بَابُ مَوْلِدِ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع
وُلِدَ أَبُو الْحَسَنِ الرِّضَا ع سَنَةَ ثَمَانٍ وَ أَرْبَعِینَ وَ مِائَةٍ وَ قُبِضَ ع فِی صَفَرٍ مِنْ سَنَةِ ثَلَاثٍ وَ مِائَتَیْنِ وَ هُوَ ابْنُ خَمْسٍ وَ خَمْسِینَ سَنَةً وَ قَدِ اخْتُلِفَ فِی تَارِیخِهِ إِلَّا أَنَّ هَذَا التَّارِیخَ هُوَ أَقْصَدُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ وَ تُوُفِّیَ ع بِطُوسَ فِی قَرْیَةٍ یُقَالُ لَهَا سَنَابَادُ مِنْ نُوقَانَ عَلَى دَعْوَةٍ وَ دُفِنَ بِهَا وَ كَانَ الْمَأْمُونُ أَشْخَصَهُ مِنَ الْمَدِینَةِ إِلَى مَرْوَ عَلَى طَرِیقِ الْبَصْرَةِ وَ فَارِسَ فَلَمَّا خَرَجَ الْمَأْمُونُ وَ شَخَصَ إِلَى بَغْدَادَ أَشْخَصَهُ مَعَهُ فَتُوُفِّیَ فِی هَذِهِ الْقَرْیَةِ وَ أُمُّهُ أُمُّ وَلَدٍ یُقَالُ لَهَا أُمُّ الْبَنِینَ
1- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ أَحْمَرَ قَالَ قَالَ لِی أَبُو الْحَسَنِ الْأَوَّلُ هَلْ عَلِمْتَ أَحَداً مِنْ أَهْلِ الْمَغْرِبِ قَدِمَ قُلْتُ لَا قَالَ بَلَى قَدْ قَدِمَ رَجُلٌ فَانْطَلِقْ بِنَا فَرَكِبَ وَ رَكِبْتُ مَعَهُ حَتَّى انْتَهَیْنَا إِلَى الرَّجُلِ فَإِذَا رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْمَدِینَةِ مَعَهُ رَقِیقٌ فَقُلْتُ لَهُ اعْرِضْ عَلَیْنَا فَعَرَضَ عَلَیْنَا سَبْعَ جَوَارٍ كُلَّ ذَلِكَ یَقُولُ أَبُو الْحَسَنِ ع لَا حَاجَةَ لِی فِیهَا ثُمَّ قَالَ اعْرِضْ عَلَیْنَا فَقَالَ مَا عِنْدِی إِلَّا جَارِیَةٌ مَرِیضَةٌ فَقَالَ لَهُ مَا عَلَیْكَ أَنْ تَعْرِضَهَا فَأَبَى عَلَیْهِ فَانْصَرَفَ ثُمَّ أَرْسَلَنِی مِنَ الْغَدِ فَقَالَ قُلْ لَهُ كَمْ كَانَ غَایَتُكَ فِیهَا فَإِذَا قَالَ كَذَا وَ كَذَا فَقُلْ قَدْ أَخَذْتُهَا فَأَتَیْتُهُ فَقَالَ مَا كُنْتُ أُرِیدُ أَنْ أَنْقُصَهَا مِنْ كَذَا وَ كَذَا فَقُلْتُ قَدْ أَخَذْتُهَا فَقَالَ هِیَ لَكَ وَ لَكِنْ أَخْبِرْنِی مَنِ الرَّجُلُ الَّذِی كَانَ مَعَكَ بِالْأَمْسِ فَقُلْتُ رَجُلٌ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ قَالَ مِنْ أَیِّ بَنِی هَاشِمٍ فَقُلْتُ مَا عِنْدِی أَكْثَرُ مِنْ هَذَا فَقَالَ أُخْبِرُكَ عَنْ هَذِهِ الْوَصِیفَةِ إِنِّی اشْتَرَیْتُهَا مِنْ أَقْصَى الْمَغْرِبِ فَلَقِیَتْنِی امْرَأَةٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ فَقَالَتْ مَا هَذِهِ الْوَصِیفَةُ مَعَكَ قُلْتُ اشْتَرَیْتُهَا لِنَفْسِی فَقَالَتْ مَا یَكُونُ یَنْبَغِی أَنْ تَكُونَ هَذِهِ عِنْدَ مِثْلِكَ إِنَّ هَذِهِ الْجَارِیَةَ یَنْبَغِی أَنْ تَكُونَ عِنْدَ خَیْرِ أَهْلِ الْأَرْضِ فَلَا تَلْبَثُ عِنْدَهُ إِلَّا قَلِیلًا حَتَّى تَلِدَ مِنْهُ غُلَاماً مَا یُولَدُ بِشَرْقِ الْأَرْضِ وَ لَا غَرْبِهَا مِثْلُهُ قَالَ فَأَتَیْتُهُ بِهَا فَلَمْ تَلْبَثْ عِنْدَهُ إِلَّا قَلِیلًا حَتَّى وَلَدَتِ الرِّضَا ع
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 402 روایت 1@*@
ترجمه:
حضرت ابوالحسن امام رضا علیه السلام در سال 148 متولد شد و در ماه صفر سال 203 بسن 55 سالگى در گذشت، در تاریخ آن حضرت اختلافست، ولى این تاریخ درستتر است انشاءاللّه آن حضرت در قریهئى از شهر طوس بنام سناباد كه تا نوقان یك جیغ راهست، وفات یافت و در آنجا مدفون گشت. مأمون آن حضرت را از راه بصره و شیراز (كه شیعیانش كمتر بودند) بمرو حركت داد، چون مأمون از مرو بیرون آمد و رهسپار بغداد گشت، آن حضرت را همراه خود برد، ولى امام در آن قریه وفات كرد، مادرش ام ولد و نامش ام البنین است.
هشام بن احمر گوید: موسى بن جعفر به من فرمود: مىدانى كسى از اهل مغرب (بمدینه) آمده است؟ گفتم: نه، فرمود: چرا، مردى آمده است بیا برویم، پس سوار شد، من هم سوار شدم و رفتیم تا نزد آن مرد رسیدیم، مردى بود از أهل مدینه كه برده همراه داشت. من گفتم: بردگانت را بما نشان ده او هفت كنیز آورد كه موسى بن جعفر درباره همه آنها فرمود: این را نمىخواهم، سپس فرمود: باز بیاور، گفت: من جز یك دختر برده بیمار ندارم، فرمود: «به او بگو نظرت نسبت به آن دختر چند است؟ بهر چند كه گفت، تو بگو از آن من باشد».
