بن خالد گوید: من پشت در زندان رفتم و با دربانان و پاسبانان مهربانى كردم، تا توانستم خود را به او برسانم، او را مردى فهمیده دیدم، به او گفتم: اى مرد! داستان تو چیست؟ گفت: من مردى بودم كه در شام جائى كه نامش موضع رأس الحسین است عبادت مىكردم، در آن میان كه مشغول عبادت بودم شخصى نزد من آمد و گفت: برخیز برویم، من همراه او شدم، ناگاه خود را در مسجد كوفه دیدم، به من گفت: این مسجد را مىشناسى؟ گفتم: آرى مسجد كوفه است، پس او نماز گزارد و من هم با او نماز گزاردم در آن هنگام كه همراه او بودم، ناگاه دیدم در مسجد پیغمبر صلى الله علیه وآله در مدینه مىباشم، او به پیغمبر صلى الله علیه وآله سلام داد، من هم سلام دادم و نماز گزارد، منهم با او نماز گزاردم و بر پیغمبر صلى الله علیه وآله صلوات فرستاد، باز در همان اثناء كه همراه او بودم، خود را در مكه دیدم و پیوسته مناسكش را انجام مىداد و من هم همراه او انجام مناسك مىكردم كه ناگاه خود را در جائى كه عبادت خدا مىكردم در شام دیدم.
چون سال آینده شد، باز بیامد و مانند سال گذشته با من رفتار كرد، در آنجا چون از مناسك فارغ شدیم و مرا بشام باز گردانید و خواست از من جدا شود، به او گفتم: تقاضا مىكنم بحق كسى كه ترا بر آنچه من دیدم توانا ساخته كه به من بگوئى تو كیستى! فرمود؟ من محمد بن على بن موسایم، این خبر شهرت یافت تا بگوش محمد بن عبدالملك زیات (وزیر معتصم كه پدرش روغن زیت فروش بوده) رسید، او نزد من فرستاد و مرا گرفت و در زنجیر كرد و بعراق فرستاد.
من به او گفتم: گزارش داستان خود را به محمد بن عبدالملك برسان، او هم چنان كرد و هر چه واقع شده بود در گزارش خود نوشت، محمد در پاسخ او نوشت: بهمان كسى كه ترا در یكشب از شام به كوفه و از كوفه به مدینه و از مدینه بمكه و از مكه بشام برد، بگو از زندانت خارج كند.
على بن خالد گوید: داستان او مرا اندوهگین كرد و بحالش رقت كردم و دلداریش دادم و امر بصبرش نمودم، سپس صبح زود نزدش رفتم، دیدم سربازان و سرپاسبان و زندانبان و خلق اللّه انجمن كردهاند، گفتم چه خبر است؟ گفتند: مردى كه ادعاء نبوت كرده بود و او را از شام آورده بودند، دیشب در زندان گم شده، معلوم نیست به زمین فرو رفته یا پرندهئى او را ربوده است.
2- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی شَیْخٌ مِنْ أَصْحَابِنَا یُقَالُ لَهُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ رَزِینٍ قَالَ كُنْتُ مُجَاوِراً بِالْمَدِینَةِ مَدِینَةِ الرَّسُولِ ص وَ كَانَ أَبُو جَعْفَرٍ ع یَجِیءُ فِی كُلِّ یَوْمٍ مَعَ الزَّوَالِ إِلَى الْمَسْجِدِ فَیَنْزِلُ فِی الصَّحْنِ وَ یَصِیرُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ یُسَلِّمُ عَلَیْهِ وَ یَرْجِعُ إِلَى بَیْتِ فَاطِمَةَ ع فَیَخْلَعُ نَعْلَیْهِ وَ یَقُومُ فَیُصَلِّی فَوَسْوَسَ إِلَیَّ الشَّیْطَانُ فَقَالَ إِذَا نَزَلَ فَاذْهَبْ حَتَّى تَأْخُذَ مِنَ التُّرَابِ الَّذِی یَطَأُ عَلَیْهِ فَجَلَسْتُ فِی ذَلِكَ الْیَوْمِ أَنْتَظِرُهُ لِأَفْعَلَ هَذَا فَلَمَّا أَنْ كَانَ وَقْتُ الزَّوَالِ أَقْبَلَ ع عَلَى حِمَارٍ لَهُ فَلَمْ یَنْزِلْ فِی الْمَوْضِعِ الَّذِی كَانَ یَنْزِلُ فِیهِ وَ جَاءَ حَتَّى