بَابٌ فِیمَنْ عَرَفَ الْحَقَّ مِنْ أَهْلِ الْبَیْتِ وَ مَنْ أَنْكَرَ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ سَمِعْتُ الرِّضَا ع یَقُولُ إِنَّ عَلِیَّ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع وَ امْرَأَتَهُ وَ بَنِیهِ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ ثُمَّ قَالَ مَنْ عَرَفَ هَذَا الْأَمْرَ مِنْ وُلْدِ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ ع لَمْ یَكُنْ كَالنَّاسِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 209 روایت 1@*@
ترجمه:
سلیمان بن جعفر گوید: شنیدم حضرت رضا مىفرمود: همانا على بن عبداللّه بن حسین بن على بن حسین بن على بن ابیطالب علیهم السلام و همسر و پسرانش اهل بهشتند. سپس فرمود: هر كس از اولاد على و فاطمه علیهما السلام عارف باین امر (امامت) باشد، مانند مردم دیگر نیست.
شرح علامه مجلسى (ره) گوید: ظاهراً بجاى عبداللّه، عبیداللّه صحیح است چنانچه گفته صاحب عمدة الطالب و مقاتل الطالبین و مورخین دیگر بر آن دلالت دارد، سپس از عمدة الطالب نقل میكند كه اولاد حضرت على بن الحسین علیهما السلام از شش پسر باقى ماندند: 1- امام محمد باقر علیه السلام 2- عبد اللّه باهر 3- زید شهید 4- عمر اشرف 5- حسین اصغر 6- على اصغر.
یكى از پسران حسین اصغر عبید اللّه اعرج است كه این على بنام على صالح است پسر اوست، او را زنى صالحه بنام ام سلمه بود كه از شدت اخلاص و ارادتى كه بحضرت رضا علیه السلام داشت، روزى كه آنحضرت بعیادت شوهرش تشریف آورده بود، او از پشت پرده به آنحضرت مىنگریست و چون از مجلس برخاست، محل جلوس امام علیه السلام را مىبوسید و بعنوان تبرك بر آن دست میمالید. حضرت رضا علیه السلام از خانواده على صالح تجلیل فرموده و بهشت را براى آنها وعده داده و در آخر فرموده است: ساداتى كه به امامت عارف باشند مانند دیگر مردم نیستند، یعنى ثواب آنها از سایر مردم بیشتر است بواسطه شرافت نسب ایشان، چنانچه خدا درباره همسران پیغمبر صلى اللّه علیه و آله این امتیاز را قائل شده است، یا بجهت اینكه ایمان و اطاعت ایشان از امامى كه از خویشان و فامیل خود آنهاست دشوار و مشكل تر است نسبت به سایر مردم، زیرا اسباب حسد و كینه در آنجا قویتر و خضوع و كوچكى كردن در برابر فامیل سختتر و گرانتر است و لذا شیطان ایشانرا بادعاء امامت بیشتر وسوسه مىكند، بعضى گفتهاند: علتش این است كه طاعت و عبادت سادات، ثوابش دو برابر مردم دیگر است، چنانكه عقوبت گناه و نافرمانى ایشان هم دو برابر است.
2- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنِی الْوَشَّاءُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عُمَرَ الْحَلَّالُ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ ع أَخْبِرْنِی عَمَّنْ عَانَدَكَ وَ لَمْ یَعْرِفْ حَقَّكَ مِنْ وُلْدِ فَاطِمَةَ هُوَ وَ سَائِرُ النَّاسِ سَوَاءٌ فِی الْعِقَابِ فَقَالَ كَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع یَقُولُ عَلَیْهِمْ ضِعْفَا الْعِقَابِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 210 روایت 2@*@
ترجمه:
احمد بن عمر گوید: بحضرت ابوالحسن علیه السلام عرضكردم: بمن بفرمائید كسیكه فرزند فاطمه باشد و با شما دشمنى كند و حق شما را نشناسد از لحاظ مجازات با سایر مردم برابر است؟ فرمود على بن الحسین علیهما السلام مىفرمود: عقاب ایشان دو چندانست.
شرح مجلسى (ره) درباره معنى كلمه ضعف اقوالى از أهل لغت ذكر میكند كه طبق یكى از آنها معنى ضعفا در این روایت سه برابر میشود، چنانچه راجع به آیه شریفه «یضاعف لها العذاب ضعفین» هم بعضى از مفسرین همین قول را گفتهاند، ولى ازهرى منكر این معنى شده و دو برابر را تقویت كرده است.
3- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِسْمَاعِیلَ الْمِیثَمِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا رِبْعِیُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ لِی عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع الْمُنْكِرُ لِهَذَا الْأَمْرِ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ وَ غَیْرِهِمْ سَوَاءٌ فَقَالَ لِی لَا تَقُلِ الْمُنْكِرُ وَ لَكِنْ قُلِ الْجَاحِدُ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ وَ غَیْرِهِمْ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ فَتَفَكَّرْتُ فِیهِ فَذَكَرْتُ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی إِخْوَةِ یُوسُفَ فَعَرَفَهُمْ وَ هُمْ لَهُ مُنْكِرُونَ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 210 روایت 3@*@
ترجمه:
عبد الرحمن بن ابىعبداللّه گوید: بامام صادق علیه السلام عرضكردم: منكر امر امامت از خاندان بنى هاشم و دیگران برابرند؟ فرمود: مگو منكر، بلكه بگو جاحد از خاندان بنى هاشم و دیگران. ابوالحسن (على بن اسمعیل میثمى) گوید: من در این باره فكر كردم، و قول خداى عزوجل درباره برادران یوسف بیادم افتاد «فعرفهم و هم له منكرون 58 سوره 12» یوسف آنها را شناخت و آنها یوسف را منكر بودند (نشناختند).
شرح فرق منكر و جاحد این است كه: منكر در برابر عارف و عالم بكار مىرود یعنى كسیكه چیزى را نشناخته و ندانسته است چنانچه آیه سوره یوسف كه بیاد ابوالحسن افتاد، شاهد آن است. اما جاحد كسى است كه مطلبى را فهمیده و دانسته رد كند و نپذیرد، (9) از اینجهت امام علیه السلام فرمود: نسبت به بنى هاشم كه امام را نمىپذیرند، باید جاحد گفت نه منكر، زیرا امام از خداندان خود آنهاست و او را خوب مىشناسند اگر كسى از آنها امام را نپذیرد، بواسطه حسد و اغراض دنیوى دیگر است و عذاب و عقاب او از دیگران بیشتر باشد، زیرا خدا حجت را براى او كاملتر و تمامتر كرده كه از آن خاندانش قرار داده است و نیز ناسپاسى ایشان از این نعمت و منت بزرگ خداوند زشتتر و شدیدتر است و یا بجهت این است كه گناه و خطا از اشراف زشتتر و ناپسندهتر است و لذا خدا لغزشهائى را بر پیغمبران مىگیرد و از آنها مؤاخذه مىكند كه از دیگران در گذشته و بخشیده مىدارد.
4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ سَأَلْتُ الرِّضَا ع قُلْتُ لَهُ الْجَاحِدُ مِنْكُمْ وَ مِنْ غَیْرِكُمْ سَوَاءٌ فَقَالَ الْجَاحِدُ مِنَّا لَهُ ذَنْبَانِ وَ الْمُحْسِنُ لَهُ حَسَنَتَانِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 211 روایت 4@*@
ترجمه:
ابن ابى نصر گوید: بحضرت رضا علیه السلام عرضكردم: آنكه جاحد (امر امامت) باشد از خاندان شما با دیگران برابر است؟ فرمود: براى جاحد از خاندان ما دو گناه و براى نیكوكار دو ثوابست.