من نزد او آمدم، گفت: آن دختر را از این مقدار كمتر نمىدهم، گفتم: از آن من باشد. گفت از تو باشد ولى به من بگو: مردى كه دیروز همراه تو بود كیست؟ گفتم: مردیست از طایفه بنى هاشم، گفت از كدام بنى هاشم؟ گفتم: بیش از این نمىدانم. گفت: من داستان این دختر را برایت بگویم:
او را از دورترین نقاط مغرب خریدم، زنى از اهل كتاب به من برخورد و گفت: این دختر همراه تو چكار مىكند؟ گفتم: او را براى خود خریدهام، گفت: سزاوار نیست كه او نزد مانند توئى باشد، این دختر سزاوار است نزد بهترین مرد روى زمین باشد و پس از مدت كوتاهى كه نزد او باشد، پسرى زاید كه در مشرق و مغرب زمین مانندش متولد نشده باشد. من آن دختر را نزد امام بردم، دیر زمانى نگذشت كه امام رضا علیهالسلام از او متولد شد.
2- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَى قَالَ لَمَّا مَضَى أَبُو إِبْرَاهِیمَ ع وَ تَكَلَّمَ أَبُو الْحَسَنِ ع خِفْنَا عَلَیْهِ مِنْ ذَلِكَ فَقِیلَ لَهُ إِنَّكَ قَدْ أَظْهَرْتَ أَمْراً عَظِیماً وَ إِنَّا نَخَافُ عَلَیْكَ هَذِهِ الطَّاغِیَةَ قَالَ فَقَالَ لِیَجْهَدْ جَهْدَهُ فَلَا سَبِیلَ لَهُ عَلَیَ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 404 روایت 2@*@
ترجمه:
صفوان بن یحیى گوید: چون موسى بن جعفر علیهالسلام در گذشت و امام رضا علیهالسلام (از امامت خود) سخن گفت ما بر او بیمناك شدیم، به حضرت عرض شد: شما امر بزرگى را اظهار كردهاید و از این طغیانگر (هارون) بر شما مىترسیم، فرمود: او هر چه خواهد تلاش كند، بر من راهى ندارد. (نتواند به من آسیبى رساند).
3- أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ رَحِمَهُ اللَّهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ أَخِیهِ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى الرِّضَا ع فِی بَیْتٍ دَاخِلٍ فِی جَوْفِ بَیْتٍ لَیْلًا فَرَفَعَ یَدَهُ فَكَانَتْ كَأَنَّ فِی الْبَیْتِ عَشَرَةَ مَصَابِیحَ وَ اسْتَأْذَنَ عَلَیْهِ رَجُلٌ فَخَلَّى یَدَهُ ثُمَّ أَذِنَ لَهُ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 404 روایت 3@*@
ترجمه:
پسر منصور گوید: شبى خدمت امام رضا علیهالسلام رسیدم و او در پستو خانه بود، پس دستش را بلند كرد، مثل اینكه در خانه ده چراغ باشد (روشن و منور گشت) آنگاه مرد دیگرى اجازه تشریف گرفت، حضرت دستش را بینداخت و به او اجازه داد.
4- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْغِفَارِیِّ قَالَ كَانَ لِرَجُلٍ مِنْ آلِ أَبِی رَافِعٍ مَوْلَى النَّبِیِّ ص یُقَالُ لَهُ طَیْسٌ عَلَیَّ حَقٌّ فَتَقَاضَانِی وَ أَلَحَّ عَلَیَّ وَ أَعَانَهُ النَّاسُ فَلَمَّا رَأَیْتُ ذَلِكَ صَلَّیْتُ الصُّبْحَ فِی مَسْجِدِ الرَّسُولِ ع ثُمَّ تَوَجَّهْتُ نَحْوَ الرِّضَا ع وَ هُوَ یَوْمَئِذٍ بِالْعُرَیْضِ فَلَمَّا قَرُبْتُ مِنْ بَابِهِ إِذَا هُوَ قَدْ طَلَعَ عَلَى حِمَارٍ وَ عَلَیْهِ قَمِیصٌ وَ رِدَاءٌ فَلَمَّا نَظَرْتُ إِلَیْهِ اسْتَحْیَیْتُ مِنْهُ فَلَمَّا لَحِقَنِی وَقَفَ وَ نَظَرَ إِلَیَّ فَسَلَّمْتُ عَلَیْهِ وَ كَانَ شَهْرُ رَمَضَانَ فَقُلْتُ جَعَلَنِیَ اللَّهُ فِدَاكَ إِنَّ لِمَوْلَاكَ طَیْسٍ عَلَیَّ حَقّاً وَ قَدْ وَ اللَّهِ شَهَرَنِی وَ أَنَا أَظُنُّ فِی نَفْسِی أَنَّهُ یَأْمُرُهُ بِالْكَفِّ عَنِّی وَ وَ اللَّهِ مَا قُلْتُ لَهُ كَمْ لَهُ عَلَیَّ وَ لَا سَمَّیْتُ لَهُ شَیْئاً فَأَمَرَنِی بِالْجُلُوسِ إِلَى رُجُوعِهِ فَلَمْ أَزَلْ حَتَّى صَلَّیْتُ الْمَغْرِبَ وَ أَنَا صَائِمٌ فَضَاقَ صَدْرِی وَ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَرِفَ فَإِذَا هُوَ قَدْ طَلَعَ عَلَیَّ وَ حَوْلَهُ النَّاسُ وَ قَدْ قَعَدَ لَهُ السُّؤَّالُ وَ هُوَ یَتَصَدَّقُ عَلَیْهِمْ فَمَضَى وَ دَخَلَ بَیْتَهُ ثُمَّ خَرَجَ وَ دَعَانِی فَقُمْتُ إِلَیْهِ وَ دَخَلْتُ مَعَهُ فَجَلَسَ وَ جَلَسْتُ فَجَعَلْتُ أُحَدِّثُهُ عَنِ ابْنِ الْمُسَیَّبِ وَ كَانَ أَمِیرَ الْمَدِینَةِ وَ كَانَ كَثِیراً مَا أُحَدِّثُهُ عَنْهُ فَلَمَّا فَرَغْتُ قَالَ لَا أَظُنُّكَ أَفْطَرْتَ بَعْدُ فَقُلْتُ لَا فَدَعَا لِی بِطَعَامٍ فَوُضِعَ بَیْنَ یَدَیَّ وَ أَمَرَ الْغُلَامَ أَنْ یَأْكُلَ مَعِی فَأَصَبْتُ وَ الْغُلَامَ مِنَ الطَّعَامِ فَلَمَّا فَرَغْنَا قَالَ لِیَ ارْفَعِ الْوِسَادَةَ وَ خُذْ مَا تَحْتَهَا فَرَفَعْتُهَا وَ إِذَا دَنَانِیرُ فَأَخَذْتُهَا وَ وَضَعْتُهَا فِی كُمِّی وَ أَمَرَ أَرْبَعَةً مِنْ عَبِیدِهِ أَنْ یَكُونُوا مَعِی حَتَّى یُبْلِغُونِی مَنْزِلِی فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّ طَائِفَ بْنَ الْمُسَیَّبِ یَدُورُ وَ أَكْرَهُ أَنْ یَلْقَانِی وَ مَعِی عَبِیدُكَ فَقَالَ لِی أَصَبْتَ أَصَابَ اللَّهُ بِكَ الرَّشَادَ وَ أَمَرَهُمْ أَنْ یَنْصَرِفُوا إِذَا رَدَدْتُهُمْ فَلَمَّا قَرُبْتُ مِنْ مَنْزِلِی وَ آنَسْتُ رَدَدْتُهُمْ فَصِرْتُ إِلَى مَنْزِلِی وَ دَعَوْتُ بِالسِّرَاجِ وَ نَظَرْتُ إِلَى الدَّنَانِیرِ وَ إِذَا هِیَ ثَمَانِیَةٌ وَ أَرْبَعُونَ دِینَاراً وَ كَانَ حَقُّ الرَّجُلِ عَلَیَّ ثَمَانِیَةً وَ عِشْرِینَ دِینَاراً وَ كَانَ فِیهَا دِینَارٌ یَلُوحُ فَأَعْجَبَنِی حُسْنُهُ فَأَخَذْتُهُ وَ قَرَّبْتُهُ مِنَ السِّرَاجِ فَإِذَا عَلَیْهِ نَقْشٌ وَاضِحٌ حَقُّ الرَّجُلِ ثَمَانِیَةٌ وَ عِشْرُونَ دِینَاراً وَ مَا بَقِیَ فَهُوَ لَكَ وَ لَا وَ اللَّهِ مَا عَرَفْتُ مَا لَهُ عَلَیَّ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ الَّذِی أَعَزَّ وَلِیَّهُ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 404 روایت 4@*@
ترجمه:
غفارى گوید: مردى از خاندان ابىرافع غلام پیغمبر صلى اللّه علیه و آله كه نامش طیس بود و از من طلبى داشت، مطالبه مىكرد و پافشارى مىنمود. مردم هم او را كمك مىكردند، چون چنین دیدم، نماز صبح را در مسجد پیغمبر صلى اللّه علیه و آله گزاردم، و به امام رضا علیهالسلام كه در عریض بود، روى آوردم. چون نزدیك خانهاش رسیدم، آن حضرت پیدا شد، بر الاغى سوار بود و پیراهن و ردائى در برداشت، چون نگاهم به امام افتاد، از آن حضرت خجالت كشیدم. حضرت به من رسید و ایستاد و نگاه كرد، من سلام كردم ماه رمضان بود گفتم: خدا مرا قربانت كند. غلام شما طیس از من طلبى دارد، و بخدا كه مرا رسوا كرده است. من با خود گمان مىكردم به او مىفرماید: از من دست بدارد و بخدا كه من نگفتم او چقدر از من مىخواهد و نه نامى بردم.
به من فرمود: بنشین تا برگردم، من بودم تا نماز مغرب را بگزاردم و روزه هم داشتم، سینهام تنگى كرد و خواستم برگردم كه دیدم حضرت پیدا شد و مردم گردش بودند، گدایان بر سر راهش نشسته بودند و او به آنها تصدیق مىداد. از آنها گذشت تا داخل خانه شد، سپس بیرون آمد و مرا بخواست، من نزدش رفتم و داخل منزل شدیم، او بنشست و من هم نشستم، من شروع كردم و از احوال ابن مسیب كه امیر مدینه بود و بسیارى از اوقات درباره او با حضرت سخن مىگفتم، سخن گفتم، چون فارغ شدم، فرمود: گمان ندارم هنوز افطار كرده باشى؟ عرض كردم: نه، برایم غذائى طلبید و پیشم گذاشت و بغلامش فرمود: تا همراه من بخورد. من و غلام غذا خوردیم، چون فارغ شدیم، فرمود: تشك را بردار و هر چه زیرش هست برگیر، چون بلند كردم، اشرفىهائى در آنجا بود، من برداشتم و در آستینم نهادم.
حضرت دستور داد چهارتن از غلامانش همراه من بیایند تا مرا به منزلم رسانند. من عرض كردم: قربانت، پاسبان و شبگرد ابن مسیب (امیر مدینه) گردش مىكند و من دوست ندارم كه مرا همراه غلامان شما ببیند فرمود: راست گفتى، خدا ترا براه هدایت برد. به آنها دستور داد هر وقت من گفتم برگردند. چون نزدیك منزلم رسیدم و دلم آرام شد، آنها را بر گردانیدم و به منزلم رفتم و چراغ طلبیدم، و به اشرفیها نگریستم، دیدم 48 اشرفى است و طلب آن مرد از من 28 اشرفى بود، در میان آنها یك اشرفى جلب نظرم كرد و مرا از زیبائیش خوش آمد، او را برداشتم و نزدیك چراغ بردم. دیدم آشكار و خوانا روى آن نوشته است: «28 اشرفى طلب آنمرد است و بقیه از خودت» بخدا كه من نمىدانستم (به او نگفته بودم) او چقدر از من مىخواهد، سپاس خداوند پروردگار جهانیان را كه ولى خود را عزت دهد،
5- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع أَنَّهُ خَرَجَ مِنَ الْمَدِینَةِ فِی السَّنَةِ الَّتِی حَجَّ فِیهَا هَارُونُ یُرِیدُ الْحَجَّ فَانْتَهَى إِلَى جَبَلٍ عَنْ یَسَارِ الطَّرِیقِ وَ أَنْتَ ذَاهِبٌ إِلَى مَكَّةَ یُقَالُ لَهُ فَارِعٌ فَنَظَرَ إِلَیْهِ أَبُو الْحَسَنِ ثُمَّ قَالَ بَانِی فَارِعٍ وَ هَادِمُهُ یُقَطَّعُ إِرْباً إِرْباً فَلَمْ نَدْرِ مَا مَعْنَى ذَلِكَ فَلَمَّا وَلَّى وَافَى هَارُونُ وَ نَزَلَ بِذَلِكَ الْمَوْضِعِ صَعِدَ جَعْفَرُ بْنُ یَحْیَى ذَلِكَ الْجَبَلَ وَ أَمَرَ أَنْ یُبْنَى لَهُ ثَمَّ مَجْلِسٌ فَلَمَّا رَجَعَ مِنْ مَكَّةَ صَعِدَ إِلَیْهِ فَأَمَرَ بِهَدْمِهِ فَلَمَّا انْصَرَفَ إِلَى الْعِرَاقِ قُطِّعَ إِرْباً إِرْباً
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 406 روایت 5@*@
ترجمه:
یكى از اصحاب گوید: سالى كه هارون حج گزارد، امام رضا علیه السلام از مدینه بقصد حج بیرون شد، تا بكوهى رسید كه دست چپ راهست وقتى بجانب مكه روى، و بآن كوه فارع مىگفتند: حضرت رضا علیه السلام نگاهى بكوه كرد و فرمود: «ساختمان كننده و خراب كننده روى فارع قطعه قطعه شود»، ما معنى این سخن را نفهمیدیم، چون حضرت از آنجا پشت كرد، و هارون رسید، در آنجا بار انداخت جعفر بن یحیى (برمكى كه در دربار هارون دولت و شوكت بزرگى داشت) بالاى آن كوه رفت و دستور داد براى او در آنجا مجلسى بسازند، چون از مكه بازگشت بالاى آن كوه رفت و دستور داد خرابش كنند، و چون بعراق بازگشت (بامر هارون) قطعه قطعه شد.
