بَابُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ علیهم السلام لَمْ یَفْعَلُوا شَیْئاً وَ لَا یَفْعَلُونَ إِلَّا بِعَهْدٍ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَمْرٍ مِنْهُ لَا یَتَجَاوَزُونَهُ
1- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى وَ الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ عَنْ مُعَاذِ بْنِ كَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْوَصِیَّةَ نَزَلَتْ مِنَ السَّمَاءِ عَلَى مُحَمَّدٍ كِتَاباً لَمْ یُنْزَلْ عَلَى مُحَمَّدٍ ص كِتَابٌ مَخْتُومٌ إِلَّا الْوَصِیَّةُ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ ع یَا مُحَمَّدُ هَذِهِ وَصِیَّتُكَ فِی أُمَّتِكَ عِنْدَ أَهْلِ بَیْتِكَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَیُّ أَهْلِ بَیْتِی یَا جَبْرَئِیلُ قَالَ نَجِیبُ اللَّهِ مِنْهُمْ وَ ذُرِّیَّتُهُ لِیَرِثَكَ عِلْمَ النُّبُوَّةِ كَمَا وَرَّثَهُ إِبْرَاهِیمُ ع وَ مِیرَاثُهُ لِعَلِیٍّ ع وَ ذُرِّیَّتِكَ مِنْ صُلْبِهِ قَالَ وَ كَانَ عَلَیْهَا خَوَاتِیمُ قَالَ فَفَتَحَ عَلِیٌّ ع الْخَاتَمَ الْأَوَّلَ وَ مَضَى لِمَا فِیهَا ثُمَّ فَتَحَ الْحَسَنُ ع الْخَاتَمَ الثَّانِیَ وَ مَضَى لِمَا أُمِرَ بِهِ فِیهَا فَلَمَّا تُوُفِّیَ الْحَسَنُ وَ مَضَى فَتَحَ الْحُسَیْنُ ع الْخَاتَمَ الثَّالِثَ فَوَجَدَ فِیهَا أَنْ قَاتِلْ فَاقْتُلْ وَ تُقْتَلُ وَ اخْرُجْ بِأَقْوَامٍ لِلشَّهَادَةِ لَا شَهَادَةَ لَهُمْ إِلَّا مَعَكَ قَالَ فَفَعَلَ ع فَلَمَّا مَضَى دَفَعَهَا إِلَى عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَبْلَ ذَلِكَ فَفَتَحَ الْخَاتَمَ الرَّابِعَ فَوَجَدَ فِیهَا أَنِ اصْمُتْ وَ أَطْرِقْ لِمَا حُجِبَ الْعِلْمُ فَلَمَّا تُوُفِّیَ وَ مَضَى دَفَعَهَا إِلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ ع فَفَتَحَ الْخَاتَمَ الْخَامِسَ فَوَجَدَ فِیهَا أَنْ فَسِّرْ كِتَابَ اللَّهِ تَعَالَى وَ صَدِّقْ أَبَاكَ وَ وَرِّثِ ابْنَكَ وَ اصْطَنِعِ الْأُمَّةَ وَ قُمْ بِحَقِّ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قُلِ الْحَقَّ فِی الْخَوْفِ وَ الْأَمْنِ وَ لَا تَخْشَ إِلَّا اللَّهَ فَفَعَلَ ثُمَّ دَفَعَهَا إِلَى الَّذِی یَلِیهِ قَالَ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ فَأَنْتَ هُوَ قَالَ فَقَالَ مَا بِی إِلَّا أَنْ تَذْهَبَ یَا مُعَاذُ فَتَرْوِیَ عَلَیَّ قَالَ فَقُلْتُ أَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی رَزَقَكَ مِنْ آبَائِكَ هَذِهِ الْمَنْزِلَةَ أَنْ یَرْزُقَكَ مِنْ عَقِبِكَ مِثْلَهَا قَبْلَ الْمَمَاتِ قَالَ قَدْ فَعَلَ اللَّهُ ذَلِكَ یَا مُعَاذُ قَالَ فَقُلْتُ فَمَنْ هُوَ جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ هَذَا الرَّاقِدُ وَ أَشَارَ بِیَدِهِ إِلَى الْعَبْدِ الصَّالِحِ وَ هُوَ رَاقِدٌ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 28 روایة 1@*@
ترجمه:
معاذبن كثیر گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: امر وصیت از آسمان در مكتوبى بر محمد نازل شد، و مكتوب سر به مهر جز راجع به وصیت بر محمد صلى اللّه علیه و آله نازل نگشت. جبرئیل علیه السلام عرض كرد: یا محمد؛ این است وصیت تو درباره امتت نزد اهل بیتت، رسول خدا صلى اللّه علیه و آله فرمود اى جبرئیل كدام اهل بیتم؟ گفت: برگزیده خدا از میان ایشان و ذریه او (على و اولادش علیهم السلام) و این وصیت براى اینست كه على علم نبوت را از تو ارث ببرد، چنانكه ابراهیم بارث داد و میراث این علم براى على علیه السلام و ذریه تو از پشت او است.
