• كتاب حجت‏
• واگذارى امر دین به پیغمبر و ائمه علیهم السلام‏
• در اینكه ائمه بكدام دسته از گذشتگان میمانند و كراهت قول بنبوت ایشان‏
• ائمه علیه السّلام محدث ومفهمند
• بیان ارواحیكه در ائمه علیهم السلام موجود است‏
• روحیكه خدا ائمه را به آن استوار مى‏سازد
• زمانیكه امام بتمام علوم امام پیش از خود آگاه مى‏شود
• ائمه صلوات الله علیهم در علم و شجاعت و اطاعت برابرند
• امام علیه السلام امام پس از خود را مى‏شناسد و آیه «خدا به شما فرمان مى‏دهد كه امانات را به اهلش بپردازید درباره آنها نازل شده است‏
• امانت عهدیست از جانب خدا كه براى هر یك از ائمه بسته شده‏
• ائمه علیهم السلام جز بعهد و فرمان خدا كارى را انجام نداده و نمى‏دهند و از آن تجاوز نمى‏كنند
• اموریكه امامت امام علیه السلام را ثابت مى‏كند
• ثبوت امامت در اعقاب و عدم رجوعش به برادر و عمو و خویشان دیگر
• مواردى كه خداى عزوجل و رسولش بر ائمه علیهم السلام یكى پس از دیگرى تصریح كرده‏اند
• اشاره و نص بر امیرالمؤمنین علیه السلام‏
• باب اشاره و نص بر حسن بن على علیه السلام‏
• (اشاره و نص بر حسین بن على علیهماالسلام)
• باب (اشاره و نص بر على بن الحسین صلوات اللّه علیهما)
• باب (اشاره و نص بر ابیجعفر (امام باقر) علیه السلام)
• باب (اشاره و نص بر ابى‏عبداللّه جعفر بن محمد الصادق علیه السلام)
• باب (اشاره ونص بر ابى‏الحسن موسى علیه السلام)
• اشاره و نص بر حضرت ابوالحسن الرضا علیه السلام‏
• (اشاره و نص بر ابى‏جعفر دوم (امام نهم) علیه السلام)
• (اشاره و نص بر حضرت ابى‏الحسن ثالث (امام دهم) علیه السلام)
• (اشاره و نص بر حضرت ابى محمد (امام حسن عسكرى) علیه السلام)
• اشاره و نص بر صاحب خانه (امام زمان عجل الله تعالى فرجه و) علیه السلام‏
• ذكر نام كسانیكه آن حضرت علیه السلام را دیده‏اند
• (نهى از نام بردن آن حضرت)
• باب نادریست درباره غیبت‏
• (در امر غیبت)
• (آنچه ادعاى امامت راستگو را از دروغگو معلوم میكند)
• (كراهیت تعیین وقت ظهور امام علیه السلام)
• بررسى و آزمایش‏
• آنكه امامش را شناسد تقدم و تأخر این امر زیانش نرساند
• درباره نااهلیكه ادعاء امامت كند و كسیكه همه ائمه یا بعضى از ایشان را انكار كند و آنكه امامت را براى نااهل اثبات كند
• كسیكه خداى عزوجل را بدون امامى از جانب او دیندارى كند
• كسیكه بمیرد و پیشوائى از ائمه هدى نداشته باشد و این باب جزء باب سابق است‏
• درباره سادات حقشناس و منكر حق‏
• آنچه هنگام درگذشت امام بر مردم واجبست‏
• زمانى كه امام میفهمد امر امامت باو رسیده است‏
• حالات ائمه علیهم السلام از نظر سن‏
• امام را جز یكى از ائمه غسل نمى‏دهد
• كیفیت ولادت ائمه علیهم السلام‏
• كیفیت آفرینش بدنها و روحها و دلهاى ائمه علیهم السلام‏
• در بیان تسلیم و فضیلت مسلمین‏
• در اینكه بر مردم لازمست پس از اداى حج خدمت امام آیند و معالم دینشان را بپرسند و ولایت و دوستى خود را عرضه دارند
• فرشتگان بخانه ائمه در آیند و بر فرشتگان گام نهند و بر ایشان اخبار آورند
• جن نزد ائمه آیند و مسائل دینى خود را بپرسند و در كارهاى خود بآنها روى آورند.
• هرگاه امر امامت ائمه علیهم‏السلام آشكار شود بحكم داود و خاندانش حكم كنند و گواه نخواهند
• سرچشمه علم از خانه آل محمد علیهم السلام است‏
• هر حقى كه در دست مردمست از نزد ائمه علیهم السلام آمده و هر چه از نزد آنها نیامده باطلست‏
• در بیان آنچه وارد شده كه حدیث ائمه صعب و مستصعب است‏
• اوامر پیغمبر صلى اللّه علیه وآله درباره خیر خواهى ائمه مسلمین و ملازمت جماعت و معرفى ایشان‏
• حقوق واجب امام بر رعیت و رعیت بر امام علیه السلام‏
• همه زمین متعلق بامام علیه السلام‏
• روش امام درباره خود و وضع خوراك و پوشاكش در زمان حكومتش.
• باب نادر
• در این باب نكته‏ها و برگزیده‏هائیست از قرآن درباره ولایت‏
• در روایات برگزیده و كلى راجع به ولایت‏
• در شناسائى ائمه دوستان خود را و واگذارى كارشان به ائمه علیه السلام‏
• ابواب تاریخ: زندگى و وفات پیغمبر (ص)
• باب نهى از سر كشیدن بر قبر پیغبمر صلى الله علیه و آله‏
• باب زندگانى امیرالمؤمنین صلوات الله علیه‏
• زندگانى حضرت زهرا، فاطمه علیهما السلام‏
• زندگانى حسن بن على صلوات الله علیهما
• زندگى حسین بن على علیهماالسلام‏
• زندگانى على بن الحسین علیهماالسلام‏
• (زندگانى ابى‏جعفر محمد بن على علیه السلام)
• زندگانى ابو عبدالله جعفر بن محمد علیه‏السلام‏
• زندگانى ابوالحسن موسى بن جعفر علیهم السلام‏
• زندگانى ابوالحسن الرضا علیه‏السلام‏
• زندگانى حضرت ابیجعفر محمد بن على الثانى (امام نهم) علیه‏السلام‏
• (زندگانى حضرت ابوالحسن على بن محمد(امام دهم)(علیهما السلام (والرضوان)
• زندگانى حضرت ابى محمد حسن بن على امام یازدهم علیهماالسلام‏
• (زندگانى حضرت صاحب الزمان علیه السلام)
• (آنچه درباره دوازده امام رسیده و تصریح بامامت آنها)
• (هرگاه درباره كسى چیزى گویند كه او نداشته باشد و فرزند یا فرزند زاده او داشته باشند، همانست كه درباره او گفته شده)
• همه امامان علیهم السلام به امر خداى تعالى قائم و بسویش رهبرند
• صله به امام علیه السلام‏
• درباره فى و انفال و بیان خمس و احكام آن و چیزهائى كه خمسش واجب است‏
• پاورقی

در این باب نكته‏ها و برگزیده‏هائیست از قرآن درباره ولایت‏

بَابٌ فِیهِ نُكَتٌ وَ نُتَفٌ مِنَ التَّنْزِیلِ فِی الْوَلَایَةِ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ سَالِمٍ الْحَنَّاطِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ عَلى‏ قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنْذِرِینَ بِلِسانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ قَالَ هِیَ الْوَلَایَةُ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 276 روایت 1@*@
شرح :
مرحوم كلینى در این باب 92 روایت ذكر میكند كه مربوط بآیات قرآن كریم است، در مورد تأویل بولایت ائمه علیهم السلام، آیات مزبور هر یك از نظر تفسیر و معنى ظاهر مفادش غیر از آنچیزیست كه در این روایات تأویل شده است، ولى چنانچه بارها تذكر داده‏ایم مقام تأویل و معنى باطنى قرآن غیر از تفسیر و معنى ظاهرى آنست، در عین اینكه هر دو معنى و گاهى هفتاد معنى از یك آیه استفاده میشود ولى تفسیر و معنى ظاهرى آیات، براى استفاده عموم مردم است. و تأویل و باطنش باید از منابع وحى و زبان ائمه معصومین علیهم السلام اخذ شود و كسى را حق تصرف و مداخله در آن ناحیه نیست، زیرا تأویل آیات شریفه از مرز نصوص و ظواهر ألفاظ مقامى عالیتر دارد و مخصوص كسانیستكه قرآن در خانه آنها نازل شده و مأمور بتبلیغ آن گشته‏اند. و چون روایات این باب از نظر تأویل آیات شریفه بیان میشود، ما هم در ترجمه و توضیح از همان نظر پیروى كرده و تفسیر و معنى ظاهرى آیات را بكتب تفاسیر محول مى‏كنیم، مگر در بعضى از موارد كه فهم تأویل مربوط بتفسیر باشد.
ترجمه:
سالم حناط گوید: بامام باقر علیه السلام عرضكردم: بمن خبر دهید از قول خداى تبارك و تعالى: «جبرئیل قرآنرا بلغت عربى واضح بر دل تو فرود آورد، تا از بیم دهندگان باشى 194 سوره 26 -» فرمود: آن ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام است.
شرح :
یعنى قرآن كه براى بشارت و انذار مردم نازل شده است، جز با ولایت على علیه السلام كه بمعنى معرفت و دوستى و پیروى آن حضرتست به نتیجه نرسد، زیرا قرآن كتابیست صامت و آنرا مفسر و مبینى لازمست كه معنى واقعى و حقیقتش را باز گوید و گفتار و رفتارش قرین و همدوش قرآن باشد و او همان امیرالمؤمنین علیه السلام است كه پیغمبر صلى اللّه علیه وآله او را با قرآن قرین فرموده.
2- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ الْحَكَمِ بْنِ مِسْكِینٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمانَةَ عَلَى السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الْجِبالِ فَأَبَیْنَ أَنْ یَحْمِلْنَها وَ أَشْفَقْنَ مِنْها وَ حَمَلَهَا الْإِنْسانُ إِنَّهُ كانَ ظَلُوماً جَهُولًا قَالَ هِیَ وَلَایَةُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 277 روایت 2@*@
ترجمه:
مردى گوید: امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى عزوجل: «ما امانت را بآسمانها و زمین و كوهها عرضه كردیم، آنها از برداشتنش سرباز زدند و از آن پرسیدند، و انسان آنرا برداشت، همانا انسان ستم پیشه و نادانست 72 سوره 33 -» فرمود: آن امانت ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام است،
شرح :
راجع بتفسیر آیه شریفه و معنى ظاهرى امانت و عرضه و حمل آن، مرحوم مجلسى هفت قول از مفسرین بیان میكند كه چنانكه گفتیم مناسب مقام تفسیر است، سپس معناى هشتم را مطابق این روایت ذكر مى‏كند كه مراد بامانت منصب امامت و خلافت كبراى الهیه است و مراد بحملش ادعاى ناحق آنست و مراد بانسان ابوبكر است، و اخبار بسیارى در این زمینه وارد شده است.
3- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی زَاهِرٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُوسَى الْخَشَّابِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ لَمْ یَلْبِسُوا إِیمانَهُمْ بِظُلْمٍ قَالَ بِمَا جَاءَ بِهِ مُحَمَّدٌ ص مِنَ الْوَلَایَةِ وَ لَمْ یَخْلِطُوهَا بِوَلَایَةِ فُلَانٍ وَ فُلَانٍ فَهُوَ الْمُلَبَّسُ بِالظُّلْمِ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 278 روایت 3@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى عزوجل. «كسانیكه ایمان آوردند و ایمان خود را بستم نیامیختند 81 سوره 6-» فرمود: یعنى بولایتى كه محمد صلى اللّه علیه وآله آنرا آورده ایمان آوردند و آنرا بولایت فلان و فلان نیامیختند، كه آن ایمان آمیخته بستم است.
شرح :
مفسرین گفته‏اند: مقصود از ستم شرك و گناه كبیره است، ولى از نظر تأویل در این روایت بدوست داشتن فلان و فلان غیر از امیرالمؤمنین بیان شده است.
4- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ نُعَیْمٍ الصَّحَّافِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمِنْكُمْ كافِرٌ وَ مِنْكُمْ مُؤْمِنٌ فَقَالَ عَرَفَ اللَّهُ إِیمَانَهُمْ بِوَلَایَتِنَا وَ كُفْرَهُمْ بِهَا یَوْمَ أَخَذَ عَلَیْهِمُ الْمِیثَاقَ فِی صُلْبِ آدَمَ ع وَ هُمْ ذَرٌّ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 278 روایت 4@*@
ترجمه:
حسن بن نعیم صحاف گوید: از امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى عزوجل «برخى از شما مؤمن و برخى كافرند 2 سوره 64 -» پرسیدم، فرمود: روزیكه مردم بصورت مور در صلب آدم علیه السلام بودند، خدا ایمان و كفر آنها را با ولایت ما شناخت (پس ولایت ما را در هر كس دید مؤمنش دانست و در آنكه ندید كافرش شناخت).
شرح :
آیه شریفه در قرآن چنین است، هوالذى خلقكم فمنكم كافر و منكم مؤمن و گویا تقدیم و تأخیر در اینجا از اشتباهات نساخ است.
5- أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یُوفُونَ بِالنَّذْرِ الَّذِی أَخَذَ عَلَیْهِمْ مِنْ وَلَایَتِنَا
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 278 روایت 5@*@
ترجمه:
حضرت ابوالحسن علیه السلام درباره قول خداى عزوجل «بنذر وفا مى‏كنند 6 سوره 76 -» فرمود: بنذریكه از آنها پیمان گرفته شد و آن ولایت ماست، وفا مى‏كنند.
6- مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ رِبْعِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَوْ أَنَّهُمْ أَقامُوا التَّوْراةَ وَ الْإِنْجِیلَ وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْهِمْ مِنْ رَبِّهِمْ قَالَ الْوَلَایَةُ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 278 روایت 6@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام درباره قول خداى عزوجل «و اگر آنها تورات و انجیل و آنچه را از پروردگارشان بر آنها نازل شده بپا دارند 66 سوره 5 -» فرمود: آنچه نازل شده ولایت است.
7- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ مُثَنًّى عَنْ زُرَارَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَجْلَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى‏ قَالَ هُمُ الْأَئِمَّةُ ع‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 279 روایت 7@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام درباره قول خدایتعالى: «بگو من از شما براى پیغمبرى مردى بجز مودت خویشاوندان نمى‏خواهم 23 سوره 42 -» فرمود: خویشاوندان ائمه علیهم السلام هستند.
8- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فِی وَلَایَةِ عَلِیٍّ وَ وَلَایَةِ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ فَقَدْ فازَ فَوْزاً عَظِیماً هَكَذَا نَزَلَتْ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 279 روایت 8@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى عزوجل «هر كه اطاعت خدا و رسولش كند (راجع بولایت على و ولایت امامان بعد از او) بكامیابى بزرگى رسیده است 71 سوره 33 -» فرمود: اینگونه نازل شده است. (گویا مراد این است كه مقصود از اطاعت خدا و رسول، ولایت على و ائمه علیهم السلام است).
9- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ رَفَعَهُ إِلَیْهِمْ فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ما كانَ لَكُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ فِی عَلِیٍّ وَ الْأَئِمَّةِ كَالَّذِینَ آذَوْا مُوسى‏ فَبَرَّأَهُ اللَّهُ مِمَّا قالُوا
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 279 روایت 9@*@
ترجمه:
یكى از ائمه علیهم السلام درباره قول خداى عزوجل چنین فرموده است: «و شما حق نداشتید رسول خدا را آزار دهید 53 سوره 33 -»(نسبت بعلى و ائمه) «مانند آن كسان كه موسى را آزار كردند و خدا او را از آنچه درباره‏اش گفتند تبرئه نمود 69 سوره 33 -»
10- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ السَّیَّارِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ سَأَلَهُ رَجُلٌ عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَى فَمَنِ اتَّبَعَ هُدایَ فَلا یَضِلُّ وَ لا یَشْقى‏ قَالَ مَنْ قَالَ بِالْأَئِمَّةِ وَ اتَّبَعَ أَمْرَهُمْ وَ لَمْ یَجُزْ طَاعَتَهُمْ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 279 روایت 10@*@
ترجمه:
مردى از امام علیه السلام راجع بقول خداى تعالى: «هر كس از هدایت من پیروى كند گمراه نشود و بدبخت نگردد 123 سوره 20 -» پرسید، حضرت فرمود: یعنى هر كس بائمه معتقد باشد و از فرمانشان پیروى كند و از اطاعتشان بیرون نرود.
11- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَفَعَهُ فِی قَوْلِهِ تَعَالَى لا أُقْسِمُ بِهذَا الْبَلَدِ. وَ أَنْتَ حِلٌّ بِهذَا الْبَلَدِ. وَ والِدٍ وَ ما وَلَدَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ مَا وَلَدَ مِنَ الْأَئِمَّةِ ع‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 279 روایت 11@*@
ترجمه:
امام علیه السلام راجع بقول خداى تعالى «سوگند باین شهر، در حالیكه تو در آن جاى دارى، و سوگند بپدر و فرزندانى كه پدید آورد 3 سوره 50-» فرمود: پدر و فرزندان امیرالمؤمنین و فرزندان او هستند كه ائمه علیهم السلام باشند.
12- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَةَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبى‏ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةُ ع‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 280 روایت 12@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى تعالى: «بدانید كه هر چه غنیمت گیرید، پنج یك آن از آن خدا و پیغمبر و خویشاوندان و، و، و است 40 سوره 8 -» فرمود: خویشاوندان امیرالمؤمنین و ائمه علیهم السلام‏اند.
13- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مِمَّنْ خَلَقْنا أُمَّةٌ یَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ قَالَ هُمُ الْأَئِمَّةُ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 280 روایت 13@*@
ترجمه:
ابن سنان گوید: از امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى عزوجل «از كسانى كه آفریده‏ایم جماعتى هستند كه بحق هدایت مى‏یابند و بدان باز میگردند 180 سوره 7 -» پرسیدم، فرمود ایشان ائمه هستند.
14- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ عَلَیْكَ الْكِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْكَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتابِ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ الْأَئِمَّةُ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ قَالَ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ فَأَمَّا الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ أَصْحَابُهُمْ وَ أَهْلُ وَلَایَتِهِمْ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْوِیلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ الْأَئِمَّةُ ع‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 280 روایت 14@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام درباره قول خداى تعالى: «او كسى است كه این كتاب را بر تو نازل كرده از آن جمله آیه‏هائى است محكم كه اصل كتاب است» فرمود: آنها امیرالمؤمنین علیه السلام و ائمه هستند «و دیگر آیه‏هائیست متشابه» فرمود: اینها فلان و فلان هستند، «و اما آنها كه در دلشان انحرافى هست» یعنى اصحاب و دوستان فلان و فلان «از این كتاب آنچه را متشابه است، براى فتنه جوئى و بقصد تأویل پیروى مى‏كنند، در صورتیكه تأویل آن را جز خدا و ریشه‏داران در علم نمى‏دانند 7 سوره 3 -» ریشه داران در علم، امیرالمؤمنین و ائمه علیهم السلام‏اند.
شرح :
علامه مجلسى (ره) توجیهاتى بطور احتمال براى این روایت بیان مى‏كند و در آخر مى‏گوید این حدیث خود از متشابهاتست كه جز خدا و ریشه داران در علم معنى آنرا ندانند.
15- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ مُثَنًّى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَجْلَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تُتْرَكُوا وَ لَمَّا یَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِینَ جاهَدُوا مِنْكُمْ وَ لَمْ یَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لَا الْمُؤْمِنِینَ وَلِیجَةً یَعْنِی بِالْمُؤْمِنِینَ الْأَئِمَّةَ ع لَمْ یَتَّخِذُوا الْوَلَائِجَ مِنْ دُونِهِمْ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 281 روایت 15@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام راجع بقول خداى تعالى: «مگر پنداشتید رها مى‏شوید، و خدا كسانى از شما را كه جهاد كرده و غیر خدا و رسولش و مؤمنین پناهى نگرفته‏اند، معلوم نداشته است 17 سوره‏9-» مقصود از مؤمنین (مجاهد) ائمه علیهم السلام السلام‏اند كه جز خدا و رسولش و مؤمنین پناهى نگرفته‏اند.
16- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى وَ إِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها قَالَ قُلْتُ مَا السَّلْمُ قَالَ الدُّخُولُ فِی أَمْرِنَا
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 281 روایت 16@*@
ترجمه:
حلبى گوید: از امام صادق علیه السلام درباره قول خداى تعالى: «و اگر بمسالمت میل كردند تو نیز بدان میل كن -61 سوره 8 -» پرسیدم مسالمت چیست؟ فرمود: وارد شدن در امر ولایت ماست. (یعنى اگر منافقین پیشنهاد كردند كه ولایت ما و امر تشیع را بپذیرند، تو هم از آنها بپذیر، اگر چه بدانى در باطن كینه و نفاق دارند).
17- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى لَتَرْكَبُنَّ طَبَقاً عَنْ طَبَقٍ قَالَ یَا زُرَارَةُ أَ وَ لَمْ تَرْكَبْ هَذِهِ الْأُمَّةُ بَعْدَ نَبِیِّهَا طَبَقاً عَنْ طَبَقٍ فِی أَمْرِ فُلَانٍ وَ فُلَانٍ وَ فُلَانٍ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 281 روایت 17@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام راجع بقول خداى تعالى: «طبقه‏اى را بعد از طبقه دیگر مرتكب شوید 19 سوره 84 -» فرمود: اى زراره! مگر این امت بعد از پیغمبر خود طبقه‏اى را بعد از طبقه دیگر نسبت بامر فلان و فلان و فلان مرتكب نشد؟ (یعنى این امت هم قدم خود را جاى قدم امتهاى سابق گذاشت و بعد از پیغمبر خویش خلیفه برحق را رها كرد و دنبال گوساله و سامرى و فلان و فلان رفت).
18- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَقَدْ وَصَّلْنا لَهُمُ الْقَوْلَ لَعَلَّهُمْ یَتَذَكَّرُونَ قَالَ إِمَامٌ إِلَى إِمَامٍ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 281 روایت 18@*@
ترجمه:
عبداللّه بن جندب گوید: حضرت ابوالحسن علیه السلام راجع بقول خداى عزوجل: «ما این گفتار را براى ایشان پى در پى كردیم، شاید متذكر شوند. 51 سوره 28 -» فرمود: امامى را بامامى دیگر پیوستیم (تا زمین از حجت خالى نماند و مردم را عذر و بهانه‏ئى نباشد).
19- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ سَلَّامٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْنا قَالَ إِنَّمَا عَنَى بِذَلِكَ عَلِیّاً ع وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ وَ جَرَتْ بَعْدَهُمْ فِی الْأَئِمَّةِ ع ثُمَّ یَرْجِعُ الْقَوْلُ مِنَ اللَّهِ فِی النَّاسِ فَقَالَ فَإِنْ آمَنُوا یَعْنِی النَّاسَ بِمِثْلِ ما آمَنْتُمْ بِهِ یَعْنِی عَلِیّاً وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ وَ الْأَئِمَّةَ ع فَقَدِ اهْتَدَوْا وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما هُمْ فِی شِقاقٍ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 281 روایت 19@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام راجع بقول خداى تعالى: «بگوئید بخدا و آنچه بسوى ما نازل شده ایمان آوردیم» فرمود: مقصود از این خطاب على علیه السلام و فاطمه و حسن و حسین است، و پس از ایشان درباره ائمه علیهم السلام جاریست، سپس گفتار خدا متوجه مردم مى‏شود و مى‏فرماید: «پس اگر ایمان آوردند (یعنى مردم) بآنچه شما ایمان آورده‏اید (مقصود على و فاطمه و حسن و حسین و ائمه علیهم السلام‏اند) هدایت یافته‏اند و اگر رو گردان شدند، ایشان در راه خلاف و دشمنى هستند 131 سوره 2-».
20- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ مُثَنًّى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَجْلَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْراهِیمَ لَلَّذِینَ اتَّبَعُوهُ وَ هذَا النَّبِیُّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا قَالَ هُمُ الْأَئِمَّةُ ع وَ مَنِ اتَّبَعَهُمْ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 282 روایت 20@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام راجع بقول خداى تعالى: «سزاوارترین مردم به ابراهیم، كسانى هستند كه از او پیروى كرده و این پیغمبر و كسانى هستند كه ایمان آوردند 67 سوره 3 -» فرمود: ایمان آورندگان ائمه علیهم السلام و پیروان ایشانند.
21- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ عَنِ ابْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ مَالِكٍ الْجُهَنِیِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ قَالَ مَنْ بَلَغَ أَنْ یَكُونَ إِمَاماً مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ فَهُوَ یُنْذِرُ بِالْقُرْآنِ كَمَا أَنْذَرَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ ص‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 282 روایت 21@*@
ترجمه:
مالك جهنى گوید: بامام صادق علیه السلام عرضكردم: خداى عزوجل (از قول پیغمبر صلى اللّه علیه وآله) مى‏فرماید: «این قرآن بمن وحى شد تا بوسیله آن شما و هر كه را باو مى‏رسد بیم دهد 20 سوره 6 -» فرمود: یعنى هر كس از آل محمد كه بدرجه امامت برسد بوسیله قرآن بیم مى‏دهد چنانكه رسولخدا با آن بیم داد.
شرح :
بیشتر مفسرین كلمه و من بلغ را بضمیر انذركم عطف دانسته و گفته‏اند مقصود از آن غائبین و معدومین در زمان پیغمبرند صلى اللّه علیه وآله، پس مقصود از آیه این است كه: پیغمبر صلى اللّه علیه وآله بوسیله قرآن شما حاضرین و كسانى را كه بعداً مى‏آیند بیم مى‏دهد، یعنى كیفر و عقابى كه قهراً بر اعمال آنها مترتب مى‏شود، بایشان ابلاغ مى‏كند، ولى طبق تأویلى كه امام علیه السلام در این روایت مى‏فرماید، و من بلغ بضمیر مرفوع انذر معطوفست و مقصود این است كه: پیغمبر و هر امامیكه بدرجه امامت رسد بوسیله قرآن مردم زمان خود را بیم مى‏دهد.
22- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَقَدْ عَهِدْنا إِلى‏ آدَمَ مِنْ قَبْلُ فَنَسِیَ وَ لَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْماً قَالَ عَهِدْنَا إِلَیْهِ فِی مُحَمَّدٍ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ فَتَرَكَ وَ لَمْ یَكُنْ لَهُ عَزْمٌ أَنَّهُمْ هَكَذَا وَ إِنَّمَا سُمِّیَ أُولُو الْعَزْمِ أُوْلِی الْعَزْمِ لِأَنَّهُ عَهِدَ إِلَیْهِمْ فِی مُحَمَّدٍ وَ الْأَوْصِیَاءِ مِنْ بَعْدِهِ وَ الْمَهْدِیِّ وَ سِیرَتِهِ وَ أَجْمَعَ عَزْمُهُمْ عَلَى أَنَّ ذَلِكَ كَذَلِكَ وَ الْإِقْرَارِ بِهِ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 283 روایت 22@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام درباره قول خداى عزوجل «از پیش به آدم سفارشى كردیم، او فراموش كرد و برایش آهنگ پایدارى ندیدیم 115 سوره 20 -» فرمود: یعنى درباره محمد و امامان بعد از او بوى سفارش كردیم، او ترك نمود و تصمیم نگرفت كه ایشان چنانند و پیغمبرانى كه اولواالعزم نامیده شدند، از این جهت است كه خدا درباره محمد و اوصیاء بعد از او، خصوصاً درباره حضرت مهدى و روش او بایشان سفارش فرمود و آنها تصمیم خود را استوار كردند كه مطلب چنین است و اعتراف نمودند.
شرح :
گویا مقصود آیه شریفه نسبت بحضرت آدم این است كه: او بدان مطلب اهمیت بسیارى نداد و مانند پیغمبران اولواالعزم اظهار شادى و مسرت نكرد، با وجود اینكه بدان سزاوار بود، و این خود ترك اولائى بود كه از او صادر شد، وگرنه مقام عصمت و نبوتش مانع از این است كه درباره او قائل شویم و حتى خدا را نپذیرفته و بقضاء او راضى نگشته است‏مرآت ص 317 -.
23- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى الْقُمِّیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ وَ لَقَدْ عَهِدْنا إِلى‏ آدَمَ مِنْ قَبْلُ كَلِمَاتٍ فِی مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ الْأَئِمَّةِ ع مِنْ ذُرِّیَّتِهِمْ فَنَسِیَ هَكَذَا وَ اللَّهِ نَزَلَتْ عَلَى مُحَمَّدٍ ص‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 283 روایت 23@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى تعالى فرمود: «از پیش به آدم سفارش كردیم» (كلماتى را درباره محمد و على و فاطمه و حسن و حسین و امامان از نسل ایشان علیهم السلام) و او فراموش كرد» بخدا این چنین بر محمد نازل شد.
24- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ مَادٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفَضْلِ عَنِ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ أَوْحَى اللَّهُ إِلَى نَبِیِّهِ ص فَاسْتَمْسِكْ بِالَّذِی أُوحِیَ إِلَیْكَ إِنَّكَ عَلى‏ صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ قَالَ إِنَّكَ عَلَى وَلَایَةِ عَلِیٍّ وَ عَلِیٌّ هُوَ الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِیمُ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 283 روایت 24@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام فرمود: خدا به پیغمبرش صلى اللّه علیه وآله وحى كرد: «بآنچه بسویت وحى شده چنگ زن، همانا تو براهى راست هستى 42 سوره 43 -» یعنى: تو به ولایت على هستى و على همان راه راست است.
25- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ مُنَخَّلٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ نَزَلَ جَبْرَئِیلُ ع بِهَذِهِ الْ‏آیَةِ عَلَى مُحَمَّدٍ ص هَكَذَا بِئْسَمَا اشْتَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ أَنْ یَكْفُرُوا بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فِی عَلِیٍّ بَغْیاً
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 284 روایت 25@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام فرمود: جبرئیل علیه السلام این آیه را بر محمد صلى اللّه علیه وآله این چنین نازل كرد: «چه بد است آنچه خود را به آن فروختند، كه بدانچه خدا (درباره على) نازل كرده از روى ستم منكر شدند. 90 سوره 2 -» (یعنى كلمه فى على را كه در مصاحف نیست، جبرئیل بعنوان تنزیل یا تأویل، آورده است.
26- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ مُنَخَّلٍ عَنْ جَابِرٍ قَالَ نَزَلَ جَبْرَئِیلُ ع بِهَذِهِ الْ‏آیَةِ عَلَى مُحَمَّدٍ هَكَذَا وَ إِنْ كُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنا عَلى‏ عَبْدِنا فِی عَلِیٍّ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 284 روایت 26@*@
ترجمه:
جابر گوید: جبرئیل علیه السلام این آیه را، این چنین بر محمد نازل كرد: «و اگر از آنچه بر بنده خویش (درباره على علیه السلام) نازل كرده‏ایم بشك اندرید، سوره‏اى مانندش بیاورید 22 سوره 2 -».
27- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ مُنَخَّلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ نَزَلَ جَبْرَئِیلُ ع عَلَى مُحَمَّدٍ ص بِهَذِهِ الْ‏آیَةِ هَكَذَا یا أَیُّهَا الَّذِینَ أُوتُوا الْكِتابَ آمِنُوا بِما نَزَّلْنا فِی عَلِیٍّ نُوراً مُبِیناً
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 284 روایت 27@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام فرمود: جبرئیل این آیه را بر محمد صلى اللّه علیه وآله اینگونه نازل كرد: «اى كسانیكه بشما كتاب داده‏اند، به آنچه (درباره على) نازل كرده‏ایم كه نورى آشكار است ایمان آوردید 47 سوره 4 -».
شرح :
مقصود این است كه كلمه فى على كه در قرآن نیست جبرئیل آورده است ولى صدر و ذیل آیه هم در قرآن به این صورت نیست، بلكه صدر آن در آیه 47 و ذیلش در آیه 174 است، و گویا در این خبر چیزى افتاده و كلمه فى على در هر دو آیه بوده است.
28- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی طَالِبٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ بَكَّارٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع وَ لَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُوا ما یُوعَظُونَ بِهِ فِی عَلِیٍّ لَكانَ خَیْراً لَهُمْ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 284 روایت 28@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام (درباره این آیه) فرمود: «اگر آنها آنچه را (درباره على) پندشان دادند، بجا آورند، بر ایشان بهتر است 66 سوره 4 -».
29- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ مُثَنًّى الْحَنَّاطِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَجْلَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِی السِّلْمِ كَافَّةً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ قَالَ فِی وَلَایَتِنَا
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 285 روایت 29@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام راجع بقول خداى عزوجل: «اى كسانى كه ایمان آورده‏اید، همگى در راه مسالمت وارد شوید، و بدنبال شیطان مروید كه او براى شما دشمنى آشكار است 208 سوره 2 -» فرمود: یعنى در ولایت ما (وارد شوید).
30- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَوْلُهُ جَلَّ وَ عَزَّ بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَیاةَ الدُّنْیا قَالَ وَلَایَتَهُمْ وَ الْ‏آخِرَةُ خَیْرٌ وَ أَبْقى‏ قَالَ وَلَایَةُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع إِنَّ هذا لَفِی الصُّحُفِ الْأُولى‏. صُحُفِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسى‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 285 روایت 30@*@
ترجمه:
مفضل بن عمر گوید: این قول خداى جل و عز را بامام صادق علیه السلام عرضكردم: «بلكه زندگى دنیا را برگزیدند» فرمود: یعنى ولایت آنها (پیشوایان باطل) را «ولى آخرت بهتر و پایدارتر است» فرمود: یعنى ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام «این در كتابهاى نخستین، كتابهاى ابراهیم و موسى هست آخر سوره 87 -».
31- أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ مُنَخَّلٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ أَ فَكُلَّما جاءَكُمْ مُحَمَّدٌ بِما لا تَهْوى‏ أَنْفُسُكُمُ بِمُوَالَاةِ عَلِیٍّ فَ اسْتَكْبَرْتُمْ فَفَرِیقاً مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ كَذَّبْتُمْ وَ فَرِیقاً تَقْتُلُونَ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 285 روایت 31@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام (درباره این آیه) فرمود: «آیا هرگاه بیاورد (محمد) براى شما چیزى را كه دلخواه شما نیست (از دوستى على) شما گردنكشى كنید، پس دسته‏ئى (از آل محمد) را تكذیب كنید و دسته‏ئى را بكشید؟ 87 سوره 2 -»
32- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الرِّضَا ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِینَ بِوَلَایَةِ عَلِیٍّ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ یَا مُحَمَّدُ مِنْ وَلَایَةِ عَلِیٍّ هَكَذَا فِی الْكِتَابِ مَخْطُوطَةٌ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 285 روایت 32@*@
ترجمه:
امام رضا علیه السلام درباره این قول خداى عزوجل فرمود: «گران آمد بر مشركین (نسبت بولایت على) آنچه ایشان را بسویش خوانى 13 سوره 42» اى محمد! كه آن ولایت على است (حاصل اینكه تو مشركین را بولایت على مى‏خوانى و تحمل این مطلب بر ایشان گرانست) در كتاب اینگونه نوشته شده.
شرح :
ممكن است مقصود از كتاب، كتاب كلى و جامعى باشد كه نزد خداست، مانند لوح محفوظ یا چیزى نظیر آن، چنانكه در آیه لا رطب و لا یابس الافى كتاب مبین هم چنین تفسیر كرده‏اند.
33- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ هِلَالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی السَّفَاتِجِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ فَقَالَ إِذَا كَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ دُعِیَ بِالنَّبِیِّ ص وَ بِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ بِالْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ ع فَیُنْصَبُونَ لِلنَّاسِ فَإِذَا رَأَتْهُمْ شِیعَتُهُمْ قَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدَانَا لِهَذَا وَ مَا كُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لَا أَنْ هَدَانَا اللَّهُ یَعْنِی هَدَانَا اللَّهُ فِی وَلَایَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ ع‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 286 روایت 33@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام درباره قول خداى جل و عز «سفارش خدائى را كه ما را به این (نعمت) راهنمائى كرد و اگر خدا ما را راهنمائى نمى‏كرد، ما راه نمى‏یافتیم 43 سوره 7 -» فرمود: چون روز قیامت شود، پیغمبر صلى اللّه علیه وآله و امیرالمؤمنین و امامان از فرزندان او را بخوانند و آنها براى (رسیدگى بحساب و شفاعت) مردم منصوب شوند، چون شیعیانشان آنها را ببینند، گویند: «ستایش خدائى را كه ما را باین (نعمت) رهبرى كرد و اگر خدا ما را رهبرى نمى‏كرد، هدایت نمى‏شدیم» یعنى خدا ما را بولایت امیرالمؤمنین و امامان از فرزندانش علیهم السلام رهبرى فرمود.
34- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَةَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ كَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى عَمَّ یَتَساءَلُونَ عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیمِ قَالَ النَّبَأُ الْعَظِیمُ الْوَلَایَةُ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِهِ هُنالِكَ الْوَلایَةُ لِلَّهِ الْحَقِّ قَالَ وَلَایَةُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 286 روایت 34@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى تعالى: «از چه مى‏پرسند؟ از آن خبر بزرگ؟ 1 و 2 سوره 78 -» فرمود: خبر بزرگ ولایت است، و از حضرت پرسیدم این آیه را «آنجاست ولایت براى خدا بر حق 44 سوره 18 -» فرمود: ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام است.
35- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّینِ حَنِیفاً قَالَ هِیَ الْوَلَایَةُ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 286 روایت 35@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام درباره قول خداى تعالى: «توجه خود را با اعتدال بسوى دین بدار 30 سوره 30 -» فرمود: آن ولایت است.
36- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ الْهَمَذَانِیِّ یَرْفَعُهُ إِلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى وَ نَضَعُ الْمَوازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیامَةِ قَالَ الْأَنْبِیَاءُ وَ الْأَوْصِیَاءُ ع‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 287 روایت 36@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى تعالى «ما در روز قیامت ترازوهاى عدالت در میان نهیم 47 سوره 21 -» فرمود: آن ترازوها پیغمبران و اوصیاء ایشان علیهم السلامند.
37- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى ائْتِ بِقُرْآنٍ غَیْرِ هذا أَوْ بَدِّلْهُ قَالَ قَالُوا أَوْ بَدِّلْ عَلِیّاً ع‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 287 روایت 37@*@
ترجمه:
مفضل بن عمر گوید: از امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى تعالى: «قرآن دیگرى بیاور یا این را عوض كن 15 سوره 10 -» فرمود: مى‏گفتند یا على را عوض كن.
شرح :
طبق این روایت، مقصود مشركین و منافقین این بود كه اگر مى‏خواهى ما بتو ایمان آوریم آیاتى كه راجع بفضیلت على علیه السلام است عوض كن، یعنى فضیلت دیگران را بجاى او بگذار یا اصلاً قرآنى بیاور غیر این قرآن.
38- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ الْقُمِّیِّ عَنْ إِدْرِیسَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ تَفْسِیرِ هَذِهِ الْ‏آیَةِ ما سَلَكَكُمْ فِی سَقَرَ. قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّینَ قَالَ عَنَى بِهَا لَمْ نَكُ مِنْ أَتْبَاعِ الْأَئِمَّةِ الَّذِینَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فِیهِمْ وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ. أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ أَ مَا تَرَى النَّاسَ یُسَمُّونَ الَّذِی یَلِی السَّابِقَ فِی الْحَلْبَةِ مُصَلِّی فَذَلِكَ الَّذِی عَنَى حَیْثُ قَالَ لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّینَ لَمْ نَكُ مِنْ أَتْبَاعِ السَّابِقِینَ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 287 روایت 38@*@
ترجمه:
ادریس بن عبداللّه گوید: از امام صادق علیه السلام تفسیر این آیه را پرسیدم: «چه چیز شما را بدوزخ كشانید؟ گویند: ما نماز گزار نبودیم‏42 سوره 74 -» فرمود: مقصود این است كه: پیروى نكردیم از امامانى كه خداى تبارك و تعالى درباره ایشان فرموده است. «و پیشوایان پیشرو، آنهایند مقربان 11 سوره 56 -» مگر نمى‏بینى كه مردم اسبى را كه در مسابقه پشت سر سابق است مصلى نامند؟ همین معنى مقصود است در آنجا كه فرماید «ما از مصلین نبودیم» یعنى پیرو پیشروان نبودیم.
شرح از جمله مسابقاتى كه با شرط بندى در شرع اسلام تعیین مى‏كنند، سپس اسبان همگى در یك آن از ابتداء میدان شروع بدویدن مى‏كنند، و هر اسبى كه زودتر به آخر میدان رسد، مجلى نام دارد و وجه شرط و گروگان متعلق بصاحب او است، گاهى ممكن است براى اسبهاى دوم و سوم و پائین‏تر هم وجه كمترى تعیین كنند، ولى در هر حال آن اسبان را در عربى نام مخصوصى است بترتیبى كه فراهانى در كتاب نصاب الصبیان خود گفته است:
ده اسبند در تاختن هر یكى را بترتیب نامیست آسان نه مشكل‏
مجلى مصلى مسلى و تالى چه مرتاح و عاطف خطى و مؤمل‏
لطیم وسكیت ارب حاجت عرق خوى فؤاد است قلب و جنان و حشا دل‏
چنانچه از این شعر پیداست اسب اول نامش مجلى و اسب دهم نامش سكیت است و بقیه شعر سوم راجع بمعنى لغات دیگر است، ولى در نامگذارى و وجه تسمیه بعضى از اسبان اختلافاتى در كتب فقه و لغت ذكر شده است، چنانچه اسب اول را سابق هم مى‏گویند. امام صادق علیه السلام هم در این روایت اسب اول را سابق و اسب دوم را مصلى بیان نموده و معنى مقصود را طبق این اصطلاح بیان فرموده است، زیرا سابقون در سوره واقعه بائمه علیهم السلام تفسیر شده است و مصلى هم طبق اصطلاح این مسابقه، به معنى پیرو و دنبال و دومین است، پس معنى آیه این است كه، بهشتیان از دوزخیان پرسند براى چه به دوزخ در آمدید؟ جواب گویند: براى اینكه از امامان خود پیروى نكردیم، و این تأویل بسیار مناسب است با معنى لغوى و اصطلاحى لفظ مصلى و هم با تفسیرى كه مفسرین در معنى آیه گفته‏اند، زیرا نمازگزاردن با پیروى از ائمه به وجود مى‏آید و كامل مى‏شود.
39- أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِیِّ عَنْ مُوسَى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَنْ لَوِ اسْتَقامُوا عَلَى الطَّرِیقَةِ لَأَسْقَیْناهُمْ ماءً غَدَقاً یَقُولُ لَأَشْرَبْنَا قُلُوبَهُمُ الْإِیمَانَ وَ الطَّرِیقَةُ هِیَ وَلَایَةُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ الْأَوْصِیَاءِ ع‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 288 روایت 39@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام درباره قول خداى عزوجل: «اگر آنها بر این طریقه استقامت ورزند، آبى فراوانشان دهم 16 سوره 72 -» فرمود: خدا مى‏فرماید: ایمان را در دلشان جایگزین كنیم، و طریقه همان ولایت على بن ابیطالب و اوصیاء او علیهم السلام است.
40- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الَّذِینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اسْتَقَامُوا عَلَى الْأَئِمَّةِ وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِكَةُ أَلَّا تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِی كُنْتُمْ تُوعَدُونَ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 288 روایت 40@*@
ترجمه:
محمد بن مسلم گوید: از امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى عزوجل «كسانى كه گفتند: پروردگار ما خداست و سپس استقامت كردند. «فرشتگان بر ایشان نازل شوند كه بیم مدارید و غم مخورید و به بهشتى كه وعده یافته‏اید شادمان باشید».
41- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى قُلْ إِنَّما أَعِظُكُمْ بِواحِدَةٍ فَقَالَ إِنَّمَا أَعِظُكُمْ بِوَلَایَةِ عَلِیٍّ ع هِیَ الْوَاحِدَةُ الَّتِی قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِنَّما أَعِظُكُمْ بِواحِدَةٍ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 288 روایت 41@*@
ترجمه:
ابوحمزه گوید: از امام باقر علیه السلام قول خداى تعالى را: «بگو شما را فقط یك اندرز مى‏دهم 46 سوره 34» پرسیدم، فرمود: یعنى تنها شما را به ولایت على علیه السلام اندرز مى‏دهم، ولایت على همان یك اندرزى است كه خداى تبارك و تعالى مى‏فرماید: «فقط یك اندرز به شما مى‏دهم».
42- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَةَ وَ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا ثُمَّ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا ثُمَّ ازْدادُوا كُفْراً لَنْ تُقْبَلَ تَوْبَتُهُمْ قَالَ نَزَلَتْ فِی فُلَانٍ وَ فُلَانٍ وَ فُلَانٍ آمَنُوا بِالنَّبِیِّ ص فِی أَوَّلِ الْأَمْرِ وَ كَفَرُوا حَیْثُ عُرِضَتْ عَلَیْهِمُ الْوَلَایَةُ حِینَ قَالَ النَّبِیُّ ص مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ ثُمَّ آمَنُوا بِالْبَیْعَةِ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع ثُمَّ كَفَرُوا حَیْثُ مَضَى رَسُولُ اللَّهِ ص فَلَمْ یَقِرُّوا بِالْبَیْعَةِ ثُمَّ ازْدَادُوا كُفْراً بِأَخْذِهِمْ مَنْ بَایَعَهُ بِالْبَیْعَةِ لَهُمْ فَهَؤُلَاءِ لَمْ یَبْقَ فِیهِمْ مِنَ الْإِیمَانِ شَیْ‏ءٌ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 289 روایت 42@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام درباره قول خداى عزوجل: «آنها كه مؤمن شده و باز كافر شدند: سپس مؤمن شده و باز كافر شدند و آنگاه بر كفر خود افزودند، هرگز توبه آنها پذیرفته نگردد 137 سوره 4-» فرمود: این آیه درباره فلان و فلان (خلفاء ثلاثه) نازل شده كه در اول امر به پیغمبر صلى اللّه علیه وآله ایمان آوردند و چون ولایت (على علیه السلام) به آنها عرضه شد، انكار كردند، همان زمان كه پیغمبر صلى اللّه علیه وآله فرمود: هر كس من مولاى او هستم این على مولاى او است، سپس به وسیله بیعت كردن با امیرالمؤمنین علیه السلام ایمان آوردند، و بعد چون رسول خدا صلى اللّه علیه وآله در گذشت كافر شدند، و بر بیعت خود پایدارى نكردند، سپس بوسیله بیعت گرفتن براى خود از كسانى كه با امیرالمؤمنین علیه السلام بیعت كرده بودند، بر كفر خود افزودند، پس در ایشان اثرى از ایمان باقى نماند.
شرح :
آخر آیه شریفه لم یكن الله لیغفر لهم است كه به جاى آن جمله لن تقبل توبتهم ذكر شده، و این جمله در آیه 90 سوره آل عمران است، ولى از لحاظ معنى فرق ندارد.
43- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى إِنَّ الَّذِینَ ارْتَدُّوا عَلى‏ أَدْبارِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ الْهُدَى فُلَانٌ وَ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ ارْتَدُّوا عَنِ الْإِیمَانِ فِی تَرْكِ وَلَایَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قُلْتُ قَوْلُهُ تَعَالَى ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قالُوا لِلَّذِینَ كَرِهُوا ما نَزَّلَ اللَّهُ سَنُطِیعُكُمْ فِی بَعْضِ الْأَمْرِ قَالَ نَزَلَتْ وَ اللَّهِ فِیهِمَا وَ فِی أَتْبَاعِهِمَا وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الَّذِی نَزَلَ بِهِ جَبْرَئِیلُ ع عَلَى مُحَمَّدٍ ص ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قالُوا لِلَّذِینَ كَرِهُوا ما نَزَّلَ اللَّهُ فِی عَلِیٍّ ع سَنُطِیعُكُمْ فِی بَعْضِ الْأَمْرِ قَالَ دَعَوْا بَنِی أُمَیَّةَ إِلَى مِیثَاقِهِمْ أَلَّا یُصَیِّرُوا الْأَمْرَ فِینَا بَعْدَ النَّبِیِّ ص وَ لَا یُعْطُونَا مِنَ الْخُمُسِ شَیْئاً وَ قَالُوا إِنْ أَعْطَیْنَاهُمْ إِیَّاهُ لَمْ یَحْتَاجُوا إِلَى شَیْ‏ءٍ وَ لَمْ یُبَالُوا أَنْ یَكُونَ الْأَمْرُ فِیهِمْ فَقَالُوا سَنُطِیعُكُمْ فِی بَعْضِ الْأَمْرِ الَّذِی دَعَوْتُمُونَا إِلَیْهِ وَ هُوَ الْخُمُسُ أَلَّا نُعْطِیَهُمْ مِنْهُ شَیْئاً وَ قَوْلُهُ كَرِهُوا ما نَزَّلَ اللَّهُ وَ الَّذِی نَزَّلَ اللَّهُ مَا افْتَرَضَ عَلَى خَلْقِهِ مِنْ وَلَایَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ كَانَ مَعَهُمْ أَبُو عُبَیْدَةَ وَ كَانَ كَاتِبَهُمْ فَأَنْزَلَ اللَّهُ أَمْ أَبْرَمُوا أَمْراً فَإِنَّا مُبْرِمُونَ أَمْ یَحْسَبُونَ أَنَّا لا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ وَ نَجْواهُمْ الْ‏آیَةَ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 289 روایت 43@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام درباره قول خداى تعالى: «كسانیكه پس از آنكه هدایت بر ایشان روشن شده بعقب برگشتند 25 سوره 47 -» فرمود: ایشان فلان و فلان و فلان هستند كه با ترك گفتن ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام از ایمان بر گشتند. راوى گوید من عرض كردم: خداى تعالى فرماید: «این بدان جهت بود كه آنها به كسانى كه آنچه را خدا نازل كرده ناپسند دارند، گویند در بعضى از امور اطاعت شما خواهیم كرد» فرمود: به خدا این آیه درباره آن دو نفر (اولى و دومى) و پیروان ایشان نازل شده است.
و آن قول خداى عزوجل است كه جبرئیل علیه السلام بر محمد صلى اللّه علیه وآله نازل كرده: «این بدان جهت بود كه آنها به كسانى كه آنچه را خدا نازل كرده (درباره على علیه السلام) ناپسند دارند، گویند در بعضى از امور اطاعت شما خواهیم كرد».
سپس امام فرمود: آنها بنى امیه را به پیمان خود دعوت كردند كه بعد از پیغمبر صلى اللّه علیه وآله امر امامت را در خاندان ما نگذارند، و از خمس چیزى به ما ندهند، و گفتند اگر خمس را به آنها دهیم به چیزى احتیاج نخواهند داشت و از نبودن امر امامت در میان آنها باك ندارند، بنى امیه به آنها گفتند: ما شما را در بعضى از آنچه دعوتمان مى‏كنید اطاعت مى‏كنیم و آن موضوع خمس است كه به آنها چیزى ندهیم.
و اینكه خدا فرماید: «آنچه را خدا نازل كرده ناپسند دارند» آنچه را كه خدا نازل كرده، ولایت امیرالمومنین علیه السلام است كه برخلقش واجب ساخته و ابوعبیده همراه آنها و كاتب پیمان نامه ایشان بود خدا (درباره پیمان سرى آنها این آیه) نازل فرمود: «بلكه كارى را استوار كرد، همانا ما استوار كنانیم یا پندارند كه ما نهان و رازشان را نمى‏شنویم - تا آخر80 سوره 43-».
44- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ یُرِدْ فِیهِ بِإِلْحادٍ بِظُلْمٍ قَالَ نَزَلَتْ فِیهِمْ حَیْثُ دَخَلُوا الْكَعْبَةَ فَتَعَاهَدُوا وَ تَعَاقَدُوا عَلَى كُفْرِهِمْ وَ جُحُودِهِمْ بِمَا نُزِّلَ فِی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فَأَلْحَدُوا فِی الْبَیْتِ بِظُلْمِهِمُ الرَّسُولَ وَ وَلِیَّهُ فَبُعْداً لِلْقَوْمِ الظَّالِمِینَ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 290 روایت 44@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى عزوجل: «و هر كه خواهد در آنجا از روى ستم تجاوزى كند 5 سوره 22 -» فرمود: این آیه درباره كسانى نازل شده كه وارد كعبه شدند و بر كفر و انكار خود نسبت به آنچه درباره امیرالمؤمنین علیه السلام نازل شده، با یكدیگر پیمان و قرارداد بستند، پس در كعبه به وسیله ستمى كه نسبت به پیغمبر صلى اللّه علیه وآله و ولیش كردند: تجاوز نمودند. دورى از رحمت خدا ستمگران را باد.
45- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ فِی ضَلالٍ مُبِینٍ یَا مَعْشَرَ الْمُكَذِّبِینَ حَیْثُ أَنْبَأْتُكُمْ رِسَالَةَ رَبِّی فِی وَلَایَةِ عَلِیٍّ ع وَ الْأَئِمَّةِ ع مِنْ بَعْدِهِ مَنْ هُوَ فِی ضَلَالٍ مُبِینٍ كَذَا أُنْزِلَتْ وَ فِی قَوْلِهِ تَعَالَى إِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَقَالَ إِنْ تَلْوُوا الْأَمْرَ وَ تُعْرِضُوا عَمَّا أُمِرْتُمْ بِهِ فَإِنَّ اللَّهَ كانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیراً وَ فِی قَوْلِهِ فَلَنُذِیقَنَّ الَّذِینَ كَفَرُوا بِتَرْكِهِمْ وَلَایَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع عَذاباً شَدِیداً فِی الدُّنْیَا وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَسْوَأَ الَّذِی كانُوا یَعْمَلُونَ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 291 روایت 45@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام راجع به این قول خداى عزوجل فرمود: «و خواهید دانست كى در گمراهى نمایانست 29 سوره 67 -» اى گروه تكذیب كنندگان، زیرا من پیغام پروردگارم را درباره ولایت على علیه السلام و امامان بعد از او به شما رسانیدم، كى در گمراهى نمایانست، این چنین نازل شده است. و راجع به قول خداى تعالى: «اگر كج كنید یا رو بگردانید 135 سوره 4-» فرمود: امر امامت را (از صاحبش) كج كنید و از آنچه مأمور شده‏اید، رو بگردانید «خدا به آنچه مى‏كنید آگاهست».
و درباره این قول خداى تعالى فرمود: «هر آینه بچشانیم كسانى را كه كافر شدند (بسبب ترك گفتن ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام) عذاب سختى (در دنیا) و هر آینه ببدترین كردارى كه انجام داده‏اند مجازاتشان كنیم 27 سوره 41 -».
46- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنِ الْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع ذلِكُمْ بِأَنَّهُ إِذا دُعِیَ اللَّهُ وَحْدَهُ وَ أَهْلُ الْوَلَایَةِ كَفَرْتُمْ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 291 روایت 46@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام فرمود: «این به جهت آن است كه چون خوانده شود خداى یگانه (و اهل ولایت) كافر شوید 17 سوره 40 -» (یعنى كلمه و اهل الولایة در تنزیل یا تأویل این آیه وارد است).
47- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ. لِلْكافِرینَ بِوَلَایَةِ عَلِیٍّ لَیْسَ لَهُ دافِعٌ ثُمَّ قَالَ هَكَذَا وَ اللَّهِ نَزَلَ بِهَا جَبْرَئِیلُ ع عَلَى مُحَمَّدٍ ص‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 291 روایت 47@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام راجع به این قول خداى تعالى فرمود: «خواهنده‏ئى عذابى را كه به كافران (به ولایت على) رسید نیست و جلوگیر ندارد در خواست كرد 2 سوره 70» سپس فرمود: به خدا این آیه را جبرئیل علیه السلام همین گونه بر محمد صلى اللّه علیه وآله نازل كرد.
48- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ سَیْفٍ عَنْ أَخِیهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى إِنَّكُمْ لَفِی قَوْلٍ مُخْتَلِفٍ فِی أَمْرِ الْوَلَایَةِ یُؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ أُفِكَ قَالَ مَنْ أُفِكَ عَنِ الْوَلَایَةِ أُفِكَ عَنِ الْجَنَّةِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 292 روایت 48@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام راجع به این قول خداى تعالى: «شما گفتار مختلفى دارید فرمود (درباره امر ولایت) منصرف شود از آن هر كه باید منصرف شود 9 سوره 51 -» هر كس از ولایت منصرف شود، از بهشت منصرف گردد.
49- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ یُونُسَ قَالَ أَخْبَرَنِی مَنْ رَفَعَهُ إِلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ. وَ ما أَدْراكَ مَا الْعَقَبَةُ. فَكُّ رَقَبَةٍ یَعْنِی بِقَوْلِهِ فَكُّ رَقَبَةٍ وَلَایَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فَإِنَّ ذَلِكَ فَكُّ رَقَبَةٍ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 292 روایت 49@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام درباره قول خداى عزوجل: «خود را به گردنه نینداخته، تو چه دانى گردنه چیست؟ آزاد كردن بند است 130 سوره 90» فرمود: مقصود خدا از آزاد كردن بنده ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام است، زیرا ولایت آزاد كردن بنده است.
شرح :
عقبه به معنى گردنه كوه و اقتحام انجام دادن كار است با سختى و دشوارى، و خود را به گردنه كوه انداختن كه كار مشكل و دشوار است، تفسیرش آزاد كردن بنده و تأویلش ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام است و مناسبت ولایت با آزادى بنده از این نظر است كه پذیرفتن ولایت على علیه السلام و پیروى از آن حضرت روح حریت و آزادى را در مردم زنده مى‏كند و اسارت و بردگى را كه نتیجه كفر و بى‏ایمانى است از دامن آنها مى‏زداید، در اینجا باید بگفتار و رفتار امیرالمؤمنین علیه السلام از نظر تاریخ و اخبار توجه و دقتى بسزا كرد تا آثار حریت و آزادى را از لابلاى جملات و گوشه‏هاى تاریخ زندگى آن حضرت كه چون اختر فروزان نمایانست استنباط نمود.
50- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى بَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُوا أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ قَالَ وَلَایَةُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 292 روایت 50@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام راجع به قول خداى تعالى: «كسانى را كه ایمان آورده‏اند، مژده بده كه نزد پروردگارشان پایگاه راستى و درستى دارند 2 سوره 9-» فرمود: آن پایگاه ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام است.
51- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ فَالَّذِینَ كَفَرُوا بِوَلَایَةِ عَلِیٍّ قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِیابٌ مِنْ نارٍ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 292 روایت 51@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام درباره این قول خداى تعالى فرمود: «اینها دو دشمن باشند كه درباره پروردگار خود دشمنى كردند، كسانى كه (بولایت على علیه السلام) كافر شدند، برایشان جامه‏هاى آتشین بریده شده»
52- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَثِیرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى هُنالِكَ الْوَلایَةُ لِلَّهِ الْحَقِّ قَالَ وَلَایَةُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 293 روایت 52@*@
ترجمه:
عبدالرحمن بن كثیر گوید: از امام صادق علیه السلام راجع به قول خداى تعالى: «آنجاست ولایت براى خدا بر حق 44 سوره 18-» پرسیدم، فرمود: ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام است. (به حدیث 1113 رجوع شود).
53- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ صِبْغَةَ اللَّهِ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَةً قَالَ صَبَغَ الْمُؤْمِنِینَ بِالْوَلَایَةِ فِی الْمِیثَاقِ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 293 روایت 53@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام درباره قول خداى عزوجل: «رنگ خدا است و كیست كه رنگ او از رنگ خدا بهتر باشد؟! 138 سوره 2-» فرمود: خدا مؤمنین را در زمان میثاق بولایت رنگ‏آمیزى كرد.
54- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ رَبِّ اغْفِرْ لِی وَ لِوالِدَیَّ وَ لِمَنْ دَخَلَ بَیْتِیَ مُؤْمِناً یَعْنِی الْوَلَایَةَ مَنْ دَخَلَ فِی الْوَلَایَةِ دَخَلَ فِی بَیْتِ الْأَنْبِیَاءِ ع وَ قَوْلُهُ إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَكُمْ تَطْهِیراً یَعْنِی الْأَئِمَّةَ ع وَ وَلَایَتَهُمْ مَنْ دَخَلَ فِیهَا دَخَلَ فِی بَیْتِ النَّبِیِّ ص‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 293 روایت 54@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام درباره قول خداى عزوجل: «پروردگارا! مرا و پدر و مادرم را با هر كه بحال ایمان وارد خانه من شود بیامرز 28 سروه 71 -» فرمود: مقصود ولایت است، هر كس وارد ولایت شود، به خانه پیغمبران وارد شده است.
و مقصود از قول خداى تعالى: «خدا مى‏خواهد ناپاكى را از شما خانواده ببرد و شما را به خوبى پاكیزه كند 33 سوره 33-» ائمه علیهم السلام و ولایت آنهاست، هر كس در ولایت آنها وارد شود در خانه پیغمبر صلى اللّه علیه وآله وارد شده است.
شرح :
آیه اول را خداى تعالى از زبان حضرت نوح علیه السلام بیان مى‏كند و دعائى است كه آن جناب بعد از غرق شدن كفار و بسلامت نشستن كشتى خود مى‏كند، و مقصود از ورود در خانه، ورود در ولایت و پیروى اوست، پس هر كه در ولایت ائمه علیهم السلام هم وارد شود، مشمول دعاى جناب نوح گردد.
55- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ قُلْتُ قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِكَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمَّا یَجْمَعُونَ قَالَ بِوَلَایَةِ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ع هُوَ خَیْرٌ مِمَّا یَجْمَعُ هَؤُلَاءِ مِنْ دُنْیَاهُمْ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 294 روایت 55@*@
ترجمه:
محمد بن فضیل گوید: از حضرت رضا علیه السلام این آیه را پرسیدم: «بگو بكرم و رحمت خدا باید شادمان باشند كه آن از آنچه جمع مى‏آورند بهتر است 58 سوره 10 فرمود: بولایت محمد و آل محمد (باید شادمان باشند) كه آن بهتر است از دنیائى كه آنها جمع مى‏كنند.
56- أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ نَحْنُ فِی الطَّرِیقِ فِی لَیْلَةِ الْجُمُعَةِ اقْرَأْ فَإِنَّهَا لَیْلَةُ الْجُمُعَةِ قُرْآناً فَقَرَأْتُ إِنَّ یَوْمَ الْفَصْلِ كَانَ مِیقاتُهُمْ أَجْمَعِینَ. یَوْمَ لا یُغْنِی مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَیْئاً وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ. إِلَّا مَنْ رَحِمَ اللَّهُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع نَحْنُ وَ اللَّهِ الَّذِی رَحِمَ اللَّهُ وَ نَحْنُ وَ اللَّهِ الَّذِی اسْتَثْنَى اللَّهُ لَكِنَّا نُغْنِی عَنْهُمْ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 294 روایت 56@*@
ترجمه:
زید شحام گوید: شب جمعه‏اى بود و ما راه مى‏رفتیم كه امام صادق علیه السلام به من فرمود: قرآن بخوان، زیرا شب جمعه است، من این آیه را خواندم: «وعده گاه همگى آنها روز فصل قیامت است روزى كه هیچ دوستى براى دوست خود كارى نسازد و آنها یارى نشوند، مگر آنكه خدایش ترحم كند 42 سوره 44 -» امام صادق علیه السلام فرمود: به خدا ما را خدا ترحم كرده و ما را خدا استثنا فرموده ولى ما از دوستان خود كارسازى كنیم.
شرح :
فصل به معنى تمییز و جدا كردن است، چون در قیامت اهل حق از اهل باطل جدا شوند آن روز را فصل گویند، یا به جهت این است كه هر خویشاوند و دوستى از خویشاوند و دوستش جدا مى‏شود. و لفظ كان در قرآن نیست، گویا كاتبین در اینجا افزوده‏اند. و طبق تفسیر امام علیه السلام الا من رحم الله استثناء است از مولى اول نه از هم ینصرون. و نیز این روایت دلالت دارد بر فضیلت قرائت قرآن در شب جمعه، مرآت ص 328-.
57- أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ یَحْیَى بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَمَّا نَزَلَتْ وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَةٌ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص هِیَ أُذُنُكَ یَا عَلِیُ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 294 روایت 57@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام: چون این آیه نازل شد: «و گوشى شنوا آن را حفظ كند 12 سوره 69 -»، رسول خدا صلى اللّه علیه وآله فرمود: آن گوش تو است، اى على.
58- أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ نَزَلَ جَبْرَئِیلُ ع بِهَذِهِ الْ‏آیَةِ عَلَى مُحَمَّدٍ ص هَكَذَا فَبَدَّلَ الَّذِینَ ظَلَمُوا آلَ مُحَمَّدٍ حَقَّهُمْ قَوْلًا غَیْرَ الَّذِی قِیلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنا عَلَى الَّذِینَ ظَلَمُوا آلَ مُحَمَّدٍ حَقَّهُمْ رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا یَفْسُقُونَ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 294 روایت 58@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام فرمود: جبرئیل علیه السلام این آیه را این گونه بر محمد صلى اللّه علیه وآله نازل كرد: «كسانى كه (نسبت به حق آل محمد) ستم كردند، سخنى جز آنچه دستور داشتند، بجاى آن آوردند، پس ما بر آنها كه (نسبت به حق آل محمد) ستم كردند، بسبب كارهاى ناروائى كه مى‏كردند، از آسمان عذابى نازل كردیم 59 سوره 2-».
59- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ نَزَلَ جَبْرَئِیلُ ع بِهَذِهِ الْ‏آیَةِ هَكَذَا إِنَّ الَّذِینَ... ظَلَمُوا آلَ مُحَمَّدٍ حَقَّهُمْ لَمْ یَكُنِ اللَّهُ لِیَغْفِرَ لَهُمْ وَ لا لِیَهْدِیَهُمْ طَرِیقاً. إِلَّا طَرِیقَ جَهَنَّمَ خالِدِینَ فِیها أَبَداً وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ یَسِیراً ثُمَّ قَالَ یا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَكُمُ الرَّسُولُ بِالْحَقِّ مِنْ رَبِّكُمْ فِی وَلَایَةِ عَلِیٍّ فَ‏آمِنُوا خَیْراً لَكُمْ وَ إِنْ تَكْفُرُوا بِوَلَایَةِ عَلِیٍّ فَإِنَّ لِلَّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ مَا فِی الْأَرْضِ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 295 روایت 59@*@
ترجمه:
و فرمود: این آیه را جبرئیل علیه السلام این گونه نازل كرد: «همانا كسانى كه (نسبت به حق آل محمد) ستم كردند، خدا در معرض آمرزش ایشان نیست و به راهى هدایتشان نكند، جز راه دوزخ كه همیشه در آن جاودانند، و این براى خدا آسانست سپس فرماید -: اى مردم! پیغمبر از جانب پروردگارتان به حق سوى شما آمده (درباره ولایت على) ایمان آورید كه مایه خیر شماست و اگر كافر شوید (به ولایت على) آنچه در آسمانها و در زمین است متعلق بخداست» (یعنى به او زیانى نرسد).
60- أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ رَحِمَهُ اللَّهُ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ عَنْ بَكَّارٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ هَكَذَا نَزَلَتْ هَذِهِ الْ‏آیَةُ وَ لَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُوا ما یُوعَظُونَ بِهِ فِی عَلِیٍّ لَكانَ خَیْراً لَهُمْ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 295 روایت 60@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام فرمود: این آیه این گونه نازل شد: اگر آنها آنچه را (درباره على) پند داده شدند، انجام دهند، بر ایشان بهتر است. (بحدیث 1107 رجوع شود).
61- أَحْمَدُ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ عَنِ ابْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ مَالِكٍ الْجُهَنِیِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ قَالَ مَنْ بَلَغَ أَنْ یَكُونَ إِمَاماً مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ یُنْذِرُ بِالْقُرْآنِ كَمَا یُنْذِرُ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ ص‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 295 روایت 61@*@
ترجمه:
مالك جهنى گوید: این آیه را به امام صادق علیه السلام عرض كردم: «این قرآن به سوى من وحى شد تا شما را و هر كه را برسد بوسیله آن بیم دهم 20 سوره 6 -» فرمود: یعنى كسى كه به درجه امامت برسد از آل محمد با قرآن بیم مى‏دهد: چنانكه رسول خدا صلى اللّه علیه وآله بیم مى‏داد (به حدیث 1100 رجوع شود).
62- أَحْمَدُ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مَیَّاحٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ قَالَ قَرَأَ رَجُلٌ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ فَقَالَ لَیْسَ هَكَذَا هِیَ إِنَّمَا هِیَ وَ الْمَأْمُونُونَ فَنَحْنُ الْمَأْمُونُونَ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 296 روایت 62@*@
ترجمه:
مردى خدمت امام صادق علیه السلام این آیه را قرائت كرد: «بگو كار كنید كه خدا و رسولش و مؤمنان، كردار شما را مى‏بینند 105 سوره‏9» فرمود: این چنین نیست بلكه آن والمأمونون است و ما هستیم مأمونون.
شرح مأمون در اینجا به معنى ایمن از خطا و اشتباه و گناه است و گویا مقصود امام علیه السلام این است كه: كلمه مؤمنون در آیه به معنى اهل ایمان در برابر كفاریست، بلكه در اینجا (از نظر تأویل) معنى خاصى دارد كه تنها شامل معصومین و اهلبیت مخصوص پیغمبر صلى اللّه علیه وآله مى‏شود، چنانچه در احادیث 574 578 گذشت.
63- أَحْمَدُ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ هَذَا صِرَاطُ عَلِیٍّ مُسْتَقِیمٌ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 296 روایت 63@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام فرمود: «این راه على است كه مستقیم است‏41 سوره 15-».
شرح قرائت مشهور در این آیه على به فتح لامست (حرمت جز باضافه یاء متكلم) و بنا بر این سه معنى را متحمل است.
(1) راه آنهائى كه گول شیطان خوردند، نزد من راست است، یعنى به كیفر كردارشان مى‏رسانم.
(2) گمراهان و مخلصان كه در آیه پیش ذكر شده است، بر من گذر مى‏كنند و هر یك را مطابق كردارشان جزا خواهم داد.
(3) این دین مستقیم است رهبرى و بیانش با من است. و قرائت دیگر على بكسر لامست، و در این صورت بعضى آن را برفع خوانده و صفت صراط گرفته‏اند یعنى راهیست عالى و بلند و بعضى بجز قرائت كرده‏اند، یعنى راه و طریقه على بن ابیطالب علیه السلام مستقیم است.
64- أَحْمَدُ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ نَزَلَ جَبْرَئِیلُ بِهَذِهِ الْ‏آیَةِ هَكَذَا فَأَبى‏ أَكْثَرُ النَّاسِ بِوَلَایَةِ عَلِیٍّ إِلَّا كُفُوراً قَالَ وَ نَزَلَ جَبْرَئِیلُ ع بِهَذِهِ الْ‏آیَةِ هَكَذَا وَ قُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فِی وَلَایَةِ عَلِیٍّ فَمَنْ شاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَ مَنْ شاءَ فَلْیَكْفُرْ إِنَّا أَعْتَدْنا لِلظَّالِمِینَ آلَ مُحَمَّدٍ ناراً
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 296 روایت 64@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام فرمود: این آیه را جبرئیل اینگونه نازل كرد: «بیشتر مردم (نسبت به ولایت على) جز ناسپاسى نخواستند 85 سوره 17-» و فرمود: جبرئیل علیه السلام این آیه را این گونه نازل كرد: «و بگو این حق از پروردگار شماست (درباره ولایت على) هر كه خواهد ایمان آورد و هر كه خواهد منكر شود، ما براى ستمگران (به آل محمد) آتشى آماده كرده‏ایم 29 سوره 18».
65- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع فِی قَوْلِهِ وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً قَالَ هُمُ الْأَوْصِیَاءُ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 297 روایت 65@*@
ترجمه:
حضرت ابوالحسن علیه السلام درباره قول خدا: «سجده گاهها براى خداست، پس با خدا دیگرى را نخوانید 18 سوره 71 -» فرمود: آنها اوصیاء هستند.
شرح مفسرین كلمه مساجد را به معنى مكانهاى عبادت و یا هفت عضو مخصوص سجده گفته‏اند، ولى بنابر این تأویل، مقصود از مساجد ائمه علیهم السلامند. در این صورت مراد این است كه: خانه‏هاى ایشان به منزله مسجد است و یا باعتبار اینكه ایشان اهل و صاحب مسجدند و یا آنكه وجودشان بیوت معنوى و محل عبادت خداى تعالى است، چنانچه در حدیث 61» بیان شد.
66- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْأَحْوَلِ عَنْ سَلَّامِ بْنِ الْمُسْتَنِیرِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى قُلْ هذِهِ سَبِیلِی أَدْعُوا إِلَى اللَّهِ عَلى‏ بَصِیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی قَالَ ذَاكَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ الْأَوْصِیَاءُ مِنْ بَعْدِهِمْ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 297 روایت 66@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام درباره قول خداى تعالى: «بگو راه من این است، او روى بصیرت و بینائى من و آنكه پیرویم كند، به سوى خدا مى‏خوانیم - 108 سوره 12 » فرمود: خواننده بسوى خدا پیغمبر و امیرالمؤمنین و اوصیاء بعد از او هستند.
67- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ حَنَانٍ عَنْ سَالِمٍ الْحَنَّاطِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَأَخْرَجْنا مَنْ كانَ فِیها مِنَ الْمُؤْمِنِینَ فَما وَجَدْنا فِیها غَیْرَ بَیْتٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع آلُ مُحَمَّدٍ لَمْ یَبْقَ فِیهَا غَیْرُهُمْ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 297 روایت 67@*@
ترجمه:
سالم حناط گوید: از امام باقر علیه السلام این قول خداى عزوجل را پرسیدم: «و هر كس از مؤمنین كه در آنجا بود، بیرونش بردیم، زیرا در آنجا جز یك خانواده از مطیعان نیافتیم 35 سوره 51 -»امام باقر علیه السلام فرمود: در آن خانواده كسى جز آل محمد باقى نماند.
شرح آیه شریفه در بیان داستان قوم لوطست كه همگى در كفر و طغیان سركشى كردند و به عذاب خدا گرفتار شدند، غیر از خانواده جناب لوط علیه السلام. امام باقر علیه السلام در این روایت خانواده آل محمد را هم از نظر ایمان و تقوى مانند خانواده لوط دانسته و از اهل عذاب خارج كرده است، زیرا داستانهاى قرآن تنها از نظر یادآورى و عبرت گرفتن امت اسلامى بیان مى‏شود و بسا مواردى كه از آن داستان با این امت نطق مى‏شود، زیرا همانطور كه خانواده لوط از آن جناب پیروى كرده و بسبب ایمان و تقواى خود از عذاب رستند، خاندان پیغمبر اسلام هم كه ائمه معصومینند، از آن حضرت پیروى كرده و ایمان و تقوى را به درجه كامل دارا گشتند.
68- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ سَهْلٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِی السَّفَاتِجِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى فَلَمَّا رَأَوْهُ زُلْفَةً سِیئَتْ وُجُوهُ الَّذِینَ كَفَرُوا وَ قِیلَ هذَا الَّذِی كُنْتُمْ بِهِ تَدَّعُونَ قَالَ هَذِهِ نَزَلَتْ فِی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَصْحَابِهِ الَّذِینَ عَمِلُوا مَا عَمِلُوا یَرَوْنَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی أَغْبَطِ الْأَمَاكِنِ لَهُمْ فَیُسِی‏ءُ وُجُوهَهُمْ وَ یُقَالُ لَهُمْ هذَا الَّذِی كُنْتُمْ بِهِ تَدَّعُونَ الَّذِی انْتَحَلْتُمِ اسْمَهُ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 298 روایت 68@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام درباره قول خداى تعالى: «و چون عذاب را نزدیك بینند، چهره كافران زشت و بدریخت شود و به آنها گویند: این همانست كه آن را طلب مى‏كردید 27 سروه 67 -» فرمود: این آیه درباره امیرالمؤمنین و آن اصحابش نازل شده كه كردند آنچه كردند (مانند طلحه و زبیر و خوارج و امثال آنها) آنها (در قیامت) مى‏بینند كه امیرالمؤمنین در مقامى‏ست كه همه بحالش غبطه مى‏برند، پس چهره‏هاى ایشان زشت شود و به آنها گفته شود «این همانست كه آن را مى‏خواستید» همان كسى كه نامش را بخود مى‏بستید (یعنى لقب امیرالمؤمنین كه مختص به او بود به خود مى‏بستید).
شرح :
بیشتر تفاسیر مقصود از ضمیر در كلمه رأوه را عذاب دانسته‏اند چنانكه در ترجمه بیان كردیم ولى طبق تفسیرى كه از اعمش نقل شده و در این روایت هم بیان شد، مقصود از آن مقام قرب على بن ابیطالب علیه‏السلام است.
69- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ قَالَ النَّبِیُّ ص وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 298 روایت 69@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام درباره قول خداى تعالى: «و شاهد و مشهود3 سوره 85 -) فرمود: پیغمبر صلى اللّه علیه وآله و امیرالمؤمنین است. (یعنى پیغمبر بامامت على علیه السلام گواهى داد و على علیه السلام مورد گواهى آنحضرت قرار گرفت.
70- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ الْحَلَّالِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَى فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَیْنَهُمْ أَنْ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِینَ قَالَ الْمُؤَذِّنُ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 298 روایت 70@*@
ترجمه:
عمر حلال گوید: از حضرت ابوالحسن علیه السلام راجع بقول خداى تعالى: «پس بانگ زنى میان آنها بانگ لعنت خدا برستمگران باد 44 سوره 7 -» پرسیدم فرمود: بانگ زن امیرالمؤمنین علیه السلام است.
71- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى وَ هُدُوا إِلَى الطَّیِّبِ مِنَ الْقَوْلِ وَ هُدُوا إِلى‏ صِراطِ الْحَمِیدِ قَالَ ذَاكَ حَمْزَةُ وَ جَعْفَرٌ وَ عُبَیْدَةُ وَ سَلْمَانُ وَ أَبُو ذَرٍّ وَ الْمِقْدَادُ بْنُ الْأَسْوَدِ وَ عَمَّارٌ هُدُوا إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ قَوْلِهِ حَبَّبَ إِلَیْكُمُ الْإِیمانَ وَ زَیَّنَهُ فِی قُلُوبِكُمْ یَعْنِی أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ كَرَّهَ إِلَیْكُمُ الْكُفْرَ وَ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْیانَ الْأَوَّلَ وَ الثَّانِیَ وَ الثَّالِثَ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 298 روایت‏71@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى تعالى: «بگفتار خوب هدایت شدند و براه ستوده هدایت یافتند 24 سوره 22- فرمود: اینها حمزه و عبیده و سلمان و ابوذر و مقداد بن اسود و عمار هستند كه بامیرالمؤمنین علیه السلام هدایت یافتند.