شرح :
داستان جعفر برمكى كه مورد توجه و عنایت خاص هارون الرشید بود تا آنجا كه خواهرش عباسه را بازدواج او در آورد و سپس بر او غضب كرد و بیاسر دستور داد او را بكشد و طایفه برامكه را ریشه كن كرد در كتب تواریخ مشهور است، مجلسى (ره) در كتاب مرآت العقول ص 409 این تاریخ را از مروج الذهب مسعودى باختصار نقل مىكند.
6- أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَمْزَةَ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُوسَى قَالَ أَلْحَحْتُ عَلَى أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع فِی شَیْءٍ أَطْلُبُهُ مِنْهُ فَكَانَ یَعِدُنِی فَخَرَجَ ذَاتَ یَوْمٍ لِیَسْتَقْبِلَ وَالِیَ الْمَدِینَةِ وَ كُنْتُ مَعَهُ فَجَاءَ إِلَى قُرْبِ قَصْرِ فُلَانٍ فَنَزَلَ تَحْتَ شَجَرَاتٍ وَ نَزَلْتُ مَعَهُ أَنَا وَ لَیْسَ مَعَنَا ثَالِثٌ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ هَذَا الْعِیدُ قَدْ أَظَلَّنَا وَ لَا وَ اللَّهِ مَا أَمْلِكُ دِرْهَماً فَمَا سِوَاهُ فَحَكَّ بِسَوْطِهِ الْأَرْضَ حَكّاً شَدِیداً ثُمَّ ضَرَبَ بِیَدِهِ فَتَنَاوَلَ مِنْهُ سَبِیكَةَ ذَهَبٍ ثُمَّ قَالَ انْتَفِعْ بِهَا وَ اكْتُمْ مَا رَأَیْتَ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 406 روایت 6@*@
ترجمه:
ابراهیم بن موسى گوید: راجع بطلبى كه از امام رضا علیهالسلام داشتم، اصرار و پافشارى مىكردم و او مرا وعده مىداد، یك روز كه باستقبال والى مدینه مىرفت، من همراهش بودم، نزدیك قصر فلان رسید و در سایه درختان فرود آمد: منهم فرود آمدم و شخص سومى با ما نبود. عرض كردم: قربانت، عید نزدیك است و بخدا كه من در هم و غیر درهمى ندارم، حضرت با تازیانهاش بسختى زمین را خراش داد، سپس دست برد و شمش طلائى از آنجا برداشت و فرمود این را بهره خود ساز و آنچه دیدى پنهان دار.
7- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ یَاسِرٍ الْخَادِمِ وَ الرَّیَّانِ بْنِ الصَّلْتِ جَمِیعاً قَالَ لَمَّا انْقَضَى أَمْرُ الْمَخْلُوعِ وَ اسْتَوَى الْأَمْرُ لِلْمَأْمُونِ كَتَبَ إِلَى الرِّضَا ع یَسْتَقْدِمُهُ إِلَى خُرَاسَانَ فَاعْتَلَّ عَلَیْهِ أَبُو الْحَسَنِ ع بِعِلَلٍ فَلَمْ یَزَلِ الْمَأْمُونُ یُكَاتِبُهُ فِی ذَلِكَ حَتَّى عَلِمَ أَنَّهُ لَا مَحِیصَ لَهُ وَ أَنَّهُ لَا یَكُفُّ عَنْهُ فَخَرَجَ ع وَ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع سَبْعُ سِنِینَ فَكَتَبَ إِلَیْهِ الْمَأْمُونُ لَا تَأْخُذْ عَلَى طَرِیقِ الْجَبَلِ وَ قُمْ وَ خُذْ عَلَى طَرِیقِ الْبَصْرَةِ وَ الْأَهْوَازِ وَ فَارِسَ حَتَّى وَافَى مَرْوَ فَعَرَضَ عَلَیْهِ الْمَأْمُونُ أَنْ یَتَقَلَّدَ الْأَمْرَ وَ الْخِلَافَةَ فَأَبَى أَبُو الْحَسَنِ ع قَالَ فَوِلَایَةَ الْعَهْدِ فَقَالَ عَلَى شُرُوطٍ أَسْأَلُكَهَا قَالَ الْمَأْمُونُ لَهُ سَلْ مَا شِئْتَ فَكَتَبَ الرِّضَا ع إِنِّی دَاخِلٌ فِی وِلَایَةِ الْعَهْدِ عَلَى أَنْ لَا آمُرَ وَ لَا أَنْهَى وَ لَا أُفْتِیَ وَ لَا أَقْضِیَ وَ لَا أُوَلِّیَ وَ لَا أَعْزِلَ وَ لَا أُغَیِّرَ شَیْئاً مِمَّا هُوَ قَائِمٌ وَ تُعْفِیَنِی مِنْ ذَلِكَ كُلِّهِ فَأَجَابَهُ الْمَأْمُونُ إِلَى ذَلِكَ كُلِّهِ قَالَ فَحَدَّثَنِی یَاسِرٌ قَالَ فَلَمَّا حَضَرَ الْعِیدُ بَعَثَ الْمَأْمُونُ إِلَى الرِّضَا ع یَسْأَلُهُ أَنْ یَرْكَبَ وَ یَحْضُرَ الْعِیدَ وَ یُصَلِّیَ وَ یَخْطُبَ فَبَعَثَ إِلَیْهِ الرِّضَا ع قَدْ عَلِمْتَ مَا كَانَ بَیْنِی وَ بَیْنَكَ مِنَ الشُّرُوطِ فِی دُخُولِ هَذَا الْأَمْرِ فَبَعَثَ إِلَیْهِ الْمَأْمُونُ إِنَّمَا أُرِیدُ بِذَلِكَ أَنْ تَطْمَئِنَّ قُلُوبُ النَّاسِ وَ یَعْرِفُوا فَضْلَكَ فَلَمْ یَزَلْ ع یُرَادُّهُ الْكَلَامَ فِی ذَلِكَ فَأَلَحَّ عَلَیْهِ فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنْ أَعْفَیْتَنِی مِنْ ذَلِكَ فَهُوَ أَحَبُّ إِلَیَّ وَ إِنْ لَمْ تُعْفِنِی خَرَجْتُ كَمَا خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع فَقَالَ الْمَأْمُونُ اخْرُجْ كَیْفَ شِئْتَ وَ أَمَرَ الْمَأْمُونُ الْقُوَّادَ وَ النَّاسَ أَنْ یُبَكِّرُوا إِلَى بَابِ أَبِی الْحَسَنِ قَالَ فَحَدَّثَنِی یَاسِرٌ الْخَادِمُ أَنَّهُ قَعَدَ النَّاسُ لِأَبِی الْحَسَنِ ع فِی الطُّرُقَاتِ وَ السُّطُوحِ الرِّجَالُ وَ النِّسَاءُ وَ الصِّبْیَانُ وَ اجْتَمَعَ الْقُوَّادُ وَ الْجُنْدُ عَلَى بَابِ أَبِی الْحَسَنِ ع فَلَمَّا طَلَعَتِ الشَّمْسُ قَامَ ع فَاغْتَسَلَ وَ تَعَمَّمَ بِعِمَامَةٍ بَیْضَاءَ مِنْ قُطْنٍ أَلْقَى طَرَفاً مِنْهَا عَلَى صَدْرِهِ وَ طَرَفاً بَیْنَ كَتِفَیْهِ وَ تَشَمَّرَ ثُمَّ قَالَ لِجَمِیعِ مَوَالِیهِ افْعَلُوا مِثْلَ مَا فَعَلْتُ ثُمَّ أَخَذَ بِیَدِهِ عُكَّازاً ثُمَّ خَرَجَ وَ نَحْنُ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ هُوَ حَافٍ قَدْ شَمَّرَ سَرَاوِیلَهُ إِلَى نِصْفِ السَّاقِ وَ عَلَیْهِ ثِیَابٌ مُشَمَّرَةٌ فَلَمَّا مَشَى وَ مَشَیْنَا بَیْنَ یَدَیْهِ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَى السَّمَاءِ وَ كَبَّرَ أَرْبَعَ تَكْبِیرَاتٍ فَخُیِّلَ إِلَیْنَا أَنَّ السَّمَاءَ وَ الْحِیطَانَ تُجَاوِبُهُ وَ الْقُوَّادُ وَ النَّاسُ عَلَى الْبَابِ قَدْ تَهَیَّئُوا وَ لَبِسُوا السِّلَاحَ وَ تَزَیَّنُوا بِأَحْسَنِ الزِّینَةِ فَلَمَّا طَلَعْنَا عَلَیْهِمْ بِهَذِهِ الصُّورَةِ وَ طَلَعَ الرِّضَا ع وَقَفَ عَلَى الْبَابِ وَقْفَةً ثُمَّ قَالَ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ عَلَى مَا هَدَانَا اللَّهُ أَكْبَرُ عَلَى مَا رَزَقَنَا مِنْ بَهِیمَةِ الْأَنْعَامِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى مَا أَبْلَانَا نَرْفَعُ بِهَا أَصْوَاتَنَا قَالَ یَاسِرٌ فَتَزَعْزَعَتْ مَرْوُ بِالْبُكَاءِ وَ الضَّجِیجِ وَ الصِّیَاحِ لَمَّا نَظَرُوا إِلَى أَبِی الْحَسَنِ ع وَ سَقَطَ الْقُوَّادُ عَنْ دَوَابِّهِمْ وَ رَمَوْا بِخِفَافِهِمْ لَمَّا رَأَوْا أَبَا الْحَسَنِ ع حَافِیاً وَ كَانَ یَمْشِی وَ یَقِفُ فِی كُلِّ عَشْرِ خُطُوَاتٍ وَ یُكَبِّرُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ قَالَ یَاسِرٌ فَتُخُیِّلَ إِلَیْنَا أَنَّ السَّمَاءَ وَ الْأَرْضَ وَ الْجِبَالَ تُجَاوِبُهُ وَ صَارَتْ مَرْوُ ضَجَّةً وَاحِدَةً مِنَ الْبُكَاءِ وَ بَلَغَ الْمَأْمُونَ ذَلِكَ فَقَالَ لَهُ الْفَضْلُ بْنُ سَهْلٍ ذُو الرِّئَاسَتَیْنِ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنْ بَلَغَ الرِّضَا الْمُصَلَّى عَلَى هَذَا السَّبِیلِ افْتَتَنَ بِهِ النَّاسُ وَ الرَّأْیُ أَنْ تَسْأَلَهُ أَنْ یَرْجِعَ فَبَعَثَ إِلَیْهِ الْمَأْمُونُ فَسَأَلَهُ الرُّجُوعَ فَدَعَا أَبُو الْحَسَنِ ع بِخُفِّهِ فَلَبِسَهُ وَ رَكِبَ وَ رَجَعَ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 407 روایت 7@*@
ترجمه:
یاسر خادم وریان بن صلت گویند: چون كار خلیفه معزول (امین پسر هارون) در گذشت و امر خلافت براى مأمون مستقر شد، نامهئى بامام رضا علیهالسلام نوشت و آن حضرت را بخراسان طلبید، امام رضا علیهالسلام به عللى تمسك مىفرمود و عذر مىخواست، مأمون پیوسته به آن حضرت نامه مىنوشت تا آن حضرت دانست كه چارهئى ندارد و او دست بردار نیست، لذا از مدینه بیرون شد و ابوجعفر امام نهم علیهالسلام هفت ساله بود. مأمون به حضرت نوشت: راه كوهستان و قم را در پیش نگیر، بلكه از راه بصره و اهواز و فارس بیا (شاید مقصودش این بود كه آن حضرت از راهى بیاید كه شیعیانش كمتر باشند و از ناراحتى امام آگاه نشوند) تا آنكه بمرو رسید.
مأمون به حضرت عرضه داشت كه امر خلافت را به عهده گیرد، ولى امام رضا علیه السلام خوددارى فرمود: مأمون گفت: پس باید ولایت عهدى را بپذیرد، امام فرمود: مىپذیرم با شروطى كه از تو مىخواهم، مأمون گفت: هر چه خواهى بخواه، امام رضا علیه السلام نوشت:
«من در امر ولایت عهدى وارد مىشوم، بشرط آنكه امر و نهى نكنم و فتوى حكم ندهم و نصب و عزل ننمایم و هیچ امرى را كه پا برخاست دگرگونش نسازم و از همه این امور مرا معاف دارى» مأمون همه آن شروط را پذیرفت.