نَزَلَ عَلَى الصَّخْرَةِ الَّتِی عَلَى بَابِ الْمَسْجِدِ ثُمَّ دَخَلَ فَسَلَّمَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ ثُمَّ رَجَعَ إِلَى الْمَكَانِ الَّذِی كَانَ یُصَلِّی فِیهِ فَفَعَلَ هَذَا أَیَّاماً فَقُلْتُ إِذَا خَلَعَ نَعْلَیْهِ جِئْتُ فَأَخَذْتُ الْحَصَى الَّذِی یَطَأُ عَلَیْهِ بِقَدَمَیْهِ فَلَمَّا أَنْ كَانَ مِنَ الْغَدِ جَاءَ عِنْدَ الزَّوَالِ فَنَزَلَ عَلَى الصَّخْرَةِ ثُمَّ دَخَلَ فَسَلَّمَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص ثُمَّ جَاءَ إِلَى الْمَوْضِعِ الَّذِی كَانَ یُصَلِّی فِیهِ فَصَلَّى فِی نَعْلَیْهِ وَ لَمْ یَخْلَعْهُمَا حَتَّى فَعَلَ ذَلِكَ أَیَّاماً فَقُلْتُ فِی نَفْسِی لَمْ یَتَهَیَّأْ لِی هَاهُنَا وَ لَكِنْ أَذْهَبُ إِلَى بَابِ الْحَمَّامِ فَإِذَا دَخَلَ إِلَى الْحَمَّامِ أَخَذْتُ مِنَ التُّرَابِ الَّذِی یَطَأُ عَلَیْهِ فَسَأَلْتُ عَنِ الْحَمَّامِ الَّذِی یَدْخُلُهُ فَقِیلَ لِی إِنَّهُ یَدْخُلُ حَمَّاماً بِالْبَقِیعِ لِرَجُلٍ مِنْ وُلْدِ طَلْحَةَ فَتَعَرَّفْتُ الْیَوْمَ الَّذِی یَدْخُلُ فِیهِ الْحَمَّامَ وَ صِرْتُ إِلَى بَابِ الْحَمَّامِ وَ جَلَسْتُ إِلَى الطَّلْحِیِّ أُحَدِّثُهُ وَ أَنَا أَنْتَظِرُ مَجِیئَهُ ع فَقَالَ الطَّلْحِیُّ إِنْ أَرَدْتَ دُخُولَ الْحَمَّامِ فَقُمْ فَادْخُلْ فَإِنَّهُ لَا یَتَهَیَّأُ لَكَ ذَلِكَ بَعْدَ سَاعَةٍ قُلْتُ وَ لِمَ قَالَ لِأَنَّ ابْنَ الرِّضَا یُرِیدُ دُخُولَ الْحَمَّامِ قَالَ قُلْتُ وَ مَنِ ابْنُ الرِّضَا قَالَ رَجُلٌ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ لَهُ صَلَاحٌ وَ وَرَعٌ قُلْتُ لَهُ وَ لَا یَجُوزُ أَنْ یَدْخُلَ مَعَهُ الْحَمَّامَ غَیْرُهُ قَالَ نُخْلِی لَهُ الْحَمَّامَ إِذَا جَاءَ قَالَ فَبَیْنَا أَنَا كَذَلِكَ إِذْ أَقْبَلَ ع وَ مَعَهُ غِلْمَانٌ لَهُ وَ بَیْنَ یَدَیْهِ غُلَامٌ مَعَهُ حَصِیرٌ حَتَّى أَدْخَلَهُ الْمَسْلَخَ فَبَسَطَهُ وَ وَافَى فَسَلَّمَ وَ دَخَلَ الْحُجْرَةَ عَلَى حِمَارِهِ وَ دَخَلَ الْمَسْلَخَ وَ نَزَلَ عَلَى الْحَصِیرِ فَقُلْتُ لِلطَّلْحِیِّ هَذَا الَّذِی وَصَفْتَهُ بِمَا وَصَفْتَ مِنَ الصَّلَاحِ وَ الْوَرَعِ فَقَالَ یَا هَذَا لَا وَ اللَّهِ مَا فَعَلَ هَذَا قَطُّ إِلَّا فِی هَذَا الْیَوْمِ فَقُلْتُ فِی نَفْسِی هَذَا مِنْ عَمَلِی أَنَا جَنَیْتُهُ ثُمَّ قُلْتُ أَنْتَظِرُهُ حَتَّى یَخْرُجَ فَلَعَلِّی أَنَالُ مَا أَرَدْتُ إِذَا خَرَجَ فَلَمَّا خَرَجَ وَ تَلَبَّسَ دَعَا بِالْحِمَارِ فَأُدْخِلَ الْمَسْلَخَ وَ رَكِبَ مِنْ فَوْقِ الْحَصِیرِ وَ خَرَجَ ع فَقُلْتُ فِی نَفْسِی قَدْ وَ اللَّهِ آذَیْتُهُ وَ لَا أَعُودُ وَ لَا أَرُومُ مَا رُمْتُ مِنْهُ أَبَداً وَ صَحَّ عَزْمِی عَلَى ذَلِكَ فَلَمَّا كَانَ وَقْتُ الزَّوَالِ مِنْ ذَلِكَ الْیَوْمِ أَقْبَلَ عَلَى حِمَارِهِ حَتَّى نَزَلَ فِی الْمَوْضِعِ الَّذِی كَانَ یَنْزِلُ فِیهِ فِی الصَّحْنِ فَدَخَلَ وَ سَلَّمَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ جَاءَ إِلَى الْمَوْضِعِ الَّذِی كَانَ یُصَلِّی فِیهِ فِی بَیْتِ فَاطِمَةَ ع وَ خَلَعَ نَعْلَیْهِ وَ قَامَ یُصَلِّی