و قول خداى تعالى:«خدا ایمان را محبوب شما كرد و آن را در دل شما بیاراست (مقصود از ایمان امیرالمؤمنین است) و كفر و فسق و نافرمانى را مكروه شما كرد 7 سوره 49 -» مقصود اولى و دومى و سومى است (پس امیرالمؤمنین علیه السلام بواسطه قوت و شدت ایمانش، گویا عین ایمان شده و همچنین غاصبین خلافت عین كفر و فسق و عصیانند).
72- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَى ائْتُونِی بِكِتابٍ مِنْ قَبْلِ هذا أَوْ أَثارَةٍ مِنْ عِلْمٍ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِینَ قَالَ عَنَى بِالْكِتَابِ التَّوْرَاةَ وَ الْإِنْجِیلَ وَ أَثَارَةٍ مِنْ عِلْمٍ فَإِنَّمَا عَنَى بِذَلِكَ عِلْمَ أَوْصِیَاءِ الْأَنْبِیَاءِ ع‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 299 روایت 72@*@
ترجمه:
ابو عبیده گوید: از امام باقر علیه السلام درباره این آیه پرسیدم: «اگر راست گوئید كتابى پیش از این قران یا باقیمانده علمى براى من بیاورید4 سوره 72 -» فرمود: مقصود از كتاب تورات و انجیل است و مقصود از باقیمانده علم، علم اوصیاء پیغمبرانست.
شرح :
ظاهراً ذكر این روایت در این باب مناسب نیست، زیرا مقصود از این باب ولایت امیرالمؤمنین و ائمه معصومین علیهم السلام است و مراد باوصیاء پیغمبران در این روایت، اوصیاء پیغمبران گذشته پیش از خاتم الانبیاء است.
73- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع یَقُولُ لَمَّا رَأَى رَسُولُ اللَّهِ ص تَیْماً وَ عَدِیّاً وَ بَنِی أُمَیَّةَ یَرْكَبُونَ مِنْبَرَهُ أَفْظَعَهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى قُرْآناً یَتَأَسَّى بِهِ وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِ‏آدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ أَبى‏ ثُمَّ أَوْحَى إِلَیْهِ یَا مُحَمَّدُ إِنِّی أَمَرْتُ فَلَمْ أُطَعْ فَلَا تَجْزَعْ أَنْتَ إِذَا أَمَرْتَ فَلَمْ تُطَعْ فِی وَصِیِّكَ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 299 روایت 73@*@
ترجمه:
حضرت ابوالحسن علیه السلام فرمود: چون رسولخدا صلى اللّه علیه وآله در خواب دید كه تیم وعدى (ابوبكر و عمر) و بنى امیه بر منبر او مى‏نشینند، او را هراس و غم گرفت، خداى تبارك و تعالى آیه قرآنى نازل فرمود تا مایه دلداریش باشد: «و چون بفرشتگان گفتیم: بآدم سجده كنید، همه سجده كردند، مگر ابلیس كه سرپیچى كرد 116 سوره 20-» سپس بپیغمبر وحى فرستاد كه: اى محمد! من امر مى‏كنم و فرمان نمى‏برند، پس اگر تو هم درباره وصى‏ات امر كردى و فرمانت نبردند، بیتابى مكن.
74- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ نُعَیْمٍ الصَّحَّافِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِهِ فَمِنْكُمْ كافِرٌ وَ مِنْكُمْ مُؤْمِنٌ فَقَالَ عَرَفَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِیمَانَهُمْ بِمُوَالَاتِنَا وَ كُفْرَهُمْ بِهَا یَوْمَ أَخَذَ عَلَیْهِمُ الْمِیثَاقَ وَ هُمْ ذَرٌّ فِی صُلْبِ آدَمَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّیْتُمْ فَإِنَّما عَلى‏ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِینُ فَقَالَ أَمَا وَ اللَّهِ مَا هَلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ وَ مَا هَلَكَ مَنْ هَلَكَ حَتَّى یَقُومَ قَائِمُنَا ع إِلَّا فِی تَرْكِ وَلَایَتِنَا وَ جُحُودِ حَقِّنَا وَ مَا خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ ص مِنَ الدُّنْیَا حَتَّى أَلْزَمَ رِقَابَ هَذِهِ الْأُمَّةِ حَقَّنَا وَ اللَّهُ یَهْدِی مَنْ یَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 300 روایت 74@*@
ترجمه:
نعیم صحاف گوید: از امام صادق علیه السلام آیه: «بعضى از شما كافر و بعضى مؤمنند 2 سوره 64 -» را پرسیدم. فرمود: خداى عزوجل ایمان و كفر مردم را با ولایت ما شناخت، روزى كه از ایشان پیمان گرفت و آنها بصورت مور در صلب آدم علیه السلام بودند، و نیز از آنحضرت این قول خداى عزوجل را پرسیدم! «خدا را اطاعت كنید و پیغمبر را اطاعت كنید، و اگر روى بگردانید، بر رسول ما تنها ابلاغ نمایانست 2 سوره 64 -» فرمود: هان بخدا سوگند، پیشینیان شما هلاك نشدند و هیچكس هم تا زمان قیام قائم ما علیه السلام هلاك نشود، جز بسب ترك نمودن ولایت ما و انكار حق ما، و رسولخدا صلى اللّه علیه وآله از دنیا نرفت، تا حق ما را بگردن این امت ثابت و لازم ساخت، و خدا هر كه را بخواهد براه راست هدایت كند.
75- مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ وَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ الْبَجَلِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَى ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَةٍ وَ قَصْرٍ مَشِیدٍ قَالَ الْبِئْرُ الْمُعَطَّلَةُ الْإِمَامُ الصَّامِتُ وَ الْقَصْرُ الْمَشِیدُ الْإِمَامُ النَّاطِقُ‏
وَ رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنِ الْعَمْرَكِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع مِثْلَهُ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 300 روایت 75@*@
ترجمه:
موسى بن جعفر علیه السلام درباره قول خداى تعالى: «و چاه عاطل مانده و كاخ برافراشته 45 سوره 22 -» فرمود: چاه عاطل مانده، امام ساكت است، و كاخ برافراشته امام گویاست.
شرح چاه عاطل مانده آنستكه آب دارد و مردم از آن استفاده نمى‏كنند و تأویل نمودن امام ساكت را بآن تشبیهى است بسیار مناسب، زیرا آب مایه حیات صورى و ظاهرى و علم امام مایه حیات معنوى و روحانى است و همانگونه كه بدبختى مردم گاهى سبب مى‏شود كه از آب موجود صاف و زلال استفاده مى‏كنند گاهى هم شقاوت آنها سبب مى‏شود كه نتوانند از علم امام و رهبر خود استفاده كنند، مانند زمان خانه نشینى امیرالمؤمنین علیه السلام و زمان غیبت امام عصر علیه السلام و تشبیه امام ناطق بكاخ برافراشته نیز روشن و واضح است مانند زمان خلافت و حكومت آنحضرت و زمان ظهور امام عصر عجل الله تعالى فرجه الشریف.
76- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحَكَمِ بْنِ بُهْلُولٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ تَعَالَى وَ لَقَدْ أُوحِیَ إِلَیْكَ وَ إِلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَیَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ قَالَ یَعْنِی إِنْ أَشْرَكْتَ فِی الْوَلَایَةِ غَیْرَهُ بَلِ اللَّهَ فَاعْبُدْ وَ كُنْ مِنَ الشَّاكِرِینَ یَعْنِی بَلِ اللَّهَ فَاعْبُدْ بِالطَّاعَةِ وَ كُنْ مِنَ الشَّاكِرِینَ أَنْ عَضَدْتُكَ بِأَخِیكَ وَ ابْنِ عَمِّكَ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 301 روایت 76@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى تعالى: «بتو و كسانى كه پیش از تو بوده‏اند، وحى شد كه: اگر شرك آورى عملت تباه مى‏شود65 سوره 39-» فرمود: یعنى اگر در امر ولایت دیگرى را شریك گردانى «بلكه خدا را عبادت كن و از شكر گزاران باش 66 سوره 39 -» یعنى بلكه خدا را با اطاعت عبادت كن و از شكر گزاران باش، كه برادر و پسر عمت را یاور تو ساختم.
77- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْهَاشِمِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عِیسَى قَالَ حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ ع فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّهِ ثُمَّ یُنْكِرُونَها قَالَ لَمَّا نَزَلَتْ إِنَّما وَلِیُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ اجْتَمَعَ نَفَرٌ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ ص فِی مَسْجِدِ الْمَدِینَةِ فَقَالَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ مَا تَقُولُونَ فِی هَذِهِ الْ‏آیَةِ فَقَالَ بَعْضُهُمْ إِنْ كَفَرْنَا بِهَذِهِ الْ‏آیَةِ نَكْفُرُ بِسَائِرِهَا وَ إِنْ آمَنَّا فَإِنَّ هَذَا ذُلٌّ حِینَ یُسَلِّطُ عَلَیْنَا ابْنَ أَبِی طَالِبٍ فَقَالُوا قَدْ عَلِمْنَا أَنَّ مُحَمَّداً صَادِقٌ فِیمَا یَقُولُ وَ لَكِنَّا نَتَوَلَّاهُ وَ لَا نُطِیعُ عَلِیّاً فِیمَا أَمَرَنَا قَالَ فَنَزَلَتْ هَذِهِ الْ‏آیَةُ یَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّهِ ثُمَّ یُنْكِرُونَها یَعْرِفُونَ یَعْنِی وَلَایَةَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ أَكْثَرُهُمُ الْكَافِرُونَ بِالْوَلَایَةِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 301 روایت 77@*@
ترجمه:
امام صادق از پدرش و او از جدش علیهم السلام نقل میكند كه راجع بقول خداى عزوجل: «نعمت خدا را میشناسند و انكار میكنند 83 سوره 16-» فرمود: چون آیه «سرپرست شما فقط خداست و پیغمبر و كسانیكه ایمان دارند، همانها كه نماز گزارند و در حالت ركوع زكاة دهند 55 سوره 5 -» نازل شد، جمعى از اصحاب رسولخدا صلى اللّه علیه وآله در مسجد مدینه انجمن كردند، بعضى از آنها ببعض دیگر گفتند: درباره این آیه چه میگوئید؟ بعضى گفتند: اگر این آیه را انكار كنیم، آیات دیگر را هم انكار كرده‏ایم، و اگر باین آیه ایمان آوریم (و آنرا بپذیریم) این خود خوارى ماست، زیرا پسر ابیطالب بر ما مسلط مى‏شود، پس گفتند: ما یقین داریم كه محمد در آنچه مى‏گوید، راستگوست، ولى ما از او پیروى مى‏كنیم و از على نسبت بآنچه دستورمان مى‏دهد فرمان نمى‏بریم. آنگاه این آیه نازل شد: «نعمت خدا را مى‏شناسند و باز انكار مى‏كنند» یعنى ولایت على بن ابیطالب را مى‏شناسند، ولى بیشترشان نسبت بولایت كافرند.
78- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ سَلَّامٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَى الَّذِینَ یَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْناً قَالَ هُمُ الْأَوْصِیَاءُ مِنْ مَخَافَةِ عَدُوِّهِمْ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 302 روایت 78@*@
ترجمه:
سلام گوید: از امام باقر علیه السلام این قول خداى تعالى را پرسیدم: «كسانیكه بر زمین آهسته راه مى‏روند 63 سوره 25 -» فرمود: ایشان اوصیاء هستند كه از بیم دشمنشان (آهسته راه مى‏روند).
79- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بِسْطَامَ بْنِ مُرَّةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ حَسَّانَ عَنِ الْهَیْثَمِ بْنِ وَاقِدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ الْعَبْدِیِّ عَنْ سَعْدٍ الْإِسْكَافِ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ أَنَّهُ سَأَلَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَى أَنِ اشْكُرْ لِی وَ لِوالِدَیْكَ إِلَیَّ الْمَصِیرُ فَقَالَ الْوَالِدَانِ اللَّذَانِ أَوْجَبَ اللَّهُ لَهُمَا الشُّكْرَ هُمَا اللَّذَانِ وَلَدَا الْعِلْمَ وَ وَرِثَا الْحُكْمَ وَ أُمِرَ النَّاسُ بِطَاعَتِهِمَا ثُمَّ قَالَ اللَّهُ إِلَیَّ الْمَصِیرُ فَمَصِیرُ الْعِبَادِ إِلَى اللَّهِ وَ الدَّلِیلُ عَلَى ذَلِكَ الْوَالِدَانِ ثُمَّ عَطَفَ الْقَوْلَ عَلَى ابْنِ حَنْتَمَةَ وَ صَاحِبِهِ فَقَالَ فِی الْخَاصِّ وَ الْعَامِّ وَ إِنْ جاهَداكَ عَلى‏ أَنْ تُشْرِكَ بِی یَقُولُ فِی الْوَصِیَّةِ وَ تَعْدِلُ عَمَّنْ أُمِرْتَ بِطَاعَتِهِ فَلَا تُطِعْهُمَا وَ لَا تَسْمَعْ قَوْلَهُمَا ثُمَّ عَطَفَ الْقَوْلَ عَلَى الْوَالِدَیْنِ فَقَالَ وَ صاحِبْهُما فِی الدُّنْیا مَعْرُوفاً یَقُولُ عَرِّفِ النَّاسَ فَضْلَهُمَا وَ ادْعُ إِلَى سَبِیلِهِمَا وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ وَ اتَّبِعْ سَبِیلَ مَنْ أَنابَ إِلَیَّ ثُمَّ إِلَیَّ مَرْجِعُكُمْ فَقَالَ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ إِلَیْنَا فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ لَا تَعْصُوا الْوَالِدَیْنِ فَإِنَّ رِضَاهُمَا رِضَا اللَّهِ وَ سَخَطَهُمَا سَخَطَ اللَّهِ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 301 روایت 79@*@
ترجمه:
اصبغ بن نباته از امیرالمؤمنین علیه السلام راجع بقول خداى تعالى: «مرا و پدر و مادرت را سپاسگزارى كن و سرانجام بسوى منست 14 سوره 31-» پرسید، حضرت فرمود: پدر و مارى كه خدا سپاسگزارى ایشان را واجب كرده، آنهایند كه علم از آنها تراوش كند و حكمت را (پس از مرگ خود) به ارث گذارند و مردم به اطاعتشان مأمورند. و خدا پس از آن فرماید: «سرانجام بسوى منست» سرانجام بندگان بسوى خداست و راهنمایش همان پدر و مادر هستند.
سپس خدا روى سخن را متوجه پسر خنتمه و رفیقش نموده (یعنى عمر و ابوبكر، زیرا خنتمه نام مادر عمر است) و نسبت بخاص و عام (پیغمبر و سایر مردم) فرموده است: «و اگر با تو ستیزه كنند كه بمن شرك آورى، یعنى از پیش خود درباره وصى‏ات سخنى گوئى و از آنكه دستور گوئى و از آنكه دستور اطاعتش دارى بر گردى از آنها فرمان مبر و سخنشان را مشنو.
سپس روى سخن را متوجه پدر و مادر نموده و فرموده است: «در دنیا به نیكى همدمشان باش» یعنى فضیلت آنها را بمردم بشناسان و بروش آنها دعوت كن، و همین است معنى قول خدا «و راه كسى را كه سوى من بازگشته پیروى كن، سپس بازگشت شما سوى من است» پس فرمود: اول بسوى خدا و سپس بسوى ماست. از خدا پروا كنید و نافرمانى این پدر و مادر نكنید، زیرا خرسندى آنها خرسندى خدا، و خشمشان خشم خداست.
شرح تفسیر و ظاهر آیه شریفه درباره سفارش نسبت به پدر و مادر جسمانى و سپاسگزارى از آنها و خوشرفتارى با ایشانست، ولى تأویل آیه چنانكه امیرالمؤمنین علیه السلام بیان مى‏فرماید، بر پدران روحانى كه پیغمبر و اوصیاء آنحضرت باشند، منطبق مى‏شود، لیكن تطبیق مى‏شود، لیكن جزئیاتش چنان كه مرحوم مجلسى مى‏گوید: از غریب‏ترین تأویلاتست و بر فرض صدورش از امیرالمؤمنین علیه السلام از بطون عمیقه است و از ظاهر معنى لفظ بسیار دور است و كسى آنرا داند كه خود فرموده است.
80- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَیْفٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ حُرَیْثٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ كَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السَّماءِ قَالَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَصْلُهَا وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع فَرْعُهَا وَ الْأَئِمَّةُ مِنْ ذُرِّیَّتِهِمَا أَغْصَانُهَا وَ عِلْمُ الْأَئِمَّةِ ثَمَرَتُهَا وَ شِیعَتُهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَرَقُهَا هَلْ فِیهَا فَضْلٌ قَالَ قُلْتُ لَا وَ اللَّهِ قَالَ وَ اللَّهِ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَیُولَدُ فَتُورَقُ وَرَقَةٌ فِیهَا وَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَیَمُوتُ فَتَسْقُطُ وَرَقَةٌ مِنْهَا
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 303 روایت 80@*@
ترجمه:
عمروبن حریث گوید: قول خداى تعالى را: «مانند درخت پاكى كه ریشه‏اش بر جا و شاخه‏اش سر به آسمان كشیده 24 سوره 14 -» از امام صادق علیه السلام پرسیدم، حضرت فرمود: رسولخدا صلى اللّه علیه وآله اصل و ریشه آن درخت است و امیرالمؤمنین علیه السلام فرع (و تنه) آن و امامان از نسل آنها شاخه‏هاى آن و علم امامان میوه آن و شیعیان مؤمن ایشان برگهاى آنست، آیا در آن درخت چیز زیاد دیگرى هست؟ عرضكردم: نه، بخدا. فرمود: بخدا كه چون مؤمنى متولد شد، برگى در آن درخت پیدا مى‏شود و چون مؤمنى مى‏میرد، برگى از آن درخت میافتد.
شرح در این سوره مباركه خداى متعال كلمه طیبه را بچنین درخت طیب و پاكى مثل زده و كلمه خبیثه و ناپاك را بدرخت ناپاكى كه ریشه كن شده و ثباتى ندارد تشبیه فرموده: مفسرین گفته‏اند: مقصود از كلمه طیبه توحید است یا هر كلامى كه عبادت خدا باشد و در این روایت امام صادق علیه السلام آن را با پیغمبر و ائمه و علم آنها و شیعیانشان منطبق فرموده است، و مقصود از سؤال آن حضرت از عمرو كه «چیز زیاد دیگرى در آن درخت هست؟» این است كه چون درخت غیر از ریشه و تنه و شاخه و میوه و برگ چیز دیگرى ندارد و انطباق آنها را هم با افراد مذكور دانستى، پس مردم دیگر با درخت خبیث و ناپاك منطبق مى‏شوند و در درخت طیب محلى ندارند.
81- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْیَمَانِیِّ عَنْ مَنِیعِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ یُونُسَ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لا یَنْفَعُ نَفْساً إِیمانُها لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ یَعْنِی فِی الْمِیثَاقِ أَوْ كَسَبَتْ فِی إِیمانِها خَیْراً قَالَ الْإِقْرَارُ بِالْأَنْبِیَاءِ وَ الْأَوْصِیَاءِ وَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع خَاصَّةً قَالَ لَا یَنْفَعُ إِیمَانُهَا لِأَنَّهَا سُلِبَتْ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 303 روایت 81@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى عزوجل «كسى كه از پیش (یعنى هنگام میثاق) ایمان نیاورده و یا در ایمان خویش كار خیرى نكرده، ایمانش سودى ندهد 158 سوره 7 -» فرمود: مقصود، اقرار به پیغمبران و اوصیائشان و امیرالمؤمنین بالخصوص است كه خدا فرماید: ایمانش او را سود ندهد، زیرا ایمانش را سلب كرده است.