یاسر خادم گوید: چون عید (قربان) فرا رسید مأمون بسوى امام رضا علیه السلام كس فرستاد و درخواست كرد، آن حضرت براى عید حاضر شود و نماز گزارد و خطبه بخواند. امام رضا علیهالسلام پیغام داد شروطى را كه میان من و تو در پذیرفتن امر ولایت عهدى بود، خودت مىدانى، (بنابراین بود كه من از اینگونه امور معاف باشم) مأمون پیغام داد كه من مىخواهم با این عمل دل مردم آرامش یابد و فضیلت شما را بشناسد، سپس بارها آن حضرت به او جواب رد مىداد و او پافشارى مىكرد تا آنكه حضرت فرمود: یا امیر المومنین! اگر مرا از این امر معاف دارى، خوشتر دارم و اگر معاف نكنى، همچنانكه پیغمبر و امیرالمومنین علیهما السلام (براى نماز عید) بیرون مىشدند، بیرون مىشوم، مأمون گفت: هر گونه خواهى بیرون شو، و دستور داد سرداران و تمام مردم صبح زود در خانه امام رضا علیهالسلام حاضر باشند.
یاسر خادم گوید: مردان و زنان و كودكان در میان راه و پشت بامها بر سر راه امام رضا علیه السلام نشستند، و سرداران و لشكریان در خانه آن حضرت گرد آمدند، چون خورشید طلوع كرد، امام علیه السلام غسل نمود و عمامه سفیدى كه از پنبه بود، بسر گذارد، یكسرش را روى سینه و سر دیگر را میانه دو شانه انداخت و دامن بكمر زد و بهمه پیروانش دستور داد چنان كنند.
آنگاه عصاى پیكان دارى بدست گرفت و بیرون آمد، ما در جلوش بودیم و او پا برهنه بود و پیراهن خود را هم تا نصف ساق بكمر زده بود و لباسهاى دیگرش را هم بكمر زده بود، چون حركت كرد و ما هم پیشاپیش حركت كردیم، سر بسوى آسمان بلند كرد و چهار تكبیر گفت، كه ما پنداشتیم آسمان و دیوارها با او هم آواز بودند، سرداران و مردم آماده و سلاح پوشیده و بهترین زینت را نموده، دم در ایستاده بودند، چون ما با آن صورت و هیئت بر آنها در آمدیم و سپس امام رضا علیهالسلام در آمد و نزد در ایستاد فرمود: «الله اكبر، الله اكبر، الله اكبر، (الله اكبر) على ماهدانا، الله اكبر على مارزقنا من بهیمة الانعام، و الحمدلله على ما ابلانا» ما هم صدا مىكشیدیم و مىگفتیم.
یاسر گوید: شهر مرو از گریه و ناله و فریاد بلرزه در آمد، سرداران چون امام رضا علیه السلام را پا برهنه دیدند، از مركبهاى خود فرود آمدند و كفشهاى خود را بكنار گذاشتند، حضرت پیاده راه مىرفت و در سر هر ده قدم مىایستاد و سه تكبیر مىفرمود.
یاسر گوید: ما خیال مىكردیم كه آسمان و زمین و كوه با او همآواز گشته و شهر مرو یكپارچه گریه و شیون بود، خبر بمأمون رسید، فضل بن سهل ذوالریاستین به او گفت: یا امیرالمومنین؟ اگر امام رضا با این وضع بمصلى (محل نماز عید) رسد، مردم فریفته او شوند، صلاح این است كه از او بخواهى برگردد مأمون بسوى حضرت كس فرستاد و درخواست برگشتن كرد، امام رضا علیهالسلام كفش خود را طلبید و سوار شد و مراجعت فرمود.
8- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ یَاسِرٍ قَالَ لَمَّا خَرَجَ الْمَأْمُونُ مِنْ خُرَاسَانَ یُرِیدُ بَغْدَادَ وَ خَرَجَ الْفَضْلُ ذُو الرِّئَاسَتَیْنِ وَ خَرَجْنَا مَعَ أَبِی الْحَسَنِ ع وَرَدَ عَلَى الْفَضْلِ بْنِ سَهْلٍ ذِی الرِّئَاسَتَیْنِ كِتَابٌ مِنْ أَخِیهِ الْحَسَنِ بْنِ سَهْلٍ وَ نَحْنُ فِی بَعْضِ الْمَنَازِلِ إِنِّی نَظَرْتُ فِی تَحْوِیلِ السَّنَةِ فِی حِسَابِ النُّجُومِ فَوَجَدْتُ فِیهِ أَنَّكَ تَذُوقُ فِی شَهْرِ كَذَا وَ كَذَا یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ حَرَّ الْحَدِیدِ وَ حَرَّ النَّارِ وَ أَرَى أَنْ تَدْخُلَ أَنْتَ وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الرِّضَا الْحَمَّامَ فِی هَذَا الْیَوْمِ وَ تَحْتَجِمَ فِیهِ وَ تَصُبَّ عَلَى یَدَیْكَ الدَّمَ لِیَزُولَ عَنْكَ نَحْسُهُ فَكَتَبَ ذُو الرِّئَاسَتَیْنِ إِلَى الْمَأْمُونِ بِذَلِكَ وَ سَأَلَهُ أَنْ یَسْأَلَ أَبَا الْحَسَنِ ذَلِكَ فَكَتَبَ الْمَأْمُونُ إِلَى أَبِی الْحَسَنِ یَسْأَلُهُ ذَلِكَ فَكَتَبَ إِلَیْهِ أَبُو الْحَسَنِ لَسْتُ بِدَاخِلٍ الْحَمَّامَ غَداً وَ لَا أَرَى لَكَ وَ لَا لِلْفَضْلِ أَنْ تَدْخُلَا الْحَمَّامَ غَداً فَأَعَادَ عَلَیْهِ الرُّقْعَةَ مَرَّتَیْنِ فَكَتَبَ إِلَیْهِ أَبُو الْحَسَنِ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ لَسْتُ بِدَاخِلٍ غَداً الْحَمَّامَ فَإِنِّی رَأَیْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی النَّوْمِ فَقَالَ لِی یَا عَلِیُّ لَا تَدْخُلِ الْحَمَّامَ غَداً وَ لَا أَرَى لَكَ وَ لَا لِلْفَضْلِ أَنْ تَدْخُلَا الْحَمَّامَ غَداً فَكَتَبَ إِلَیْهِ الْمَأْمُونُ صَدَقْتَ یَا سَیِّدِی وَ صَدَقَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَسْتُ بِدَاخِلٍ الْحَمَّامَ غَداً وَ الْفَضْلُ أَعْلَمُ قَالَ فَقَالَ یَاسِرٌ فَلَمَّا أَمْسَیْنَا وَ غَابَتِ الشَّمْسُ قَالَ لَنَا الرِّضَا ع قُولُوا نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ شَرِّ مَا یَنْزِلُ فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فَلَمْ نَزَلْ نَقُولُ ذَلِكَ فَلَمَّا صَلَّى الرِّضَا ع الصُّبْحَ قَالَ لِیَ اصْعَدْ عَلَى السَّطْحِ فَاسْتَمِعْ هَلْ تَسْمَعُ شَیْئاً فَلَمَّا صَعِدْتُ سَمِعْتُ الضَّجَّةَ وَ الْتَحَمَتْ وَ كَثُرَتْ فَإِذَا نَحْنُ بِالْمَأْمُونِ قَدْ دَخَلَ مِنَ الْبَابِ الَّذِی كَانَ إِلَى دَارِهِ مِنْ دَارِ أَبِی الْحَسَنِ وَ هُوَ یَقُولُ یَا سَیِّدِی یَا أَبَا الْحَسَنِ آجَرَكَ اللَّهُ فِی الْفَضْلِ فَإِنَّهُ قَدْ أَبَى وَ كَانَ دَخَلَ الْحَمَّامَ فَدَخَلَ عَلَیْهِ قَوْمٌ بِالسُّیُوفِ فَقَتَلُوهُ وَ أُخِذَ مِمَّنْ دَخَلَ عَلَیْهِ ثَلَاثُ نَفَرٍ كَانَ أَحَدُهُمْ ابْنَ خَالِهِ الْفَضْلَ ابْنَ ذِی الْقَلَمَیْنِ قَالَ فَاجْتَمَعَ الْجُنْدُ وَ الْقُوَّادُ وَ مَنْ كَانَ مِنْ رِجَالِ الْفَضْلِ عَلَى بَابِ الْمَأْمُونِ فَقَالُوا هَذَا اغْتَالَهُ وَ قَتَلَهُ یَعْنُونَ الْمَأْمُونَ وَ لَنَطْلُبَنَّ بِدَمِهِ وَ جَاءُوا بِالنِّیرَانِ لِیُحْرِقُوا الْبَابَ فَقَالَ الْمَأْمُونُ لِأَبِی الْحَسَنِ ع یَا سَیِّدِی تَرَى أَنْ تَخْرُجَ إِلَیْهِمْ وَ تُفَرِّقَهُمْ قَالَ فَقَالَ یَاسِرٌ فَرَكِبَ أَبُو الْحَسَنِ وَ قَالَ لِیَ ارْكَبْ فَرَكِبْتُ فَلَمَّا خَرَجْنَا مِنْ بَابِ الدَّارِ نَظَرَ إِلَى النَّاسِ وَ قَدْ تَزَاحَمُوا فَقَالَ لَهُمْ بِیَدِهِ تَفَرَّقُوا تَفَرَّقُوا قَالَ یَاسِرٌ فَأَقْبَلَ النَّاسُ وَ اللَّهِ یَقَعُ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَ مَا أَشَارَ إِلَى أَحَدٍ إِلَّا رَكَضَ وَ مَرَّ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 409 روایت 8@*@
ترجمه:
یاسر خادم گوید: چون مأمون از خراسان بعزم بغداد بیرون رفت و فضل ذوالریاستین هم بیرون رفت، ما نیز همراه امام رضا علیهالسلام بیرون شدیم، در یكى از منازل نامهئى براى فضل بن سهل از برادرش حسن بن سهل آمد كه: من از روى حساب نجوم بتویل سال نگریستم و دیدم تو در روز چهارشنبه فلان ماه حرارت آهن و آتش مىچشى، عقیده دارم كه تو در آنروز با امیرالمومنین و امام رضا علیه السلام بحمام روى و حجامت كنى و روى دستت خون بریزى تا نحوست آن از تو دور گردد. و در این باره بمأمون هم نامهئى نوشت و از او خواست كه از امام رضا هم این تقاضا را بكند.
مأمون به حضرت نامهئى نوشت و درخواست كرد، حضرت در پاسخ او نوشت: من فردا بحمام نمىروم و عقیده ندارم تو و فضل هم بحمام روید، مأمون دو مرتبه دیگر به حضرت نامه نوشت، امام رضا علیهالسلام به او نوشت: یا امیرالمومنین من فردا حمام نمىروم، زیرا دیشب پیغمبر صلى الله علیه و آله را در خواب دیدم به من فرمود: اى على؛ حمام نرو و من عقیده ندارم كه تو و فضل هم فردا بحمام روید، مأمون به حضرت نوشت شما راست مىگوئى و پیغمبر صلى الله و علیه و آله هم راست فرموده: من فردا حمام نمىروم و فضل خود بهتر داند.
یاسر گوید: چون خورشید غروب كرد و داخل شب شدیم، امام رضا علیه السلام بما فرمود: بگوئید «ما از شر آنچه در این شب فرود مىآید بخدا پناه مىبریم» ما پیوسته این سخن را مىگفتیم، تا چون امام رضا علیه السلام نماز صبح را گزارد، به من فرمود: برو پشت بام گوش بده ببین چیزى میشنوى؟ چون بر بام بر آمدم، صداى شیونى شنیدم كه بالا گرفت و بسیار شد (شیون و فریادى شنیدم كه كم كم بالا گرفت) ناگاه مأمون را دیدم از درى كه میان منزل او و منزل امام رضا علیهالسلام بود، در آمد و مىگفت: خدا ترا درباره فضل اجر دهد، او (پند شما را) نپذیرفته بحمام رفت و گروهى بر سر او ریخته، با شمشیر او را كشتهاند و سه تن از آنها دستگیر شدهاند كه یكى از آنها پسر خاله فضل ابن ذى القلمین است.
یاسر گوید: سربازان و افسران و هواخواهان فضل در خانه مأمون انجمن كردند و مىگفتند: این مرد یعنى مأمون او را غافلگیر كرده و كشته است و ما باید از او خونخواهى كنیم، و آتش آورده بودند تا خانه او را بسوزانندمأمون بامام رضا علیهالسلام عرض كرد: آقاى من! اگر صلاح مىدانید بسوى این مردم روید و متفرقشان كنید.
یاسر گوید: امام رضا علیهالسلام سوار شد و به من فرمود سوار شو، من سوار شدم و چون از در خانه بیرون شدیم حضرت مردم را دید كه فشار مىآورند، پس با دست خود اشاره كرد: پراكنده شوید، پراكنده شوید.