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 414 روایت 2@*@
ترجمه:
عبداللّه بن رزین گوید: من در مدینه شهر پیغمبر صلى الله علیه و آله مجاور بودم و امام جواد علیهالسلام هر روز هنگام ظهر بمسجد مىآمد و در صحن فرود مىشد و بطرف پیغمبر صلى الله علیه و آله مىرفت، بآن حضرت سلام مىداد و سپس بجانب خانه فاطمه علیهماالسلام برمىگشت و نعلینش را مىكند و به نماز مىایستاد، شیطان به من وسوسه كرد و گفت: چون فرود آمد، برو و از خاكى كه بر آن قدم مىگذارد برگیر (در صورتى كه امام باین امر راضى نبود و استحباب چنین كارى از هیچ معصومى روایت نشده است) من در آن روز بانتظار نشستم تا این كار را انجام دهم، چون ظهر شد، حضرت بیامد و بر الاغش سوار بود، ولى در محلى كه همیشه فرود مىآمد پائین نشد، بلكه روى سنگى كه در مسجد بود فرود آمد، آنگاه وارد شد و بر پیغمبر صلى الله علیه وآله سلام داد، سپس بجائى كه نماز مىگذاشت رفت و چند روز چنین كرد.
با خود گفتم: چون نعلینش را (براى نماز) بیرون كرد مىروم و ریگهائى را كه بر آن قدم نهاده بر مىگیرم، چون فردا شد، نزدیك ظهر بیامد و روى سنگ پائین شد و بمسجد در آمد و بپیغمبر صلى الله علیه وآله سلام داد، سپس بجاى نمازش رفت و با نعلینش نماز گزارد و آنها را بیرون نیاورد و تا چند روز چنین مىكرد.
با خود گفتم: اینجا برایم ممكن نشد، من باید بدر حمام بروم، چون وارد حمام شد، از خاكى كه بر آن قدم نهاده برگیرم. پرسیدم حضرت بكدام حمام مىرود؟ گفتند: حمامى كه در بقیع است و صاحبش مردى از خاندان طلحه است، من روزى را كه آنحضرت بحمام مىرفت پرسیدم و دانستم، بدر حمام رفتم و نزد طلحى (صاحب حمام) نشستم و با او سخن مىگفتم و در انتظار آمدن آن حضرت بودم.
طلحى به من گفت: اگر مىخواهى بحمام بروى، بر خیز و برو كه یكساعت دیگر براى تو ممكن نیست گفتم: چرا؟ گفت: زیرا ابنالرضا مىخواهد بحمام آید، گفتم: ابنالرضا كیست؟ گفت: مردى است شایسته و پرهیزگار از آل محمد. گفتم: مگر نمىشود دیگرى با او بحمام رود؟ گفت: هر وقت او مىآید حمام را برایش خلوت مىكنیم، ما در این سخن بودیم كه با غلامانش تشریف آورد و غلامى در پیشش بود كه حصیرى همراه داشت، وارد رختكن حمام شد و حصیر را پهن كرد، حضرت هم رسید و سلام كرد و با الاغش وارد حجره شد و برختكن رفت و روى حصیر پیاده شد.
من بطلحى گفتم: همین است كسى كه او را بشایستگى و پرهیزگارى معرفى كردى؟!! (پس چرا سواره برختكن حمام رفت؟) گفت: بخدا كه او هیچگاه غیر از امروز چنین نمىكرد، من با خود گفتم: نیت من سبب این عمل شد و من او را بر این كار وا داشتم (من او را باین جنایت نسبت دادم) باز با خود گفتم: انتظار مىكشم تا بیرون بیاید، شاید بتوانم بمقصود رسم، چون بیرون آمد، لباس پوشید و الاغ را طلبید تا در رختكن آورند، از همان روى حصیر سوار شد و بیرون رفت، با خود گفتم بخدا كه من آن حضرت را اذیت كردم، دیگر نمىكنم و هرگز باین فكر نمىافتم و بر آن تصمیم جدى گرفتم.
سپس چون آنروز وقت ظهر شد سوار الاغش بیامد و در همان صحن كه فرود مىآمد پیاده شد و وارد مسجد گشت و بپیغمبر صلى الله علیه وآله سلام داد و در جائى كه در خانه فاطمه علیهماالسلام نماز مىگزارد بیامد و نعلینش را بكند و بنماز ایستاد.
3- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ قَالَ خَرَجَ ع عَلَیَّ فَنَظَرْتُ إِلَى رَأْسِهِ وَ رِجْلَیْهِ لِأَصِفَ قَامَتَهُ لِأَصْحَابِنَا بِمِصْرَ فَبَیْنَا أَنَا كَذَلِكَ حَتَّى قَعَدَ وَ قَالَ یَا عَلِیُّ إِنَّ اللَّهَ احْتَجَّ فِی الْإِمَامَةِ بِمِثْلِ مَا احْتَجَّ فِی النُّبُوَّةِ فَقَالَ وَ آتَیْناهُ الْحُكْمَ صَبِیًّا قَالَ وَ لَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعِینَ سَنَةً فَقَدْ یَجُوزُ أَنْ یُؤْتَى الْحُكْمَ صَبِیّاً وَ یَجُوزُ أَنْ یُعْطَاهَا وَ هُوَ ابْنُ أَرْبَعِینَ سَنَةً
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 416 روایت 3@*@
ترجمه:
على بن اسباط گوید: امام جواد علیهالسلام بطرف من مىآمد و من بسر و پاى آن حضرت مىنگریستم تا اندامش را براى رفقاى خود در مصر وصف كنم، من در این فكر بودم كه آن حضرت بنشست و فرمود:
اى على! همانا خدا درباره امامت حجت آورده، چنانكه درباره نبوت آورده و فرموده: «در كودكى به او حكمت (داورى) دادیم 13 سوره 19 -» و باز فرموده: «چون به نیرومندى رسید» «و چهل ساله شد» پس رواست كه در كودكى بامام حكمت (داورى) داده شود چنانكه رواست در سن چهل سالگى به او عطا شود (بحدیث 992 رجوع شود).
4- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الرَّیَّانِ قَالَ احْتَالَ الْمَأْمُونُ عَلَى أَبِی جَعْفَرٍ ع بِكُلِّ حِیلَةٍ فَلَمْ یُمْكِنْهُ فِیهِ شَیْءٌ فَلَمَّا اعْتَلَّ وَ أَرَادَ أَنْ یَبْنِیَ عَلَیْهِ ابْنَتَهُ دَفَعَ إِلَى مِائَتَیْ وَصِیفَةٍ مِنْ أَجْمَلِ مَا یَكُونُ إِلَى كُلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهُنَّ جَاماً فِیهِ جَوْهَرٌ یَسْتَقْبِلْنَ أَبَا جَعْفَرٍ ع إِذَا قَعَدَ فِی مَوْضِعِ الْأَخْیَارِ فَلَمْ یَلْتَفِتْ إِلَیْهِنَّ وَ كَانَ رَجُلٌ یُقَالُ لَهُ مُخَارِقٌ صَاحِبُ صَوْتٍ وَ عُودٍ وَ ضَرْبٍ طَوِیلُ اللِّحْیَةِ فَدَعَاهُ الْمَأْمُونُ فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنْ كَانَ فِی شَیْءٍ مِنْ أَمْرِ الدُّنْیَا فَأَنَا أَكْفِیكَ أَمْرَهُ فَقَعَدَ بَیْنَ یَدَیْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فَشَهِقَ مُخَارِقٌ شَهْقَةً اجْتَمَعَ عَلَیْهِ أَهْلُ الدَّارِ وَ جَعَلَ یَضْرِبُ بِعُودِهِ وَ یُغَنِّی فَلَمَّا فَعَلَ سَاعَةً وَ إِذَا أَبُو جَعْفَرٍ لَا یَلْتَفِتُ إِلَیْهِ لَا یَمِیناً وَ لَا شِمَالًا ثُمَّ رَفَعَ إِلَیْهِ رَأْسَهُ وَ قَالَ اتَّقِ اللَّهَ یَا ذَا الْعُثْنُونِ قَالَ فَسَقَطَ الْمِضْرَابُ مِنْ یَدِهِ وَ الْعُودُ فَلَمْ یَنْتَفِعْ بِیَدَیْهِ إِلَى أَنْ مَاتَ قَالَ فَسَأَلَهُ الْمَأْمُونُ عَنْ حَالِهِ قَالَ لَمَّا صَاحَ بِی أَبُو جَعْفَرٍ فَزِعْتُ فَزْعَةً لَا أُفِیقُ مِنْهَا أَبَداً
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 417 روایت 4@*@
ترجمه:
محمد بن ریان گوید: مأمون براى امام جواد علیهالسلام هر نیرنگى كه داشت بكار برد (تا شاید آن حضرت را آلوده و دنیاطلب نشان دهد) ولى او را ممكن نگشت، چون درمانده شد و خواست دخترش را براى زفاف نزد حضرت فرستد، دویست دختر از زیباترین كنیزان را بخواست و به هر یك از آنها جامى كه در آن گوهرى بود بداد تا چون حضرت بكرسى دامادى نشیند، در پیشش دارند، امام به آنها هم توجهى نفرمود.