شرح مجلسى (ره) گوید: مقصود از ایمان آوردن، اقرار به پیغمبر صلى اللّه علیه وآله است و مقصود از كار خیر كردن در ایمان، اقرار بولایت امیرالمؤمنین علیه السلام است، پس كسى كه به پیغمبر صلى اللّه علیه وآله ایمان آورده و بولایت على ایمان نیاورد، ایمان به پیغمبرش هم سلب شود و سودش ندهد.
82- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ یُونُسَ عَنْ صَبَّاحٍ الْمُزَنِیِّ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَحَدِهِمَا ع فِی قَوْلِ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ بَلى‏ مَنْ كَسَبَ سَیِّئَةً وَ أَحاطَتْ بِهِ خَطِیئَتُهُ قَالَ إِذَا جَحَدَ إِمَامَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فَأُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 304 روایت 82@*@
ترجمه:
امام باقر یا امام صادق علیه السلام درباره قول خداى عزوجل: «بلكه هر كس كار بدى كند و گناهش او را فرا گیرد 81 سوره 2 -» فرمود: چون امامت امیرالمؤمنین علیه السلام را انكار كند، «آنها دوزخیانند و در آنجا جاودانند».
شرح علامه مجلسى (ره) در تفسیر آیه شریفه از بیضاوى نقل مى‏كند كه «هر كس گناهى مرتكب شود و پشیمان نگردد، بار دیگر بسوى آن كشیده شود و كم‏كم در آن گناه فرو رود و گناهان بزرگتر را هم انجام دهد تا آنجا كه گناه از همه طرف او را فرا گیرد و نواحى دلش را احاطه كند، و طبعاً مایل به گناه شود و آن را لذت بپندارد و اگر كسى او را نصیحت كند تكذیبش نماید» سپس مجلیس (ره) گوید: آن انسان را فرا مى‏گیرد تا آنجا كه در دوزخ جاودان مى‏گردد.
83- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ الْحَذَّاءِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الِاسْتِطَاعَةِ وَ قَوْلِ النَّاسِ فَقَالَ وَ تَلَا هَذِهِ الْ‏آیَةَ وَ لا یَزالُونَ مُخْتَلِفِینَ إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَ لِذلِكَ خَلَقَهُمْ یَا أَبَا عُبَیْدَةَ النَّاسُ مُخْتَلِفُونَ فِی إِصَابَةِ الْقَوْلِ وَ كُلُّهُمْ هَالِكٌ قَالَ قُلْتُ قَوْلُهُ إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ قَالَ هُمْ شِیعَتُنَا وَ لِرَحْمَتِهِ خَلَقَهُمْ وَ هُوَ قَوْلُهُ وَ لِذلِكَ خَلَقَهُمْ یَقُولُ لِطَاعَةِ الْإِمَامِ الرَّحْمَةُ الَّتِی یَقُولُ وَ رَحْمَتِی وَسِعَتْ كُلَّ شَیْ‏ءٍ یَقُولُ عِلْمُ الْإِمَامِ وَ وَسِعَ عِلْمُهُ الَّذِی هُوَ مِنْ عِلْمِهِ كُلَّ شَیْ‏ءٍ هُمْ شِیعَتُنَا ثُمَّ قَالَ فَسَأَكْتُبُها لِلَّذِینَ یَتَّقُونَ یَعْنِی وَلَایَةَ غَیْرِ الْإِمَامِ وَ طَاعَتَهُ ثُمَّ قَالَ یَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ فِی التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِیلِ یَعْنِی النَّبِیَّ ص وَ الْوَصِیَّ وَ الْقَائِمَ یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ إِذَا قَامَ وَ یَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ الْمُنْكَرُ مَنْ أَنْكَرَ فَضْلَ الْإِمَامِ وَ جَحَدَهُ وَ یُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّباتِ أَخْذَ الْعِلْمِ مِنْ أَهْلِهِ وَ یُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبائِثَ وَ الْخَبَائِثُ قَوْلُ مَنْ خَالَفَ وَ یَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ هِیَ الذُّنُوبُ الَّتِی كَانُوا فِیهَا قَبْلَ مَعْرِفَتِهِمْ فَضْلَ الْإِمَامِ وَ الْأَغْلالَ الَّتِی كانَتْ عَلَیْهِمْ وَ الْأَغْلَالُ مَا كَانُوا یَقُولُونَ مِمَّا لَمْ یَكُونُوا أُمِرُوا بِهِ مِنْ تَرْكِ فَضْلِ الْإِمَامِ فَلَمَّا عَرَفُوا فَضْلَ الْإِمَامِ وَضَعَ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْإِصْرُ الذَّنْبُ وَ هِیَ الْ‏آصَارُ ثُمَّ نَسَبَهُمْ فَقَالَ فَالَّذِینَ آمَنُوا بِهِ یَعْنِی بِالْإِمَامِ وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ یَعْنِی الَّذِینَ اجْتَنَبُوا الْجِبْتَ وَ الطَّاغُوتَ أَنْ یَعْبُدُوهَا وَ الْجِبْتُ وَ الطَّاغُوتُ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ وَ الْعِبَادَةُ طَاعَةُ النَّاسِ لَهُمْ ثُمَّ قَالَ أَنِیبُوا إِلى‏ رَبِّكُمْ وَ أَسْلِمُوا لَهُ ثُمَّ جَزَاهُمْ فَقَالَ لَهُمُ الْبُشْرى‏ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْ‏آخِرَةِ وَ الْإِمَامُ یُبَشِّرُهُمْ بِقِیَامِ الْقَائِمِ وَ بِظُهُورِهِ وَ بِقَتْلِ أَعْدَائِهِمْ وَ بِالنَّجَاةِ فِی الْ‏آخِرَةِ وَ الْوُرُودِ عَلَى مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الصَّادِقِینَ عَلَى الْحَوْضِ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 304 روایت 83@*@
ترجمه:
ابو عبیده حذاء گوید: از امام باقر علیه السلام راجع باستطاعت (10) گفتار مردم در آن باره پرسیدم حضرت این آیه را تلاوت نمود: «مردم پیوسته مختلف خواهند بود (از لحاظ عقیده)، جز آنكه را پروردگارت ترحم كند (و براه حق هدایتش فرماید) و ایشانرا براى ترحم آفریده‏119 سوره 12 -» و فرمود: اى ابا عبیده! مردم در رسیدن بقول حق مختلفند و همگى در هلاكتند (حق را كنار گذاشته از باطلها پیروى مى‏كنند). من عرضكردم: خدا مى‏فرماید «جز كسى را كه پروردگارت ترحم كند؟» فرمود آنها شیعیان ما هستند و خدا آنها را براى رحمتش آفریده، از این رو فرمود: «ایشان را براى ترحم آفرید» یعنى براى اطاعت امام آفرید و امام همان رحمتى است كه خدا مى‏فرماید: «رحمت من همه چیز را فرا گرفته 156 سوره 7-» آن رحمت علم امامست و علم امام كه مأخوذ از علم خداست همه چیز را فرا گرفته آنها شیعیان ما هستند (كه علم امام آنها را فرا گرفته و دیگران چون از علم امام بهره‏ئى نبرند، آنها را فرا نمى‏گیرد).
سپس خداى تعالى فرماید: «رحمت خدا را براى كسانى كه پرهیز كنند مقرر مى‏دارد» یعنى از ولایت و طاعت غیر امام پرهیز كنند، سپس فرماید: «او را نزد خود در تورات و انجیل نوشته مى‏یابند» مقصود از او پیغمبر صلى اللّه علیه وآله و وصیش و امام قائم است «كه ایشان را امر به معروف مى‏كنند (زمانى كه قیام فرماید) و از منكر (11) بازشان مى‏دارد» و منكر (12) كسى است كه فضیلت امام را نپذیرد و منكر شود «و چیزهاى پاكیزه را براى ایشان حلال مى‏كند» چیز پاكیزه بدست آوردن علم است از اهلش «و پلیدى‏ها را بر ایشان حرام مى‏كند» پلیدیها گفتار مخالفین است «و بند و زنجیرهائى كه بر دوش داشتند» و زنجیرها همان سخنانى است كه درباره ترك فضیلت امام مى‏گفتند، در صورتى كه بآن دستور نداشتند، پس چون فضیلت امام را شناختند، بار گران را از دوششان بنهد و بار گران همان گناهست.
سپس خداى تعالى آنها را معرفى كرده و فرموده است: «كسانى كه به او (یعنى بامام) ایمان آورده و گرامیش داشته و یارى‏اش كرده‏اند و از نورى كه همراه او نازل شده پیروى كرده‏اند ایشان رستگارانند 157 سوره 7 -» یعنى كسانى كه از پرستش جبت و طاغوت دورى گزیدند وجبت وطاغوت. فلان و فلان و فلان است و پرستش اطاعت مردم است از ایشان.
باز خدا فرماید: «بسوى پروردگار خود باز گردید و تسلیم او شوید54 سوره 39 -» سپس ایشان را پاداش داده و فرموده: «بشارت در زندگى دنیا و آخرت براى آنهاست 64 سوره 10 -» و امام ایشان را بقیام و ظهور حضرت قائم و به كشته شدن دشمنانشان و نجات در آخرت و ورود بر محمد صلى اللّه علیه وآله الصادقین بشارت دهد.
84- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَمَّارٍ السَّابَاطِیِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَ فَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَ اللَّهِ كَمَنْ باءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ هُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ اللَّهِ فَقَالَ الَّذِینَ اتَّبَعُوا رِضْوَانَ اللَّهِ هُمُ الْأَئِمَّةُ وَ هُمْ وَ اللَّهِ یَا عَمَّارُ دَرَجَاتٌ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ بِوَلَایَتِهِمْ وَ مَعْرِفَتِهِمْ إِیَّانَا یُضَاعِفُ اللَّهُ لَهُمْ أَعْمَالَهُمْ وَ یَرْفَعُ اللَّهُ لَهُمُ الدَّرَجَاتِ الْعُلَى‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 306 روایت 84@*@
ترجمه:
عمار ساباطى گوید: از امام صادق علیه السلام این قول خداى عزوجل را پرسیدم: «آیا كسى كه از خشنودى خدا پیروى كرده مانند كسى است كه به خشم خدا گرفتار شده و در دوزخ جایگاه دارد؟ چه بد سرانجامیست! ایشان درجات مختلفى نزد خدا دارند 612 سوره 3 -» حضرت فرمود: كسانى كه از خشنودى خدا پیروى كرده ائمه هستند. اى عمار! بخدا كه ایشان درجات اهل ایمانند، كه بوسیله ولایت و معرفت ایشان نسبت بما، خدا اعمال نیكشان را چند برابر كند و درجات عالى آنها را افراشته سازد.
85- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ غَیْرُهُ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ زِیَادٍ الْقَنْدِیِّ عَنْ عَمَّارٍ الْأَسَدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّیِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ یَرْفَعُهُ وَلَایَتُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ أَهْوَى بِیَدِهِ إِلَى صَدْرِهِ فَمَنْ لَمْ یَتَوَلَّنَا لَمْ یَرْفَعِ اللَّهُ لَهُ عَمَلًا
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 306 روایت 85@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى عزوجل: «سخنان پاك بسوى او بالا رود و كار شایسته را بالا برد 10 سوره 35 -» فرمود: ولایت ما خانواده مقصود است، و با دست اشاره بسینه خود نمود. و فرمود: كسى كه ولایت ما را نداشته باشد، خدا هیچ عملى را از او بالا نبرد.
86- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یُؤْتِكُمْ كِفْلَیْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ قَالَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ یَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ قَالَ إِمَامٌ تَأْتَمُّونَ بِهِ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 306 روایت 86@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام درباره خداى عزوجل: «خدا دو بهره از رحمت خود بشما دهد 28 سوره 57 -» فرمود: آنها حسن و حسین علیهما السلام‏اند «و نورى كه با آن راه روید، براى شما قرار مى‏دهد» فرمود، آن امامى است كه پیرویش مى‏كنید».
87- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجَوْهَرِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ وَ یَسْتَنْبِئُونَكَ أَ حَقٌّ هُوَ قَالَ مَا تَقُولُ فِی عَلِیٍّ قُلْ إِی وَ رَبِّی إِنَّهُ لَحَقٌّ وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِینَ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 307 روایت 87@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى تعالى «از تو مى‏پرسند آن حقست؟ 53 سوره 10 -» یعنى آنچه درباره على علیه السلام مى‏گوئى «بگو آرى به پروردگارم كه آنچه (درباره على) مى‏گویم حق است و شما خدا را درمانده نكنید».
88- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ الدَّیْلَمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ قَوْلُهُ فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ فَقَالَ مَنْ أَكْرَمَهُ اللَّهُ بِوَلَایَتِنَا فَقَدْ جَازَ الْعَقَبَةَ وَ نَحْنُ تِلْكَ الْعَقَبَةُ الَّتِی مَنِ اقْتَحَمَهَا نَجَا قَالَ فَسَكَتَ فَقَالَ لِی فَهَلَّا أُفِیدُكَ حَرْفاً خَیْرٌ لَكَ مِنَ الدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا قُلْتُ بَلَى جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ قَوْلُهُ فَكُّ رَقَبَةٍ ثُمَّ قَالَ النَّاسُ كُلُّهُمْ عَبِیدُ النَّارِ غَیْرَكَ وَ أَصْحَابِكَ فَإِنَّ اللَّهَ فَكَّ رِقَابَكُمْ مِنَ النَّارِ بِوَلَایَتِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 307 روایت 88@*@
ترجمه:
ابان بن تغلب گوید: بامام صادق علیه السلام عرضكردم: قربانت، خداى تعالى فرماید: «خود را بگردنه نینداخته 11 سوره 90 -» حضرت فرمود: كسى را كه خدا به بركت ولایت ما گرامى‏اش داشته از گردنه گذشته است و ما هستیم آن گردنه‏ئى كه هر كس وارد شود نجات یابد.
راوى گوید: من خاموش بودم، باز حضرت فرمود: نمى‏خواهى بتو حرفى آموزم و افاده كنم كه از دنیا و آنچه در آنست برایت بهتر باشد؟ عرضكردم: چرا قربانت، فرمود: آن قول خداست: «آزاد كردن بنده‏13 سوره 90 -» آنگاه فرمود: مردم همگى برده دوزخند، مگر تو و اصحابت، زیرا خدا ببركت ولایت ما خانواده گردن شما را از آتش دوزخ رهائى بخشیده (بحدیث 1128 رجوع شود).
89- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ أَوْفُوا بِعَهْدِی قَالَ بِوَلَایَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع أُوفِ بِعَهْدِكُمْ أُوفِ لَكُمْ بِالْجَنَّةِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 307 روایت 89@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام درباره قول خداى جل و عز: «بعهد من وفا كنید 40 سوره 2 -» فرمود: یعنى بولایت امیرالمؤمنین علیه السلام تا بعهد شما وفا كنم» یعنى بهشت را براى شما وفا كنم.
شرح علامه مجلسى (ره) از تفسیر بیضاوى درباره این آیه چنین نقل میكند: بعهد من وفا كنید یعنى ایمان آورید و اطاعت كنید تا بعهد شما وفا كنم یعنى تا من هم شما را پاداش نیك دهم، زیرا خداى تعالى بوسیله بر پاداشتن دلائل و فرستادن كتابهاى آسمانى با مردم عهد و پیمان كرده است كه آنها ایمان آورند و كار شایسته كنند و او هم پاداش دادن بر حسنات را بایشان وعده داده است، و وفا كردن باین عهد دامنه پهناورى دارد، درجه اول وفا نمودن از طرف ما (بندگان) این است كه: كلمه شهادتین را بزبان آوریم و از طرف خدا این است كه در دریاى توحید مستغرق شویم و غیر از خدا از همه چیز، حتى از خود صرفنظر كنیم و از طرف خدا این است كه ما را از دیدار دائم رحمت خود كامیاب فرماید.
سپس مجلسى (ره) مى‏فرماید: آنچه در این روایت ذكر شده كه امر ولایت باشد از جهت این است كه مهمترین اجزاء آن عهد، اصول دین است و ولایت ائمه جزئى است مستلزم اجزاء دیگر (یعنى كسیكه امر ولایت را پذیرفته باشد، توحید و نبوت و معاد را هم پذیرفته است) بلكه باید گفت، ولایت ائمه مستلزم فروع دین هم میباشد، زیرا عمل بطاعات و ترك محرمات جزء معنى ولایت است و ولایت ائمه بآنها دعوت میكند و ولایت حقیقى بدون طاعت و ترك حرام محقق نمیشود و براى ولایت درجاتى است، همچنان كه بهشت را درجاتى است، پس هر درجه از ولایت موجب رسیدن بدرجه‏اى از بهشت میگردد.
90- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِذا تُتْلى‏ عَلَیْهِمْ آیاتُنا بَیِّناتٍ قالَ الَّذِینَ كَفَرُوا لِلَّذِینَ آمَنُوا أَیُّ الْفَرِیقَیْنِ خَیْرٌ مَقاماً وَ أَحْسَنُ نَدِیًّا قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص دَعَا قُرَیْشاً إِلَى وَلَایَتِنَا فَنَفَرُوا وَ أَنْكَرُوا فَقَالَ الَّذِینَ كَفَرُوا مِنْ قُرَیْشٍ لِلَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ أَقَرُّوا لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ لَنَا أَهْلَ الْبَیْتِ أَیُّ الْفَرِیقَیْنِ خَیْرٌ مَقاماً وَ أَحْسَنُ نَدِیًّا تَعْیِیراً مِنْهُمْ فَقَالَ اللَّهُ رَدّاً عَلَیْهِمْ وَ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ مِنَ الْأُمَمِ السَّالِفَةِ هُمْ أَحْسَنُ أَثاثاً وَ رِءْیاً قُلْتُ قَوْلُهُ مَنْ كانَ فِی الضَّلالَةِ فَلْیَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمنُ مَدًّا قَالَ كُلُّهُمْ كَانُوا فِی الضَّلَالَةِ لَا یُؤْمِنُونَ بِوَلَایَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ لَا بِوَلَایَتِنَا فَكَانُوا ضَالِّینَ مُضِلِّینَ فَیَمُدُّ لَهُمْ فِی ضَلَالَتِهِمْ وَ طُغْیَانِهِمْ حَتَّى یَمُوتُوا فَیُصَیِّرُهُمُ اللَّهُ شَرّاً مَكَاناً وَ أَضْعَفَ جُنْداً قُلْتُ قَوْلُهُ حَتَّى إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذابَ وَ إِمَّا السَّاعَةَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَكاناً وَ أَضْعَفُ جُنْداً قَالَ أَمَّا قَوْلُهُ حَتَّى إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ فَهُوَ خُرُوجُ الْقَائِمِ وَ هُوَ السَّاعَةُ فَسَیَعْلَمُونَ ذَلِكَ الْیَوْمَ وَ مَا نَزَلَ بِهِمْ مِنَ اللَّهِ عَلَى یَدَیْ قَائِمِهِ فَذَلِكَ قَوْلُهُ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَكاناً یَعْنِی عِنْدَ الْقَائِمِ وَ أَضْعَفُ جُنْداً قُلْتُ قَوْلُهُ وَ یَزِیدُ اللَّهُ الَّذِینَ اهْتَدَوْا هُدىً قَالَ یَزِیدُهُمْ ذَلِكَ الْیَوْمَ هُدًى عَلَى هُدًى بِاتِّبَاعِهِمُ الْقَائِمَ حَیْثُ لَا یَجْحَدُونَهُ وَ لَا یُنْكِرُونَهُ قُلْتُ قَوْلُهُ لا یَمْلِكُونَ الشَّفاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً قَالَ إِلَّا مَنْ دَانَ اللَّهَ بِوَلَایَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ فَهُوَ الْعَهْدُ عِنْدَ اللَّهِ قُلْتُ قَوْلُهُ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا قَالَ وَلَایَةُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ هِیَ الْوُدُّ الَّذِی قَالَ اللَّهُ تَعَالَى قُلْتُ فَإِنَّما یَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِینَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا قَالَ إِنَّمَا یَسَّرَهُ اللَّهُ عَلَى لِسَانِهِ حِینَ أَقَامَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع عَلَماً فَبَشَّرَ بِهِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَنْذَرَ بِهِ الْكَافِرِینَ وَ هُمُ الَّذِینَ ذَكَرَهُمُ اللَّهُ فِی كِتَابِهِ لُدّاً أَیْ كُفَّاراً قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ لِتُنْذِرَ قَوْماً ما أُنْذِرَ آباؤُهُمْ فَهُمْ غافِلُونَ قَالَ لِتُنْذِرَ الْقَوْمَ الَّذِینَ أَنْتَ فِیهِمْ كَمَا أُنْذِرَ آبَاؤُهُمْ فَهُمْ غَافِلُونَ عَنِ اللَّهِ وَ عَنْ رَسُولِهِ وَ عَنْ وَعِیدِهِ لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلى‏ أَكْثَرِهِمْ مِمَّنْ لَا یُقِرُّونَ بِوَلَایَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ فَهُمْ لا یُؤْمِنُونَ بِإِمَامَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَوْصِیَاءِ مِنْ بَعْدِهِ فَلَمَّا لَمْ یُقِرُّوا كَانَتْ عُقُوبَتُهُمْ مَا ذَكَرَ اللَّهُ إِنَّا جَعَلْنا فِی أَعْناقِهِمْ أَغْلالًا فَهِیَ إِلَى الْأَذْقانِ فَهُمْ مُقْمَحُونَ فِی نَارِ جَهَنَّمَ ثُمَّ قَالَ وَ جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَیْناهُمْ فَهُمْ لا یُبْصِرُونَ عُقُوبَةً مِنْهُ لَهُمْ حَیْثُ أَنْكَرُوا وَلَایَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ هَذَا فِی الدُّنْیَا وَ فِی الْ‏آخِرَةِ فِی نَارِ جَهَنَّمَ مُقْمَحُونَ ثُمَّ قَالَ یَا مُحَمَّدُ وَ سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ بِوَلَایَةِ عَلِیٍّ وَ مَنْ بَعْدَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّما تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ یَعْنِی أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ خَشِیَ الرَّحْمنَ بِالْغَیْبِ فَبَشِّرْهُ یَا مُحَمَّدُ بِمَغْفِرَةٍ وَ أَجْرٍ كَرِیمٍ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 308 روایت 90@*@
ترجمه:
ابو بصیر گوید: امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى عزوجل: «و چون آیه‏هاى روشن ما را بر آنها بخوانند، كسانى كه كافرند بكسانى كه مؤمنند گویند: كدام یك از دو دسته مقام بهتر و مجلس آراسته‏ترى دارند 73 سوره 19 -» فرمود: رسولخدا صلى اللّه علیه وآله قریش را بولایت ما دعوت كرد، آنها دورى گزیدند و انكار كردند، پس كفار قریش باهل ایمانى كه بامیرالمؤمنین و ما خانواده اقرار كرده بودند از راه سرزنش گفتند: «كدام یك از این دو دسته مقام بهتر و مجلس آراسته‏ترى دارند» خدا براى رد ایشان فرمود: «پیش از ایشان چه نسلهائى را (از امتهاى گذشته) هلاك كرده‏ایم كه اثاث و جلوه زندگى بهترى داشتند 74 سوره 19 -».
عرضكردم: خدا فرماید: «هر كه در گمراهى باشد، خداى رحمانش همى كشاند» فرمود: همه آنها در گمراهى بودند، نه بولایت امیرالمؤمنین ایمان آوردند و نه ولایت ما و گمراه بودند و گمراه كننده خدا ایشان را در گمراهى و طغیان همى كشید تا بمردند، و خدا ایشان را ببدترین جایگاه و ناتوان‏تر سپاه رسانید.
عرضكردم: خدا فرماید: «تا چون موعود خویش با عذاب و یا رستاخیز را ببینند، خواهند دانست نیست كه دانش بدتر و سپاهش ناتوانتر است» فرمود: اما اینكه فرماید: «تا چون موعود خویش را ببینند»آن خروج قائم و رستاخیز است، در آنروز خواهند دانست با آنچه را كه بدست قائمش بر آنها فرود آورد، این است كه مى‏فرماید: «كیست كه مكانش بدتر (یعنى نزد قائم) و سپاهش ناتواناتر است.
عرضكردم: خدا فرماید: «خدا هدایت هدایت شدگان را بیفزاید» فرمود: خدا در آن روز آنهائى را كه هدایت شده‏اند بسبب پیرویشان از قائم هدایت روى هدایت افزاید، زیرا او را رد نكنند و منكر نشوند.
عرضكردم: خدا فرماید: «كسانى كه ایمان آورده و كارهاى شایسته كردند خداى رحمان براى آنها محبتى قرار خواهد داد 96 -» فرمود: آن محبتى كه خداى تعالى مى‏فرماید: دوستى امیرالمؤمنین علیه السلام است.
عرضكردم: «ما تنها این قرآن را بزبان تو روان كرده‏ایم تا پرهیزگاران را بشارت دهى و گروه سرسخت را بدان بیم دهى 97 -» فرمود: خدا قرآن را بزبان او روان كرد، زمانى كه امیرالمؤمنین علیه السلام را براهنمائى منصوب كرد، پس مؤمنان را بشارت داد و كافران را به آن بیم داد، و این كافران همان كسانند كه خدا در كتابش آنها را سرسخت یعنى كافر نامیده، باز از آنحضرت درباره این قول خدا پرسیدم: «تا بیم دهى گروهى كه پدرانشان بیم نیافته و خودشان بى‏خبرند 6 سوره 36 -» فرمود: یعنى تا بیم دهى گروهى را كه تو در میان ایشان هستى چنانكه پدرانشان شدند، (13) زیرا اینها از خدا و پیغمبر و تهدیدش بى‏خبرند، «گفتار خدا (14) درباره بیشتر آنها ثابت شده (یعنى درباره كسانى كه بولایت امیرالمؤمنین و امامان بعد از او اقرار نیاورند) و آنها ایمان نمى‏آورند» بامامت امیرالمؤمنین و اوصیاء بعد از او، و چون اقرار نیاوردند. كیفرشان همانست كه خدا فرماید: «بگردنهاى ایشان غل و زنجیرها بگذاریم كه تا چانه آنها برسد و سرشان بى‏حركت ماند 8 سوره 36 -» در میان آتش دوزخ، سپس فرماید: «و پیش رویشان سدى قرار دهیم و پشت سرشان سدى دیگر، و آنها را بپوشانیم كه جائى را نبینند» این عمل از نظر كیفرى است از جانب خدا براى ایشان كه ولایت امیرالمؤمنین و امامان بعد از او را انكار كردند، این كیفر دنیاى آنهاست و در آخرت در آتش دوزخ (بوسیله غل و زنجیر) سرشان بى‏حركت ماند.
سپس خدا فرماید: اى محمد «بیمشان دهى یا بیمشان ندهى براى آنها یكسانست، این مردم ایمان نیاورند -10 -» بخدا و بولایت على و جانشینان او، سپس فرماید: «فقط تو كسى را بیم دهى كه از ذكر (یعنى امیرالمؤمنین علیه السلام) پیروى كند و از خداى رحمان بنا دید ترسد، او را بشارت ده (اى محمد) به آمرزش و پاداشى ارجمند.
91- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْمَاضِی ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ قَالَ یُرِیدُونَ لِیُطْفِئُوا وَلَایَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع بِأَفْوَاهِهِمْ قُلْتُ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ قَالَ وَ اللَّهُ مُتِمُّ الْإِمَامَةِ لِقَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ الَّذِینَ فَ‏آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا فَالنُّورُ هُوَ الْإِمَامُ قُلْتُ هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى‏ وَ دِینِ الْحَقِّ قَالَ هُوَ الَّذِی أَمَرَ رَسُولَهُ بِالْوَلَایَةِ لِوَصِیِّهِ وَ الْوَلَایَةُ هِیَ دِینُ الْحَقِّ قُلْتُ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ كُلِّهِ قَالَ یُظْهِرُهُ عَلَى جَمِیعِ الْأَدْیَانِ عِنْدَ قِیَامِ الْقَائِمِ قَالَ یَقُولُ اللَّهُ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَایَةِ الْقَائِمِ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ بِوَلَایَةِ عَلِیٍّ قُلْتُ هَذَا تَنْزِیلٌ قَالَ نَعَمْ أَمَّا هَذَا الْحَرْفُ فَتَنْزِیلٌ وَ أَمَّا غَیْرُهُ فَتَأْوِیلٌ قُلْتُ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى سَمَّى مَنْ لَمْ یَتَّبِعْ رَسُولَهُ فِی وَلَایَةِ وَصِیِّهِ مُنَافِقِینَ وَ جَعَلَ مَنْ جَحَدَ وَصِیَّهُ إِمَامَتَهُ كَمَنْ جَحَدَ مُحَمَّداً وَ أَنْزَلَ بِذَلِكَ قُرْآناً فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِذا جاءَكَ الْمُنافِقُونَ بِوَلَایَةِ وَصِیِّكَ قالُوا نَشْهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ إِنَّكَ لَرَسُولُهُ وَ اللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّ الْمُنافِقِینَ بِوَلَایَةِ عَلِیٍّ لَكاذِبُونَ. اتَّخَذُوا أَیْمانَهُمْ جُنَّةً فَصَدُّوا عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ وَ السَّبِیلُ هُوَ الْوَصِیُّ إِنَّهُمْ ساءَ ما كانُوا یَعْمَلُونَ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا بِرِسَالَتِكَ وَ كَفَرُوا بِوَلَایَةِ وَصِیِّكَ فَطُبِعَ اللَّهُ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا یَفْقَهُونَ قُلْتُ مَا مَعْنَى لَا یَفْقَهُونَ قَالَ یَقُولُ لَا یَعْقِلُونَ بِنُبُوَّتِكَ قُلْتُ وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ تَعالَوْا یَسْتَغْفِرْ لَكُمْ رَسُولُ اللَّهِ قَالَ وَ إِذَا قِیلَ لَهُمُ ارْجِعُوا إِلَى وَلَایَةِ عَلِیٍّ یَسْتَغْفِرْ لَكُمُ النَّبِیُّ مِنْ ذُنُوبِكُمْ لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ قَالَ اللَّهُ وَ رَأَیْتَهُمْ یَصُدُّونَ عَنْ وَلَایَةِ عَلِیٍّ وَ هُمْ مُسْتَكْبِرُونَ عَلَیْهِ ثُمَّ عَطَفَ الْقَوْلَ مِنَ اللَّهِ بِمَعْرِفَتِهِ بِهِمْ فَقَالَ سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقِینَ یَقُولُ الظَّالِمِینَ لِوَصِیِّكَ قُلْتُ أَ فَمَنْ یَمْشِی مُكِبًّا عَلى‏ وَجْهِهِ أَهْدى‏ أَمَّنْ یَمْشِی سَوِیًّا عَلى‏ صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ قَالَ إِنَّ اللَّهَ ضَرَبَ مَثَلَ مَنْ حَادَ عَنْ وَلَایَةِ عَلِیٍّ كَمَنْ یَمْشِی عَلَى وَجْهِهِ لَا یَهْتَدِی لِأَمْرِهِ وَ جَعَلَ مَنْ تَبِعَهُ سَوِیّاً عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ وَ الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِیمُ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ قُلْتُ قَوْلُهُ إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِیمٍ قَالَ یَعْنِی جَبْرَئِیلَ عَنِ اللَّهِ فِی وَلَایَةِ عَلِیٍّ ع قَالَ قُلْتُ وَ ما هُوَ بِقَوْلِ شاعِرٍ قَلِیلًا ما تُؤْمِنُونَ قَالَ قَالُوا إِنَّ مُحَمَّداً كَذَّابٌ عَلَى رَبِّهِ وَ مَا أَمَرَهُ اللَّهُ بِهَذَا فِی عَلِیٍّ فَأَنْزَلَ اللَّهُ بِذَلِكَ قُرْآناً فَقَالَ إِنَّ وَلَایَةَ عَلِیٍّ تَنْزِیلٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمِینَ. وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا مُحَمَّدٌ بَعْضَ الْأَقاوِیلِ. لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْیَمِینِ. ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنْهُ الْوَتِینَ ثُمَّ عَطَفَ الْقَوْلَ فَقَالَ إِنَّ وَلَایَةَ عَلِیٍّ لَتَذْكِرَةٌ لِلْمُتَّقِینَ لِلْعَالَمِینَ وَ إِنَّا لَنَعْلَمُ أَنَّ مِنْكُمْ مُكَذِّبِینَ. وَ إِنَّ عَلِیّاً لَحَسْرَةٌ عَلَى الْكافِرِینَ. وَ إِنَّ وَلَایَتَهُ لَحَقُّ الْیَقِینِ. فَسَبِّحْ یَا مُحَمَّدُ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظِیمِ یَقُولُ اشْكُرْ رَبَّكَ الْعَظِیمَ الَّذِی أَعْطَاكَ هَذَا الْفَضْلَ قُلْتُ قَوْلُهُ لَمَّا سَمِعْنَا الْهُدى‏ آمَنَّا بِهِ قَالَ الْهُدَى الْوَلَایَةُ آمَنَّا بِمَوْلَانَا فَمَنْ آمَنَ بِوَلَایَةِ مَوْلَاهُ فَلا یَخافُ بَخْساً وَ لا رَهَقاً قُلْتُ تَنْزِیلٌ قَالَ لَا تَأْوِیلٌ قُلْتُ‏
قَوْلُهُ لا أَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ لا رَشَداً قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص دَعَا النَّاسَ إِلَى وَلَایَةِ عَلِیٍّ فَاجْتَمَعَتْ إِلَیْهِ قُرَیْشٌ فَقَالُوا یَا مُحَمَّدُ أَعْفِنَا مِنْ هَذَا فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ ص هَذَا إِلَى اللَّهِ لَیْسَ إِلَیَّ فَاتَّهَمُوهُ وَ خَرَجُوا مِنْ عِنْدِهِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ قُلْ إِنِّی لا أَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ لا رَشَداً. قُلْ إِنِّی لَنْ یُجِیرَنِی مِنَ اللَّهِ إِنْ عَصَیْتُهُ أَحَدٌ وَ لَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً إِلَّا بَلَاغاً مِنَ اللَّهِ وَ رِسَالَاتِهِ فِی عَلِیٍّ قُلْتُ هَذَا تَنْزِیلٌ قَالَ نَعَمْ ثُمَّ قَالَ تَوْكِیداً وَ مَنْ یَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فِی وَلَایَةِ عَلِیٍّ فَإِنَّ لَهُ نارَ جَهَنَّمَ خالِدِینَ فِیها أَبَداً قُلْتُ حَتَّى إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ ناصِراً وَ أَقَلُّ عَدَداً یَعْنِی بِذَلِكَ الْقَائِمَ وَ أَنْصَارَهُ قُلْتُ وَ اصْبِرْ عَلى‏ ما یَقُولُونَ قَالَ یَقُولُونَ فِیكَ وَ اهْجُرْهُمْ هَجْراً جَمِیلًا. وَ ذَرْنِی یَا مُحَمَّدُ وَ الْمُكَذِّبِینَ بِوَصِیِّكَ أُولِی النَّعْمَةِ وَ مَهِّلْهُمْ قَلِیلًا قُلْتُ إِنَّ هَذَا تَنْزِیلٌ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ لِیَسْتَیْقِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْكِتابَ قَالَ یَسْتَیْقِنُونَ أَنَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ وَصِیَّهُ حَقٌّ قُلْتُ وَ یَزْدادَ الَّذِینَ آمَنُوا إِیماناً قَالَ وَ یَزْدَادُونَ بِوَلَایَةِ الْوَصِیِّ إِیمَاناً قُلْتُ وَ لا یَرْتابَ الَّذِینَ أُوتُوا الْكِتابَ وَ الْمُؤْمِنُونَ قَالَ بِوَلَایَةِ عَلِیٍّ ع قُلْتُ مَا هَذَا الِارْتِیَابُ قَالَ یَعْنِی بِذَلِكَ أَهْلَ الْكِتَابِ وَ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ ذَكَرَ اللَّهُ فَقَالَ وَ لَا یَرْتَابُونَ فِی الْوَلَایَةِ قُلْتُ وَ ما هِیَ إِلَّا ذِكْرى‏ لِلْبَشَرِ قَالَ نَعَمْ وَلَایَةُ عَلِیٍّ ع قُلْتُ إِنَّها لَإِحْدَى الْكُبَرِ قَالَ الْوَلَایَةُ قُلْتُ لِمَنْ شاءَ مِنْكُمْ أَنْ یَتَقَدَّمَ أَوْ یَتَأَخَّرَ قَالَ مَنْ تَقَدَّمَ إِلَى وَلَایَتِنَا أُخِّرَ عَنْ سَقَرَ وَ مَنْ تَأَخَّرَ عَنَّا تَقَدَّمَ إِلَى سَقَرَ إِلَّا أَصْحابَ الْیَمِینِ قَالَ هُمْ وَ اللَّهِ شِیعَتُنَا قُلْتُ لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّینَ قَالَ إِنَّا لَمْ نَتَوَلَّ وَصِیَّ مُحَمَّدٍ وَ الْأَوْصِیَاءَ مِنْ بَعْدِهِ وَ لَا یُصَلُّونَ عَلَیْهِمْ قُلْتُ فَما لَهُمْ عَنِ التَّذْكِرَةِ مُعْرِضِینَ قَالَ عَنِ الْوَلَایَةِ مُعْرِضِینَ قُلْتُ كَلَّا إِنَّها تَذْكِرَةٌ قَالَ الْوَلَایَةُ قُلْتُ قَوْلُهُ یُوفُونَ بِالنَّذْرِ قَالَ یُوفُونَ لِلَّهِ بِالنَّذْرِ الَّذِی أَخَذَ عَلَیْهِمْ فِی الْمِیثَاقِ مِنْ وَلَایَتِنَا قُلْتُ إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنا عَلَیْكَ الْقُرْآنَ تَنْزِیلًا قَالَ بِوَلَایَةِ عَلِیٍّ ع تَنْزِیلًا قُلْتُ هَذَا تَنْزِیلٌ قَالَ نَعَمْ ذَا تَأْوِیلٌ قُلْتُ إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ قَالَ الْوَلَایَةُ قُلْتُ یُدْخِلُ مَنْ یَشاءُ فِی رَحْمَتِهِ قَالَ فِی وَلَایَتِنَا قَالَ وَ الظَّالِمِینَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِیماً أَ لَا تَرَى أَنَّ اللَّهَ یَقُولُ وَ ما ظَلَمُونا وَ لكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ قَالَ إِنَّ اللَّهَ أَعَزُّ وَ أَمْنَعُ مِنْ أَنْ یَظْلِمَ أَوْ یَنْسُبَ نَفْسَهُ إِلَى ظُلْمٍ وَ لَكِنَّ اللَّهَ خَلَطَنَا بِنَفْسِهِ فَجَعَلَ ظُلْمَنَا ظُلْمَهُ وَ وَلَایَتَنَا وَلَایَتَهُ ثُمَّ أَنْزَلَ بِذَلِكَ قُرْآناً عَلَى نَبِیِّهِ فَقَالَ وَ ما ظَلَمْناهُمْ وَ لكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ قُلْتُ هَذَا تَنْزِیلٌ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِینَ قَالَ یَقُولُ وَیْلٌ لِلْمُكَذِّبِینَ یَا مُحَمَّدُ بِمَا أَوْحَیْتُ إِلَیْكَ مِنْ وَلَایَةِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع أَ لَمْ نُهْلِكِ الْأَوَّلِینَ. ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ الْ‏آخِرِینَ قَالَ الْأَوَّلِینَ الَّذِینَ كَذَّبُوا الرُّسُلَ فِی طَاعَةِ الْأَوْصِیَاءِ كَذلِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ قَالَ مَنْ أَجْرَمَ إِلَى آلِ مُحَمَّدٍ وَ رَكِبَ مِنْ وَصِیِّهِ مَا رَكِبَ قُلْتُ إِنَّ الْمُتَّقِینَ قَالَ نَحْنُ وَ اللَّهِ وَ شِیعَتُنَا لَیْسَ عَلَى مِلَّةِ إِبْرَاهِیمَ غَیْرُنَا وَ سَائِرُ النَّاسِ مِنْهَا بُرَآءُ قُلْتُ یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِكَةُ صَفًّا لا یَتَكَلَّمُونَ الْ‏آیَةَ قَالَ نَحْنُ وَ اللَّهِ الْمَأْذُونُ لَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ الْقَائِلُونَ صَوَاباً قُلْتُ مَا تَقُولُونَ إِذَا تَكَلَّمْتُمْ قَالَ نُمَجِّدُ رَبَّنَا وَ نُصَلِّی عَلَى نَبِیِّنَا وَ نَشْفَعُ لِشِیعَتِنَا فَلَا یَرُدُّنَا رَبُّنَا قُلْتُ كَلَّا إِنَّ كِتابَ الفُجَّارِ لَفِی سِجِّینٍ قَالَ هُمُ الَّذِینَ فَجَرُوا فِی حَقِّ الْأَئِمَّةِ وَ اعْتَدَوْا عَلَیْهِمْ قُلْتُ ثُمَّ یُقَالُ هذَا الَّذِی كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ قَالَ یَعْنِی أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ قُلْتُ تَنْزِیلٌ قَالَ نَعَمْ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 311 روایت 91@*@
ترجمه:
محمد بن فضیل گوید: از حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام راجع بقول خداى عزوجل «مى‏خواهند با پف دهانشان نور خدا را خاموش كنند - 8 سوره 61 -» پرسیدم، فرمود: یعنى مى‏خواهند ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام را با پف دهانشان خاموش كنند، عرضكردم: «خدا تمام كننده نور خود است» فرمود: خدا تمام كننده امامت است، بدلیل قول خداى عزوجل «كسانى كه بخدا و رسولش و نورى كه فرو فرستاده‏ایم ایمان آورند 8 سوره 64 -» پس نور همان امامست.