یاسر گوید: بخدا آن مردم چنان روى به بازگشت گذاشتند كه بالاى یكدیگر مىافتادند، و بهر كس اشاره فرمود، دوید و برفت.
9- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُسَافِرٍ وَ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ مُسَافِرٍ قَالَ لَمَّا أَرَادَ هَارُونُ بْنُ الْمُسَیَّبِ أَنْ یُوَاقِعَ مُحَمَّدَ بْنَ جَعْفَرٍ قَالَ لِی أَبُو الْحَسَنِ الرِّضَا ع اذْهَبْ إِلَیْهِ وَ قُلْ لَهُ لَا تَخْرُجْ غَداً فَإِنَّكَ إِنْ خَرَجْتَ غَداً هُزِمْتَ وَ قُتِلَ أَصْحَابُكَ فَإِنْ سَأَلَكَ مِنْ أَیْنَ عَلِمْتَ هَذَا فَقُلْ رَأَیْتُ فِی الْمَنَامِ قَالَ فَأَتَیْتُهُ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ لَا تَخْرُجْ غَداً فَإِنَّكَ إِنْ خَرَجْتَ هُزِمْتَ وَ قُتِلَ أَصْحَابُكَ فَقَالَ لِی مِنْ أَیْنَ عَلِمْتَ هَذَا فَقُلْتُ رَأَیْتُ فِی الْمَنَامِ فَقَالَ نَامَ الْعَبْدُ وَ لَمْ یَغْسِلِ اسْتَهُ ثُمَّ خَرَجَ فَانْهَزَمَ وَ قُتِلَ أَصْحَابُهُ قَالَ وَ حَدَّثَنِی مُسَافِرٌ قَالَ كُنْتُ مَعَ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع بِمِنًى فَمَرَّ یَحْیَى بْنُ خَالِدٍ فَغَطَّى رَأْسَهُ مِنَ الْغُبَارِ فَقَالَ مَسَاكِینُ لَا یَدْرُونَ مَا یَحُلُّ بِهِمْ فِی هَذِهِ السَّنَةِ ثُمَّ قَالَ وَ أَعْجَبُ مِنْ هَذَا هَارُونُ وَ أَنَا كَهَاتَیْنِ وَ ضَمَّ إِصْبَعَیْهِ قَالَ مُسَافِرٌ فَوَ اللَّهِ مَا عَرَفْتُ مَعْنَى حَدِیثِهِ حَتَّى دَفَنَّاهُ مَعَهُ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 411 روایت 9@*@
ترجمه:
وشاء از مسافر نقل كند كه چون هارون بن مسیب خواست با محمد بن جعفر بجنگد، امام رضا علیهالسلام به من فرمود: نزد او برو و بگو؛ فردا بیرون نرو، كه اگر بروى شكست مىخورى و یارانت كشته مىشوند، و اگر پرسید: تو از كجا مىدانى؟ بگو من در خواب دیدهام.
مسافر گوید: من نزد او رفتم و گفتم: قربانت، فردا بیرون نرو كه اگر بیرون بروى، شكست مىخورى و یارانت كشته مىشوند، به من گفت. تو از كجا این را دانستى؟ گفتم: در خواب دیدهام، جواب داد: آن بنده باكون نشسته خوابیده (كه چنین خوابى دیده است)، سپس بیرون رفت و شكست خورد و یارانش كشته شدند.
وشاء گوید: و نیز مسافر به من گفت: من با امام رضاعلیهالسلام در منى بودیم. یحیى بن خالد كه براى گرد و خاك سرش را پوشیده بود، از آنجا گذشت، حضرت فرمود: بیچارهها نمىدانند امسال چه بسرشان مىآید (یعنى از گرد و خاك سر مىپوشند و خبر ندارند كه همین امسال بچه خاك سیاهى مىنشینند) و شگفتتر از آن هارون و من است كه این چنینیم و دو انگشت خود را بهم چسبانید مسافر گوید: بخدا من معنى سخن امام را نفهمیدم تا زمانى كه او را پهلوى هارون دفن كردیم.
10- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْقَاسَانِیِّ قَالَ أَخْبَرَنِی بَعْضُ أَصْحَابِنَا أَنَّهُ حَمَلَ إِلَى أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع مَالًا لَهُ خَطَرٌ فَلَمْ أَرَهُ سُرَّ بِهِ قَالَ فَاغْتَمَمْتُ لِذَلِكَ وَ قُلْتُ فِی نَفْسِی قَدْ حَمَلْتُ هَذَا الْمَالَ وَ لَمْ یُسَرَّ بِهِ فَقَالَ یَا غُلَامُ الطَّسْتَ وَ الْمَاءَ قَالَ فَقَعَدَ عَلَى كُرْسِیٍّ وَ قَالَ بِیَدِهِ وَ قَالَ لِلْغُلَامِ صُبَّ عَلَیَّ الْمَاءَ قَالَ فَجَعَلَ یَسِیلُ مِنْ بَیْنِ أَصَابِعِهِ فِی الطَّسْتِ ذَهَبٌ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَیَّ فَقَالَ لِی مَنْ كَانَ هَكَذَا لَا یُبَالِی بِالَّذِی حَمَلْتَهُ إِلَیْهِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 412 روایت 10@*@
ترجمه:
یكى از اصحاب گوید: پول بسیارى نزد امام رضا آوردم، ولى حضرت از آن شادمان نگشت من اندوهگین شدم و با خود گفتم: چنین پولى برایش مىآورند و او خوشحال نمىشود!!.
امام فرمود: اى غلام! آفتابه لگن بیاور، سپس روى تختى نشست و دستش را گرفت و بغلام فرمود: آب بریز، راوى گوید: همینطور طلا بود كه از میان انگشتانش در طشت مىریخت، سپس متوجه من شد و فرمود: كسى كه چنین است بپولى كه تو برایش آوردهئى اعتنائى ندارد.
11- سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ جَمِیعاً عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَخِیهِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ قُبِضَ عَلِیُّ بْنُ مُوسَى ع وَ هُوَ ابْنُ تِسْعٍ وَ أَرْبَعِینَ سَنَةً وَ أَشْهُرٍ فِی عَامِ اثْنَیْنِ وَ مِائَتَیْنِ عَاشَ بَعْدَ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عِشْرِینَ سَنَةً إِلَّا شَهْرَیْنِ أَوْ ثَلَاثَةً
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 412 روایت 11@*@
ترجمه:
محمد بن سنان گوید: على بن موسى علیهما السلام 49 سال و چند ماه داشت كه در سال 202 درگذشت و پس از موسى بن جعفر 20 سال و 2 یا 3 ماه كمتر زندگى كرد.