مردى بود بنام مخارق آوازه خوان و تار زن و ضربگیر كه ریش درازى داشت. مأمون او را (براى این كار) دعوت كند. او گفت: یا امیرالمؤمنین! اگر امام جواد مشغول كارى از امور دنیا باشد من ترا درباره او كارگزارى مىكنم (چنانكه تو خواهى او را بدنیا مشغول مىكنم) سپس در برابر امام جواد علیهالسلام نشست و عرعر خرى كرد كه أهل خانه نزدش گرد آمدند و شروع كرد با سازش مىزد و آواز مىخواند، ساعتى چنین كرد، امام جواد علیه السلام به او توجه نمىفرمود و براست و چپ هم نگاه نمىكرد، سپس سرش را بجانب او بلند كرد و فرمود: اى ریش بلند! از خدا بترس، ناگاه ساز و ضرب از دستش بیفتاد و تا وقتى كه مرد دستش كار نمىكرد.
مأمون از حال او پرسید: جواب داد، چون امام جواد علیه السلام بر من فریاد زد، دهشتى به من دست داد كه هرگز از آن بهبودى نمىیابم.
5- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ الْقَاسِمِ الْجَعْفَرِیِّ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِی جَعْفَرٍ ع وَ مَعِی ثَلَاثُ رِقَاعٍ غَیْرُ مُعَنْوَنَةٍ وَ اشْتَبَهَتْ عَلَیَّ فَاغْتَمَمْتُ فَتَنَاوَلَ إِحْدَاهُمَا وَ قَالَ هَذِهِ رُقْعَةُ زِیَادِ بْنِ شَبِیبٍ ثُمَّ تَنَاوَلَ الثَّانِیَةَ فَقَالَ هَذِهِ رُقْعَةُ فُلَانٍ فَبُهِتُّ أَنَا فَنَظَرَ إِلَیَّ فَتَبَسَّمَ قَالَ وَ أَعْطَانِی ثَلَاثَمِائَةِ دِینَارٍ وَ أَمَرَنِی أَنْ أَحْمِلَهَا إِلَى بَعْضِ بَنِی عَمِّهِ وَ قَالَ أَمَا إِنَّهُ سَیَقُولُ لَكَ دُلَّنِی عَلَى حَرِیفٍ یَشْتَرِی لِی بِهَا مَتَاعاً فَدُلَّهُ عَلَیْهِ قَالَ فَأَتَیْتُهُ بِالدَّنَانِیرِ فَقَالَ لِی یَا أَبَا هَاشِمٍ دُلَّنِی عَلَى حَرِیفٍ یَشْتَرِی لِی بِهَا مَتَاعاً فَقُلْتُ نَعَمْ قَالَ وَ كَلَّمَنِی جَمَّالٌ أَنْ أُكَلِّمَهُ لَهُ یُدْخِلُهُ فِی بَعْضِ أُمُورِهِ فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ لِأُكَلِّمَهُ لَهُ فَوَجَدْتُهُ یَأْكُلُ وَ مَعَهُ جَمَاعَةٌ وَ لَمْ یُمْكِنِّی كَلَامَهُ فَقَالَ یَا أَبَا هَاشِمٍ كُلْ وَ وَضَعَ بَیْنَ یَدَیَّ ثُمَّ قَالَ ابْتِدَاءً مِنْهُ مِنْ غَیْرِ مَسْأَلَةٍ یَا غُلَامُ انْظُرْ إِلَى الْجَمَّالِ الَّذِی أَتَانَا بِهِ أَبُو هَاشِمٍ فَضُمَّهُ إِلَیْكَ قَالَ وَ دَخَلْتُ مَعَهُ ذَاتَ یَوْمٍ بُسْتَاناً فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنِّی لَمُولَعٌ بِأَكْلِ الطِّینِ فَادْعُ اللَّهَ لِی فَسَكَتَ ثُمَّ قَالَ لِی بَعْدَ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ ابْتِدَاءً مِنْهُ یَا أَبَا هَاشِمٍ قَدْ أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْكَ أَكْلَ الطِّینِ قَالَ أَبُو هَاشِمٍ فَمَا شَیْءٌ أَبْغَضَ إِلَیَّ مِنْهُ الْیَوْمَ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 418 روایت 5@*@
ترجمه:
داود بن قاسم جعفرى گوید: خدمت امام جواد علیه السلام رسیدم و سه نامه بى آدرس همراه من بود كه بر من مشتبه شده بود، و اندوهگین بودم، و حضرت یكى از آنها را برداشت و فرمود: این نامه زیاد بن شبیب است، دومى را برداشت و فرمود: این نامه فلانى است، من مات و مبهوت شدم حضرت لبخندى زد.
و نیز 300 دینار به من داد و امر فرمود كه آن رانزدیكى از پسر عموهایش برم و فرمود: آگاه باش كه او بتو خواهد گفت: مرا به پیشهورى راهنمائى كن تا با این پول از او كالائى بخرم، تو او را راهنمائى كن. داود گوید: من دینارها را نزد او بردم، به من گفت، اى ابا هاشم! مرا به پیشهورى راهنمائى كن تا با این پول از او كالائى بخرم، گفتم: آرى مىكنم.
و نیز ساربانى از من تقاضا كرده بود به آن حضرت بگویم: او را نزد خود بكارى گمارد، من خدمتش رفتم تا درباره او با حضرت سخن گویم، دیدم غذا مىخورد و جماعتى نزدش هستند، براى من ممكن نشد با او سخن گویم.
حضرت فرمود: اى ابا هاشم! بیا بخور و پیشم غذا نهاد، آنگاه بدون آنكه من پرسش كنم فرمود: اى غلام! ساربانى را كه ابوهاشم آورده نزد خود نگهدار.
و نیز روزى همراه آن حضرت به بستانى رفتم و عرض كردم: قربانت گردم، من بخوردن گل آزمند و حریصم، درباره من دعا كن و از خدا بخواه، حضرت سكوت كرد و بعد از سه روز دیگر خودش فرمود: اى ابا هاشم! خدا گل خوردن را از تو دور كرد، ابو هاشم گوید: از آن روز چیزى نزد من مبغوضتر از گل نبود.
6- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَمْزَةَ الْهَاشِمِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ أَوْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْهَاشِمِیِّ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِی جَعْفَرٍ ع صَبِیحَةَ عُرْسِهِ حَیْثُ بَنَى بِابْنَةِ الْمَأْمُونِ وَ كُنْتُ تَنَاوَلْتُ مِنَ اللَّیْلِ دَوَاءً فَأَوَّلُ مَنْ دَخَلَ عَلَیْهِ فِی صَبِیحَتِهِ أَنَا وَ قَدْ أَصَابَنِی الْعَطَشُ وَ كَرِهْتُ أَنْ أَدْعُوَ بِالْمَاءِ فَنَظَرَ أَبُو جَعْفَرٍ ع فِی وَجْهِی وَ قَالَ أَظُنُّكَ عَطْشَانَ فَقُلْتُ أَجَلْ فَقَالَ یَا غُلَامُ أَوْ جَارِیَةُ اسْقِنَا مَاءً فَقُلْتُ فِی نَفْسِی السَّاعَةَ یَأْتُونَهُ بِمَاءٍ یَسُمُّونَهُ بِهِ فَاغْتَمَمْتُ لِذَلِكَ فَأَقْبَلَ الْغُلَامُ وَ مَعَهُ الْمَاءُ فَتَبَسَّمَ فِی وَجْهِی ثُمَّ قَالَ یَا غُلَامُ نَاوِلْنِی الْمَاءَ فَتَنَاوَلَ الْمَاءَ فَشَرِبَ ثُمَّ نَاوَلَنِی فَشَرِبْتُ ثُمَّ عَطِشْتُ أَیْضاً وَ كَرِهْتُ أَنْ أَدْعُوَ بِالْمَاءِ فَفَعَلَ مَا فَعَلَ فِی الْأُولَى فَلَمَّا جَاءَ الْغُلَامُ وَ مَعَهُ الْقَدَحُ قُلْتُ فِی نَفْسِی مِثْلَ مَا قُلْتُ فِی الْأُولَى فَتَنَاوَلَ الْقَدَحَ ثُمَّ شَرِبَ فَنَاوَلَنِی وَ تَبَسَّمَ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ حَمْزَةَ فَقَالَ لِی هَذَا الْهَاشِمِیُّ وَ أَنَا أَظُنُّهُ كَمَا یَقُولُونَ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 419 روایت 6@*@
ترجمه:
محمد بن على هاشم گوید: بامداد روزى كه امام جواد علیه السلام با دختر مأمون عروسى كرده بود خدمتش رسیدم، و در آن شب دوائى خورده بودم كه تشنگى به من دست داده بود و من نخستین كسى بودم كه خدمتش رسیدم، و نمىخواستم آب طلب كنم، امام بچهره من نگاه كرد و فرمود: بگمانم تشنهئى؟ عرض كردم: آرى فرمود: اى غلام! آب را به من ده، آن را گرفت و آشامید، سپس به من داد، من هم آشامیدم، باز تشنه شدم و دوست نداشتم آب بخواهم، باز هم امام مانند بار اول عمل كرد، و چون غلام با جام آب آمد، همان خیال بار اول در دلم افتاد (كه شاید آب مسموم باشد) امام جام را گرفت و آشامید، سپس به من داد و تبسم فرمود.
محمد بن حمزه (كه این روایت را از هاشمى نقل كرده) گوید: سپس هاشمى به من گفت: من گمان مىكنم كه امام جواد چنانستكه شیعیان درباره او اعتقاد دارند (یعنى از دل مردم آگاهست).
7- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ اسْتَأْذَنَ عَلَى أَبِی جَعْفَرٍ ع قَوْمٌ مِنْ أَهْلِ النَّوَاحِی مِنَ الشِّیعَةِ فَأَذِنَ لَهُمْ فَدَخَلُوا فَسَأَلُوهُ فِی مَجْلِسٍ وَاحِدٍ عَنْ ثَلَاثِینَ أَلْفَ مَسْأَلَةٍ فَأَجَابَ ع وَ لَهُ عَشْرُ سِنِینَ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 419 روایت 7@*@
ترجمه:
على بن ابراهیم گوید: پدرم گفت: گروهى از شیعیان از شهرهاى دور آمدند و از امام جواد علیه السلام اجازه تشریف گرفتند و خدمتش رسید و در یك مجلس 30 هزار مسأله از او پرسیدند، حضرت به آنها جواب گفت و در آن زمان ده مسأله بود.
شرح چون پاسخ دادن به 30 هزار مسأله در یك مجلس عادة ممكن نیست، لذا مرحوم مجلسى هفت توجیه براى این روایت ذكر مىكند كه ما سه تاى آن را در اینجا متذكر مىشویم:
1 این عدد را حمل بر مبالغه و اغراق باید نمود، زیرا شمردن 30 هزار مسأله هم عادة بعید است.
2 - پاسخهاى حضرت بیان قواعد و كلیاتى بوده كه از آنها جواب 30 هزار مسأله جزئى معلوم مىگشته.
3 - مقصود از یك مجلس، یكدوره، مجالس معین است كه در چند روز و چند جا تشكیل شده است.
8- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ دِعْبِلِ بْنِ عَلِیٍّ أَنَّهُ دَخَلَ عَلَى أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع وَ أَمَرَ لَهُ بِشَیْءٍ فَأَخَذَهُ وَ لَمْ یَحْمَدِ اللَّهَ قَالَ فَقَالَ لَهُ لِمَ لَمْ تَحْمَدِ اللَّهَ قَالَ ثُمَّ دَخَلْتُ بَعْدُ عَلَى أَبِی جَعْفَرٍ ع وَ أَمَرَ لِی بِشَیْءٍ فَقُلْتُ الْحَمْدُ لِلَّهِ فَقَالَ لِی تَأَدَّبْتَ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 420 روایت 8@*@
ترجمه:
على بن حكم گوید: دعبل بن على (خزاعى شاعر و مداح معروف) خدمت امام رضا علیه السلام رسید حضرت دستور داد به او چیزى (صله و عطائى) دهند، او گرفت ولى حمد خدا نكرد، امام به او فرمود: چرا حمد خدا نكردى؟ دعبل گوید: سپس خدمت امام جواد علیه السلام رسیدم و آن حضرت دستور داد به من عطائى دهند، من گفتم: الحمدلله حضرت فرمود: اكنون ادب شدى (یعنى از تذكرى كه پدرم بتو داد).
9- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِی الْحَسَنِ ع فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ حَدَثَ بِآلِ فَرَجٍ حَدَثٌ فَقُلْتُ مَاتَ عُمَرُ فَقَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ حَتَّى أَحْصَیْتُ لَهُ أَرْبَعاً وَ عِشْرِینَ مَرَّةً فَقُلْتُ یَا سَیِّدِی لَوْ عَلِمْتُ أَنَّ هَذَا یَسُرُّكَ لَجِئْتُ حَافِیاً أَعْدُو إِلَیْكَ قَالَ یَا مُحَمَّدُ أَ وَ لَا تَدْرِی مَا قَالَ لَعَنَهُ اللَّهُ لِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ أَبِی قَالَ قُلْتُ لَا قَالَ خَاطَبَهُ فِی شَیْءٍ فَقَالَ أَظُنُّكَ سَكْرَانَ فَقَالَ أَبِی اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنِّی أَمْسَیْتُ لَكَ صَائِماً فَأَذِقْهُ طَعْمَ الْحَرْبِ وَ ذُلَّ الْأَسْرِ فَوَ اللَّهِ إِنْ ذَهَبَتِ الْأَیَّامُ حَتَّى حُرِبَ مَالُهُ وَ مَا كَانَ لَهُ ثُمَّ أُخِذَ أَسِیراً وَ هُوَ ذَا قَدْ مَاتَ لَا رَحِمَهُ اللَّهُ وَ قَدْ أَدَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهُ وَ مَا زَالَ یُدِیلُ أَوْلِیَاءَهُ مِنْ أَعْدَائِهِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 420 روایت 9@*@
ترجمه:
محمد بن سنان گوید: خدمت امام على النقى علیه السلام رسیدم، فرمود: اى محمد! براى آل فرج پیش آمدى شده است؟ گفتم: آرى، عمر (بن فرج كه والى مدینه بود) وفات كرد، حضرت فرمود، الحمدلله و تا 24 بار شمردم (كه این جمله را تكرار كرد) عرض كردم: آقاى من؟ اگر مىدانستم این خبر شما را مسرور مىكند، پابرهنه و دوان خدمت شما مىآمدم. فرمود: اى محمد! مگر نمىدانى او - كه خدایش لعنت كند - بپدرم محمد بن على چه گفته؟ عرض كردم: نه، فرمود: درباره موضوعى پدرم با او سخن مىگفت، او در جواب گفت: بگمانم تو مستى، پدرم فرمود: خدایا اگر تو مىدانى كه من امروز را براى رضاى تو روزه داشتم، مزه غارت شدن و خوارى اسارت را به او بچشان، بخدا سوگند كه پس از چند روز پولها و دارائیش غارت شد و سپس او را با سیرى گرفتند و اینك هم مرده است، خدایش رحمت نكند خدا از او انتقام گرفت و همواره انتقام دوستانش را از دشمنانش مىگیرد.
10- أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ أَبِی هَاشِمٍ الْجَعْفَرِیِّ قَالَ صَلَّیْتُ مَعَ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی مَسْجِدِ الْمُسَیَّبِ وَ صَلَّى بِنَا فِی مَوْضِعِ الْقِبْلَةِ سَوَاءً وَ ذُكِرَ أَنَّ السِّدْرَةَ الَّتِی فِی الْمَسْجِدِ كَانَتْ یَابِسَةً لَیْسَ عَلَیْهَا وَرَقٌ فَدَعَا بِمَاءٍ وَ تَهَیَّأَ تَحْتَ السِّدْرَةِ فَعَاشَتِ السِّدْرَةُ وَ أَوْرَقَتْ وَ حَمَلَتْ مِنْ عَامِهَا
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 420 روایت 9@*@
ترجمه:
ابو هاشم جعفرى گوید: در مسجد مسیب همراه امام جواد علیهالسلام نماز گزاردم. آن حضرت در جاى قبله مستقیم (بدون انحراف و تمایل یا در وسط صف) براى ما نمازگزارد (یعنى براى ما امامت فرمود) و راوى یادآور شد كه در آن مسجد درخت سدرى بود خشك و بى برگ، حضرت آب طلبید و زیر درخت وضو گرفت، سپس آن درخت در همان سال زنده شد و برگ و میوه داد.
11- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَجَّالِ وَ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ الْمَدِینَةِ عَنِ الْمُطَرِّفِیِّ قَالَ مَضَى أَبُو الْحَسَنِ الرِّضَا ع وَ لِیَ عَلَیْهِ أَرْبَعَةُ آلَافِ دِرْهَمٍ فَقُلْتُ فِی نَفْسِی ذَهَبَ مَالِی فَأَرْسَلَ إِلَیَّ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِذَا كَانَ غَداً فَأْتِنِی وَ لْیَكُنْ مَعَكَ مِیزَانٌ وَ أَوْزَانٌ فَدَخَلْتُ عَلَى أَبِی جَعْفَرٍ ع فَقَالَ لِی مَضَى أَبُو الْحَسَنِ وَ لَكَ عَلَیْهِ أَرْبَعَةُ آلَافِ دِرْهَمٍ فَقُلْتُ نَعَمْ فَرَفَعَ الْمُصَلَّى الَّذِی كَانَ تَحْتَهُ فَإِذَا تَحْتَهُ دَنَانِیرُ فَدَفَعَهَا إِلَیَ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 421 روایت 11@*@
ترجمه:
مطرفى گوید: امام رضا علیهالسلام در گذشت و 4 هزار درهم به من بدهى داشت، با خود گفتم: پولم از بین رفت، سپس امام جواد علیه السلام برایم پیغام داد كه فردا نزد من بیا و سنگ و ترازو با خود بیاور من خدمتش رفتم، فرمود: ابوالحسن درگذشت و تو از او 4 هزار درهم طلب دارى؟ گفتم: آرى، جانمازى كه زیر پایش بود بلند كرد، زیرش دینار بسیارى بود آنها را به من داد (تا با ترازو وزن كنم و برابر 4 هزار درهم خود برگیرم).
12- سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ وَ الْحِمْیَرِیُّ جَمِیعاً عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَخِیهِ عَلِیٍّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ قُبِضَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ هُوَ ابْنُ خَمْسٍ وَ عِشْرِینَ سَنَةً وَ ثَلَاثَةِ أَشْهُرٍ وَ اثْنَیْ عَشَرَ یَوْماً تُوُفِّیَ یَوْمَ الثَّلَاثَاءِ لِسِتٍّ خَلَوْنَ مِنْ ذِی الْحِجَّةِ سَنَةَ عِشْرِینَ وَ مِائَتَیْنِ عَاشَ بَعْدَ أَبِیهِ تِسْعَةَ عَشَرَ سَنَةً إِلَّا خَمْساً وَ عِشْرِینَ یَوْماً
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 421 روایت 12@*@
ترجمه:
محمد بن سنان گوید: محمد بن على (امام جواد علیه السلام) درگذشت در حالى كه 25 سال و 3 ماه و 12 روز داشت، و وفاتش در روز سه شنبه ششم ذیحجه سال 220 بود، پس از پدرش 19 سال و 25 روز كمتر زندگى كرد.