عرضكردم: «اوست خدائى كه رسول خود را بهدایت و دین حق فرستاده است 9 سوره 64 -» فرمود: یعنى اوست كه رسولش را بولایت وصیش امر كرد و ولایت دین حق است.
عرضكردم: «تا آن را بر هر دینى غالب كند» فرمود: یعنى آن را در زمان قیام قائم بر همه دینها غلبه دهد، خدا مى‏فرماید: «و خدا تمام كننده نور خود است» یعنى ولایت قائم «اگر چه كافران (بولایت على علیه السلام) نخواهند» عرضكردم: این تنزیل است؟ فرمود: آرى این حرف تنزیل است و اما غیر آن تأویلست.
شرح یعنى جمله و الله متم نوره و لو كره الكافرون حرفى است كه از طرف خدا نازل شده است، و اما آنچه من مى‏گویم یعنى جمله و لایة القائم و جمله بولایة على تأویل است و مجلسى (ره) گوید: یعنى این دو جمله هم تنزیل است و ممكن است، مقصود این باشد كه اینها تفسیر در زمان تنزیل است (یعنى جبرئیل علیه السلام آنچه را در قرآن موجود است آورده ولى همانجا براى من تفسیر كرد كه مقصود ولایت قائم و ولایت على‏ست).
عرضكردم: (تفسیر این آیه چیست؟) «این براى آنست كه آنها ایمان آورده، سپس كافر شدند 3 سوره 63 -» فرمود خداى تبارك و تعالى كسانى را كه از پیغمبرش در امر ولایت وصیش پیروى نكرده، منافق نامیده و كسى را كه وصیت و امامت او را منكر شده، مانند ذكر محمد قرار داده و براى این مطلب آیه‏اى نازل كرده و فرموده است: «چون منافقین (بولایت وصیت) نزد تو آیند، گویند: شهادت مى‏دهم كه تو پیغمبر خدائى، خدا نیز داند كه تو پیغمبر او هستى و خدا شهادت مى‏دهد كه منافقین (بولایت على) دروغ گویند. سوگندهاى دروغین خویش را سپر خود ساخته‏اند و از راه خدا برگشته‏اند (راه خدا همان وصى است) و بد است آنچه انجام مى‏دهند. این براى آن است كه (برسالت تو) ایمان و (بولایت وصیت) كافر شدند پس (خدا) بر دلهایشان مهر نهاد و آنها فهم نمى‏كنند 3 سوره 63 -».
عرضكردم: معنى فهم نمى‏كنند چیست؟ فرمود، خدا مى‏فرماید: نبوت تو را تعقل نمى‏كنند. عرض كردم «و چون بآنها گویند: بیائید تا رسولخدا براى شما آمرزش طلبد» فرمود: یعنى و چون بآنها گویند بولایت على برگردید تا پیغمبر براى گناهان شما آمرزش طلبد «سرهاى خویش به پیچند» خدا فرماید: «و آنها را ببینى كه برگردند» از ولایت على «در حالى كه متكبرند» از آن.
سپس گفتار خدا متوجه معرفى آنها شده، مى‏فرماید: «براى آنها برابر است، برایشان آمرزش خواهى یا آمرزش نخواهى، خدا آنها را هرگز نخواهد آمرزید، كه خدا گروه فاسقان را هدایت نكند» یعنى ستمگران بوصى تو را.
عرضكردم: آیا آنكه نگونسار بر چهره خویش راه رود، هدایت یافته‏تر است، یا آنكه باقامت راست براه مستقیم مى‏رود؟ 22 سوره 67 -» فرمود: خدا كسى را كه از ولایت على برگشته بكسى مثل زده است كه برو افتاده، راه مى‏رود و در كار خود گمراهست. و كسى را كه از على پیروى كند، باقامت راست و بر راه مستقیم قرار داده و راه مستقیم همان امیرالمؤمنین علیه السلام است.
عرضكردم: خدا فرماید: «آن گفتار رسولى ارجمند است 40 سوره 69-» فرمود: یعنى گفتار جبرئیل از جانب خدا درباره ولایت على علیه السلام است.
عرضكردم: «و گفتار خیال‏پردازى نیست، شما اندكى ایمان مى‏آورید - 41 سوره 69 -» فرمود: آنها گفتند: محمد بپروردگارش دروغ بسته و خدا او را درباره على چنین دستورى نداده است، پس خدا آیه‏اى فرستاد و فرمود: همانا «(ولایت على) از جانب پروردگار جهانیان نازل شده است. اگر (محمد) بعضى از گفته‏ها را بدروغ بما نسبت دهد، دست راستش را مى‏گیریم (او را بشدت بگیریم) و شاهرگش را ببریم» سپس سخن را متوجه این موضوع كرده و فرموده است: «همانا (ولایت على) یاد آورى است براى پرهیزگاران (جهانیان) و ما مى‏دانیم كه بعضى از شما تكذیب كنندگانید. و همانا (على) مایه افسوس كافرانست. و همانا (ولایت او) حقیقت یقین است. تسبیح بگو (اى محمد) بنام پروردگار بزرگت آخر سوره 69 -» مى‏فرماید: پروردگار بزرگت را كه این فضیلت بتو عطا فرموده سپاسگزارى كن.
عرضكردم: خدا فرماید: «و هنگامى كه هدایت را شنیدیم بآن ایمان آوردیم 13 سوره 71 -» فرمود: هدایت همان ولایت است. یعنى بمولاى خود ایمان آوردیم. پس هر كه بولایت مولاى خود ایمان آورد «از نقصان و ستم نترسد» عرضكردم: این تنزیل است؟ فرمود: نه، تأویل است (یعنى آنچه درباره ولایت گفتم آیه قرآن نیست ولى مقصود و معنى آنست).
عرضكردم: خدا فرماید: «من اختیار زیان زدن و هدایت كردن شما را ندارم 21 سوره 71 -» فرمود: رسولخدا صلى اللّه علیه وآله مردم را بولایت على دعوت فرمود، قریش نزد آنحضرت انجمن كردند و گفتند: اى محمد ما را از این امر معاف كن، پیغمبر صلى اللّه علیه وآله بآنها فرمود: این امر با خداست با من نیست، آنها حضرت را متهم كردند و از نزدش بیرون آمدند. پس خدا این آیه نازل فرمود: «بگو من اختیار زیان زدن و هدایت كردن شما را ندارم. بگو هیچكس مرا در برابر خدا پناه ندهد (اگر نافرمانیش كنم) و جز او پناهگاهى نیابم، مگر اینكه از جانب خدا ابلاغ كنم و پیغامهاى او را (درباره على علیه السلام) برسانم 22 -».
عرضكردم: این تنزیل است؟ فرمود: آرى، سپس خدا براى تأكید مطلب فرموده است: «و هر كه نافرمانى خدا و رسولش كند (درباره ولایت على) آتش دوزخ همیشه و جاودان براى او است» عرض كردم: «تا زمانیكه عذاب موعود را ببینند خواهند دانست كیست كه یاورش ناتوانتر و سپاس كمتر است 23 -» فرمود: مقصود از این آیه امام قائم و یاران او است.
عرضكردم: «بر آنچه مى‏گویند شكیبا باش 9 سوره 72 -» فرمود: یعنى آنچه درباره تو مى‏گویند «و از آنها ببر، بریدنى نیكو. و مرا واگذار (اى محمد) با تكذیب كنندگان (نسبت بوصیت) كه صاحب نعمتند و اندكى مهلتشان ده 11 -» عرضكردم: این تنزیل است؟ فرمود: آرى (یعنى كلمه بوصیك نیز نازل شده است).
عرضكردم: «تا به یقین رسند كسانى كه به آنها كتاب داده شده؟ 31 سوره 74 -» فرمود: یعنى تا یقین كنند كه خدا و پیغمبر و وصیش برحقند.
عرضكردم: «و آنها كه ایمان آورده‏اند بر ایمانشان مى‏فزاید» فرمود: یعنى ایمانشان بولایت وصى افزوده گردد.
عرضكردم: «و اهل كتاب و مؤمنان شك نكنند؟» فرمود: یعنى بولایت على علیه السلام.
عرضكردم: مقصود از شك چیست؟ فرمود: مقصود اهل كتابست و مؤمنینى كه خدا ذكر نموده، سپس فرمود: و آنها درباره ولایت شك نكنند.
عرضكردم: «این جز یادآورى براى بشر نیست؟» فرمود: آرى، ولایت على علیه السلام است.
عرض كردم: «آن یكى از حوادث بزرگست؟» فرمود: یعنى ولایت.
عرض كردم: «براى هركس از شما كه خواهد جلو رود یا عقب افتد؟» فرمود: یعنى كسى كه بولایت ما جلو رود از دوزخ عقب افتد و آنكه از ما عقب كشد، بدوزخ جلو رود.
عرضكردم: «جز اصحاب یمین؟» فرمود: آنها بخدا شیعیان ما باشند.
عرضكردم: «ما از نمازگزاران نبودیم؟ 42» فرمود: یعنى ما وصى محمد و اوصیاء بعد از او را دوست نداشتیم و بر آنها درود نمى‏فرستادند.
عرض كردم: «آنها را چه شده كه از این تذكر روى گردانند؟ 49» فرمود: یعنى از ولایت روى گردانند.
عرض كردم: «نه، این یاد آورى است؟» فرمود: یعنى ولایت.
عرض كردم، خدا فرماید: «بنذر وفا مى‏كنند؟ 7 سوره 76 -» فرمود: یعنى به پیمانى كه خدا در میثاق راجع بولایت ما از آنها گرفته وفا مى‏كنند،
عرض كردم: «ما این قرآن را بتو نازل كردیم، نازل كردنى 31 -» فرمود: یعنى نازل كردنى بولایت على علیه السلام.
عرض كردم: این تنزیل است؟ فرمود: آرى، این تأویل است.
عرض كردم: «همانا این یادآورى است؟» فرمود: یعنى ولایت.
عرض كردم: «خدا هر كه را خواهد در رحمت خود داخل كند؟31» فرمود: یعنى در ولایت ما: فرمود، «و خدا براى ستمگران عذابى دردناك آماده ساخته» مگر نبینى كه خدا فرماید: «بما ستم نكردند ولى بخودشان ستم مى‏كنند؟ 54 سوره 2 -» امام فرمود: همانا خدا گرامى‏تر و عالى‏تر از آنست كه ستم بیند یا خود را بستم نسبت دهد، ولى خدا ما را بخود مربوط ساخت و ستم بما را ستم بخود قرار داد و ولایت خویش، سپس براى این موضوع آیه‏ئى بر پیغمبرش نازل كرد و فرمود: «ما بآنها ستم نكردیم، ولى آنها بخود ستم نمودند 118 سوره 16 -» گفتم: این تنزیل است؟ فرمود: آرى.
عرضكردم: «در آن روز واى بر تكذیب كنندگان؟ 15 سوره 77 -» فرمود: یعنى اى محمد واى بر تكذیب كنندگان ولایت على (بن ابیطالب) علیه السلام كه بتو وحى كردیم «مگر پیشینیان را هلاك نكردیم؟ و دیگران را نیز دنبال آنها بریم؟ 17 -» فرمود: پیشینیان آنهایند كه پیغمبران را راجع باطاعت از اوصیاء تكذیب نمودند «با نافرمانان اینگونه رفتار مى‏كنیم؟» فرمود: یعنى آنها كه نسبت به آل محمد نافرمانى نموده و كردند آنچه كردند.
عرضكردم: «همانا پرهیزگاران» فرمود: بخدا ما هستیم و شیعیان ما، جز ما كسى ملت ابراهیم را ندارد، و مردم دیگر از آن بركنارند.
عرضكردم: «روزى كه روح و فرشتگان صف كشیده سخن نگویند... تا آخر آیه 38 سوره 78 (كه فرماید: مگر كسى كه خدا باو اجازه دهد و او درست گوید» فرمود: بخدا ما هستیم كه روز قیامت اجازه داریم (سخن گوئیم) و درست گوئیم.
عرضكردم: آنگاه كه گوئید چه خواهید گفت؟ فرمود: بزرگى پروردگار خود گوئیم و بر پیغمبر خود درود فرستیم و از شیعیان خود شفاعت كنیم، و پروردگار ما ما را رد نكند.
عرضكردم: «نه، اصلاً نامه گنهكاران در سجین است 7 سوره 83 -» فرمود: آنها كسانى هستند كه نسبت بحق ائمه نافرمانى خدا كردند و بر ایشان ستم نمودند.
عرضكردم: «سپس گفته مى‏شود: اینست آنچه تكذیبش مى‏كردید؟ 16» فرمود: یعنى امیرالمؤمنین علیه السلام عرضكردم: تنزیل است؟ فرمود: آرى.
92- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْكاً قَالَ یَعْنِی بِهِ وَلَایَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قُلْتُ وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَعْمى‏ قَالَ یَعْنِی أَعْمَى الْبَصَرِ فِی الْ‏آخِرَةِ أَعْمَى الْقَلْبِ فِی الدُّنْیَا عَنْ وَلَایَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ وَ هُوَ مُتَحَیِّرٌ فِی الْقِیَامَةِ یَقُولُ لِمَ حَشَرْتَنِی أَعْمى‏ وَ قَدْ كُنْتُ بَصِیراً قالَ كَذلِكَ أَتَتْكَ آیاتُنا فَنَسِیتَها قَالَ الْ‏آیَاتُ الْأَئِمَّةُ ع فَنَسِیتَها وَ كَذلِكَ الْیَوْمَ تُنْسى‏ یَعْنِی تَرَكْتَهَا وَ كَذَلِكَ الْیَوْمَ تُتْرَكُ فِی النَّارِ كَمَا تَرَكْتَ الْأَئِمَّةَ ع فَلَمْ تُطِعْ أَمْرَهُمْ وَ لَمْ تَسْمَعْ قَوْلَهُمْ قُلْتُ وَ كَذلِكَ نَجْزِی مَنْ أَسْرَفَ وَ لَمْ یُؤْمِنْ بِ‏آیاتِ رَبِّهِ وَ لَعَذابُ الْ‏آخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبْقى‏ قَالَ یَعْنِی مَنْ أَشْرَكَ بِوَلَایَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع غَیْرَهُ وَ لَمْ یُؤْمِنْ بِ‏آیَاتِ رَبِّهِ وَ تَرَكَ الْأَئِمَّةَ مُعَانَدَةً فَلَمْ یَتَّبِعْ آثَارَهُمْ وَ لَمْ یَتَوَلَّهُمْ قُلْتُ اللَّهُ لَطِیفٌ بِعِبادِهِ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ قَالَ وَلَایَةُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قُلْتُ مَنْ كانَ یُرِیدُ حَرْثَ الْ‏آخِرَةِ قَالَ مَعْرِفَةُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ الْأَئِمَّةِ نَزِدْ لَهُ فِی حَرْثِهِ قَالَ نَزِیدُهُ مِنْهَا قَالَ یَسْتَوْفِی نَصِیبَهُ مِنْ دَوْلَتِهِمْ وَ مَنْ كانَ یُرِیدُ حَرْثَ الدُّنْیا نُؤْتِهِ مِنْها وَ ما لَهُ فِی الْ‏آخِرَةِ مِنْ نَصِیبٍ قَالَ لَیْسَ لَهُ فِی دَوْلَةِ الْحَقِّ مَعَ الْقَائِمِ نَصِیبٌ‏
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 317 روایت 92@*@
ترجمه:
ابوبصیر گوید: امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى عزوجل: «هر كه از یاد من روبگرداند زندگیش تنگ است 124 سوره 20 -» فرمود: مقصود از آن (یاد من) امیرالمؤمنین علیه السلام است. عرضكردم: «او را روز قیامت كور محشور كنیم» فرمود: یعنى كور دیده در آخرت، كور دل در دنیا از ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام و او در قیامت سر گردانست و مى‏گوید: «چرا مرا كه بینا بودم، كور محشور كردى؟ گوید آنچنان كه آیات ما سوى تو آمد و آنها را فراموش كردى‏122 -» فرمود: آیات ائمه علیهم السلام‏اند «كه تو آنها را فراموش كردى، همچنان امروز فراموش مى‏شوى» یعنى همچنان كه آنها را رها كردى، امروز در آتش رها مى‏شوى، چنان كه ائمه علیهم السلام را رها كردى و امرشان را اطاعت نكردى و گفتارشان را نشنیدى.
عرضكردم: «و این چنین جزا مى‏دهیم هر كس را كه زیاده روى كرده و به آیه‏هاى پروردگارش ایمان نیاورده، همانا عذاب آخرت سخت‏تر و پایدارتر است 123 -» فرمود: یعنى كسى كه در ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام دیگرى را شریك كند و بآیات پروردگارش ایمان نیاورد و ائمه علیهم السلام را از روى دشمنى رها كند و از آثارشان پیروى نكند و دوستشان ندارد.
عرضكردم: «خدا بكار بندگان خود دقیق‏تر (مهربانتر) است، هر كه را خواهد روزى دهد؟ 19 سوره 42 -» فرمود: یعنى ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام.
عرضكردم: «هر كس كشت آخرت خواهد؟» فرمود: یعنى معرفت امیرالمؤمنین علیه السلام و ائمه «در كشتش بیفزائیم» فرمود: یعنى معرفتش را بیفزائیم، تا بهره خود را از دولت ائمه دریافت كند «و هر كه كشت دنیا خواهد، از دنیا باو دهیم و در آخرت او را بهره‏ئى نیست 20 -» فرمود: یعنى براى او از دولت حق با امام قائم بهره‏ئى نیست.