آنگاه امام صادق علیه السلام فرمود: آن مكتوب چند مهر داشت، على علیه السلام مهر اول را گشود و به آنچه در آن بود عمل كرد، سپس حسن علیه السلام مهر دوم را گشود و به آنچه در آن مأمور شده بود عمل كرد، چون حسن وفات كرد و درگذشت، حسین علیه السلام مهر سوم را گشود، دید در آن نوشته است: «جنگ كن و بكش و كشته میشوى و مردمى را براى شهادت با خود ببر، براى ایشان شهادتى جز همراه تو نیست» او هم عمل كرد و چون خواست در گذرد، پیش از آن، مكتوب را بعلى بن الحسین علیه السلام داد، او مهر چهارم را گشود و دید در آن نوشته است: سكوت كن و چون علم در پرده شده سر بزیر انداز (نسبت بعلمى كه پوشیده شده سر بزیر انداز) چون او خواست وفات كند و در گذرد، آنرا بمحمد بن على داد، او مهر پنجم را گشود، دید در آن نوشته است: «كتاب خداى تعالى را تفسیر كن و پدرت را تصدیق نما (مثل او خاموشى گزین) و ارث امامت را به پسرت بده، و امت را نیكو تربیت كن، و بحق خداى عزوجل قیام كن، و در حال ترس و امنیت حق را بگو و جز از خدا مترس» او هم عمل كرد و سپس آنرا بشخص بعد از خود داد، معاذ گوید: من عرض كردم: قربانت گردم، آنشخص شمائید؟ فرمود: اى معاذ؛ من از چیزى باك ندارم جز اینكه بروى و علیه من روایت كنى (یعنى آرى منم، اما این خبر را به مخالفین و دشمنان ما مگو) عرض كردم: من از خدائى كه این مقام را از پدرانت بتو رسانیده است، خواستارم كه تا پیش از وفات شما، مانند آنرا به اولادت عطا كند، فرمود: اى معاذ چنین كرده است، عرض كردم او كیست قربانت گردم؟ فرمود این این شخص خوابیده و با دست خود اشاره بعبد الصالح (موسى بن جعفر علیه السلام) كرد كه خوابیده بود.
2- أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْكِنَانِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ نَجِیحٍ الْكِنْدِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ الْعُمَرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْزَلَ عَلَى نَبِیِّهِ ص كِتَاباً قَبْلَ وَفَاتِهِ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ هَذِهِ وَصِیَّتُكَ إِلَى النُّجَبَةِ مِنْ أَهْلِكَ قَالَ وَ مَا النُّجَبَةُ یَا جَبْرَئِیلُ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ وُلْدُهُ ع وَ كَانَ عَلَى الْكِتَابِ خَوَاتِیمُ مِنْ ذَهَبٍ فَدَفَعَهُ النَّبِیُّ ص إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ أَمَرَهُ أَنْ یَفُكَّ خَاتَماً مِنْهُ وَ یَعْمَلَ بِمَا فِیهِ فَفَكَّ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع خَاتَماً وَ عَمِلَ بِمَا فِیهِ ثُمَّ دَفَعَهُ إِلَى ابْنِهِ الْحَسَنِ ع فَفَكَّ خَاتَماً وَ عَمِلَ بِمَا فِیهِ ثُمَّ دَفَعَهُ إِلَى الْحُسَیْنِ ع فَفَكَّ خَاتَماً فَوَجَدَ فِیهِ أَنِ اخْرُجْ بِقَوْمٍ إِلَى الشَّهَادَةِ فَلَا شَهَادَةَ لَهُمْ إِلَّا مَعَكَ وَ اشْرِ نَفْسَكَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَفَعَلَ ثُمَّ دَفَعَهُ إِلَى عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع فَفَكَّ خَاتَماً فَوَجَدَ فِیهِ أَنْ أَطْرِقْ وَ اصْمُتْ وَ الْزَمْ مَنْزِلَكَ وَ اعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى یَأْتِیَكَ الْیَقِینُ فَفَعَلَ ثُمَّ دَفَعَهُ إِلَى ابْنِهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ ع فَفَكَّ خَاتَماً فَوَجَدَ فِیهِ حَدِّثِ النَّاسَ وَ أَفْتِهِمْ وَ لَا تَخَافَنَّ إِلَّا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنَّهُ لَا سَبِیلَ لِأَحَدٍ عَلَیْكَ فَفَعَلَ ثُمَّ دَفَعَهُ إِلَى ابْنِهِ جَعْفَرٍ فَفَكَّ خَاتَماً فَوَجَدَ فِیهِ حَدِّثِ النَّاسَ وَ أَفْتِهِمْ وَ انْشُرْ عُلُومَ أَهْلِ بَیْتِكَ وَ صَدِّقْ آبَاءَكَ الصَّالِحِینَ وَ لَا تَخَافَنَّ إِلَّا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَنْتَ فِی حِرْزٍ وَ أَمَانٍ فَفَعَلَ ثُمَّ دَفَعَهُ إِلَى ابْنِهِ مُوسَى ع وَ كَذَلِكَ یَدْفَعُهُ مُوسَى إِلَى الَّذِی بَعْدَهُ ثُمَّ كَذَلِكَ إِلَى قِیَامِ الْمَهْدِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 29 روایة 2@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام فرمود: خداى عزوجل پیش از وفات پیغمبر، مكتوبى بر او نازل كرد و فرمود: اى محمد! این است وصیت من به سوى نجیبان و برگزیدگان از خاندان تو، پیغمبر گفت: این جبرئیل نجیبان كیانند؟ فرمود: على بن ابیطالب و اولادش علیهم السلام، و بر آن مكتوب چند مهر از طلا بود، پیغمبر صلى اللّه علیه و آله آنرا به امیرالمؤمنین علیه السلام داد و دستور فرمود كه یك مهر آنرا بگشاید و بآنچه در آنست عمل كند، امیرالمؤمنین علیه السلام یك مهر را گشود و به آن عمل كرد، سپس آن را به پسرش حسن علیه السلام داد، او هم یك مهر را گشود و به آن عمل كرد، سپس او آن را به حسین علیه السلام داد، او یك مهر را گشود و در آن دید نوشته است: با مردمى بطرف شهادت برو، براى آنها شهادتى جز با تو نیست، و خود را به خداى عزوجل بفروش، او هم انجام داد، سپس آن را به على بن الحسین علیه السلام داد. او نیز یك مهر گشو و دید در آن نوشته است: سر بزیر انداز و خاموشى گزین و در خانهات بنشین، و پروردگارت را عبادت كن تا مرگ فرا رسد، او هم انجام داد سپس آن را به پسرش محمد بن على علیه السلام داد، او یك مهر را گشود، دید نوشته است: مردم را حدیث گو و فتوى ده و جز از خداى عزوجل مترس: هیچكس علیه تو راهى نیابد، او هم عمل كرد و سپس آن را به پسرش جعفر علیه السلام داد، او هم یك مهر گشود، دید در آن نوشته است، مردم را حدیث گو و فتوى ده و علوم اهل بیت خود را منتشر كن و پدران نیكو كارت را تصدیق نما و جز از خداى عزوجل مترس كه تو در پناه و امانى، او هم عمل كرد و سپس آن را به پسرش موسى علیه السلام داد (یعنى من هم عمل كردم و سپس آنرا بپسرم موسى علیه السلام خواهم داد، راوى عبارت را تغییر داده است) و همچنین موسى به امام بعد از حود مىدهد و تا قیام حضرت مهدى صلى اللّه علیه و آله اینچنین است
3- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ ضُرَیْسٍ الْكُنَاسِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ لَهُ حُمْرَانُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَ رَأَیْتَ مَا كَانَ مِنْ أَمْرِ عَلِیٍّ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ ع وَ خُرُوجِهِمْ وَ قِیَامِهِمْ بِدِینِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَا أُصِیبُوا مِنْ قَتْلِ الطَّوَاغِیتِ إِیَّاهُمْ وَ الظَّفَرِ بِهِمْ حَتَّى قُتِلُوا وَ غُلِبُوا فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع یَا حُمْرَانُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى قَدْ كَانَ قَدَّرَ ذَلِكَ عَلَیْهِمْ وَ قَضَاهُ وَ أَمْضَاهُ وَ حَتَمَهُ ثُمَّ أَجْرَاهُ فَبِتَقَدُّمِ عِلْمِ ذَلِكَ إِلَیْهِمْ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ قَامَ عَلِیٌّ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ بِعِلْمٍ صَمَتَ مَنْ صَمَتَ مِنَّا
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 30 روایة 3@*@
ترجمه:
حمران به امام باقر علیه السلام عرض كرد: قربانت گردم بمن خبر دهید كه موضوع نهضت على و حسن و حسین علیهم السلام و قیام ایشان براى دین خداى عزوجل و مصیبتهائى كه دیدند، از كشته شدن بدست طغیانگران و پیروزى آنها بر ایشان تا آنجا كه كشته شدند و مغلوب گشتند چگونه بود؟ امام باقر علیه السلام فرمود: اى حمران: خداى تبارك و تعالى آن مصیبات را بر ایشان مقدر كرد و حكم فرمود و امضاء نمود و حتمى ساخت، و سپس اجرا كرد (پس همه آن مصیبات با علم و اجازه خدا بوده) و على و حسن و حسین از روى بصیرت و دانشى كه قبلا از رسول خدا صلى اللّه علیه و آله دریافته بودند قیام كردند، و هركس از ما خانواده هم كه خاموشى گزیند از روى علم است.
4- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ عِیسَى بْنِ الْمُسْتَفَادِ أَبِی مُوسَى الضَّرِیرِ قَالَ حَدَّثَنِی مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ ع قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ أَ لَیْسَ كَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع كَاتِبَ الْوَصِیَّةِ وَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْمُمْلِی عَلَیْهِ وَ جَبْرَئِیلُ وَ الْمَلَائِكَةُ الْمُقَرَّبُونَ ع شُهُودٌ قَالَ فَأَطْرَقَ طَوِیلًا ثُمَّ قَالَ یَا أَبَا الْحَسَنِ قَدْ كَانَ مَا قُلْتَ وَ لَكِنْ حِینَ نَزَلَ بِرَسُولِ اللَّهِ ص الْأَمْرُ نَزَلَتِ الْوَصِیَّةُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ كِتَاباً مُسَجَّلًا نَزَلَ بِهِ جَبْرَئِیلُ مَعَ أُمَنَاءِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى مِنَ الْمَلَائِكَةِ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ یَا مُحَمَّدُ مُرْ بِإِخْرَاجِ مَنْ عِنْدَكَ إِلَّا وَصِیَّكَ لِیَقْبِضَهَا مِنَّا وَ تُشْهِدَنَا بِدَفْعِكَ إِیَّاهَا إِلَیْهِ ضَامِناً لَهَا یَعْنِی عَلِیّاً ع فَأَمَرَ النَّبِیُّ ص بِإِخْرَاجِ مَنْ كَانَ فِی الْبَیْتِ مَا خَلَا عَلِیّاً ع وَ فَاطِمَةُ فِیمَا بَیْنَ السِّتْرِ وَ الْبَابِ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ یَا مُحَمَّدُ رَبُّكَ یُقْرِئُكَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ هَذَا كِتَابُ مَا كُنْتُ عَهِدْتُ إِلَیْكَ وَ شَرَطْتُ عَلَیْكَ وَ شَهِدْتُ بِهِ عَلَیْكَ وَ أَشْهَدْتُ بِهِ عَلَیْكَ مَلَائِكَتِی وَ كَفَى بِی یَا مُحَمَّدُ شَهِیداً قَالَ فَارْتَعَدَتْ مَفَاصِلُ النَّبِیِّ ص فَقَالَ یَا جَبْرَئِیلُ رَبِّی هُوَ السَّلَامُ وَ مِنْهُ السَّلَامُ وَ إِلَیْهِ یَعُودُ السَّلَامُ صَدَقَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ بَرَّ هَاتِ الْكِتَابَ فَدَفَعَهُ إِلَیْهِ وَ أَمَرَهُ بِدَفْعِهِ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فَقَالَ لَهُ اقْرَأْهُ فَقَرَأَهُ حَرْفاً حَرْفاً فَقَالَ یَا عَلِیُّ هَذَا عَهْدُ رَبِّی تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِلَیَّ وَ شَرْطُهُ عَلَیَّ وَ أَمَانَتُهُ وَ قَدْ بَلَّغْتُ وَ نَصَحْتُ وَ أَدَّیْتُ فَقَالَ عَلِیٌّ ع وَ أَنَا أَشْهَدُ لَكَ بِأَبِی وَ أُمِّی أَنْتَ بِالْبَلَاغِ وَ النَّصِیحَةِ وَ التَّصْدِیقِ عَلَى مَا قُلْتَ وَ یَشْهَدُ لَكَ بِهِ سَمْعِی وَ بَصَرِی وَ لَحْمِی وَ دَمِی فَقَالَ جَبْرَئِیلُ ع وَ أَنَا لَكُمَا عَلَى ذَلِكَ مِنَ الشَّاهِدِینَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَا عَلِیُّ أَخَذْتَ وَصِیَّتِی وَ عَرَفْتَهَا وَ ضَمِنْتَ لِلَّهِ وَ لِیَ الْوَفَاءَ بِمَا فِیهَا فَقَالَ عَلِیٌّ ع نَعَمْ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی عَلَیَّ ضَمَانُهَا وَ عَلَى اللَّهِ عَوْنِی وَ تَوْفِیقِی عَلَى أَدَائِهَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَا عَلِیُّ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أُشْهِدَ عَلَیْكَ بِمُوَافَاتِی بِهَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَقَالَ عَلِیٌّ ع نَعَمْ أَشْهِدْ فَقَالَ النَّبِیُّ ص إِنَّ جَبْرَئِیلَ وَ مِیكَائِیلَ فِیمَا بَیْنِی وَ بَیْنَكَ الْآنَ وَ هُمَا حَاضِرَانِ مَعَهُمَا الْمَلَائِكَةُ الْمُقَرَّبُونَ لِأُشْهِدَهُمْ عَلَیْكَ فَقَالَ نَعَمْ لِیَشْهَدُوا وَ أَنَا بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی أُشْهِدُهُمْ فَأَشْهَدَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ كَانَ فِیمَا اشْتَرَطَ عَلَیْهِ النَّبِیُّ بِأَمْرِ جَبْرَئِیلَ ع فِیمَا أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ قَالَ لَهُ یَا عَلِیُّ تَفِی بِمَا فِیهَا مِنْ مُوَالَاةِ مَنْ وَالَى اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الْبَرَاءَةِ وَ الْعَدَاوَةِ لِمَنْ عَادَى اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الْبَرَاءَةِ مِنْهُمْ عَلَى الصَّبْرِ مِنْكَ وَ عَلَى كَظْمِ الْغَیْظِ وَ عَلَى ذَهَابِ حَقِّی وَ غَصْبِ خُمُسِكَ وَ انْتِهَاكِ حُرْمَتِكَ فَقَالَ نَعَمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ الَّذِی فَلَقَ الْحَبَّةَ وَ بَرَأَ النَّسَمَةَ لَقَدْ سَمِعْتُ جَبْرَئِیلَ ع یَقُولُ لِلنَّبِیِّ یَا مُحَمَّدُ عَرِّفْهُ أَنَّهُ یُنْتَهَكُ الْحُرْمَةُ وَ هِیَ حُرْمَةُ اللَّهِ وَ حُرْمَةُ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ عَلَى أَنْ تُخْضَبَ لِحْیَتُهُ مِنْ رَأْسِهِ بِدَمٍ عَبِیطٍ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع فَصَعِقْتُ حِینَ فَهِمْتُ الْكَلِمَةَ مِنَ الْأَمِینِ جَبْرَئِیلَ حَتَّى سَقَطْتُ عَلَى وَجْهِی وَ قُلْتُ نَعَمْ قَبِلْتُ وَ رَضِیتُ وَ إِنِ انْتَهَكَتِ الْحُرْمَةُ وَ عُطِّلَتِ السُّنَنُ وَ مُزِّقَ الْكِتَابُ وَ هُدِّمَتِ الْكَعْبَةُ وَ خُضِبَتْ لِحْیَتِی مِنْ رَأْسِی بِدَمٍ عَبِیطٍ صَابِراً مُحْتَسِباً أَبَداً حَتَّى أَقْدَمَ عَلَیْكَ ثُمَّ دَعَا رَسُولُ اللَّهِ ص فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ وَ أَعْلَمَهُمْ مِثْلَ مَا أَعْلَمَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالُوا مِثْلَ قَوْلِهِ فَخُتِمَتِ الْوَصِیَّةُ بِخَوَاتِیمَ مِنْ ذَهَبٍ لَمْ تَمَسَّهُ النَّارُ وَ دُفِعَتْ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فَقُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ ع بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی أَ لَا تَذْكُرُ مَا كَانَ فِی الْوَصِیَّةِ فَقَالَ سُنَنُ اللَّهِ وَ سُنَنُ رَسُولِهِ فَقُلْتُ أَ كَانَ فِی الْوَصِیَّةِ تَوَثُّبُهُمْ وَ خِلَافُهُمْ عَلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فَقَالَ نَعَمْ وَ اللَّهِ شَیْئاً شَیْئاً وَ حَرْفاً حَرْفاً أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّا نَحْنُ نُحْیِ الْمَوْتى وَ نَكْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ وَ كُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فِی إِمامٍ مُبِینٍ وَ اللَّهِ لَقَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ فَاطِمَةَ ع أَ لَیْسَ قَدْ فَهِمْتُمَا مَا تَقَدَّمْتُ بِهِ إِلَیْكُمَا وَ قَبِلْتُمَاهُ فَقَالَا بَلَى وَ صَبَرْنَا عَلَى مَا سَاءَنَا وَ غَاظَنَا
وَ فِی نُسْخَةِ الصَّفْوَانِیِّ زِیَادَةٌ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَصَمِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَزَّازِ عَنْ حَرِیزٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا أَقَلَّ بَقَاءَكُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ أَقْرَبَ آجَالَكُمْ بَعْضَهَا مِنْ بَعْضٍ مَعَ حَاجَةِ النَّاسِ إِلَیْكُمْ فَقَالَ إِنَّ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنَّا صَحِیفَةً فِیهَا مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ أَنْ یَعْمَلَ بِهِ فِی مُدَّتِهِ فَإِذَا انْقَضَى مَا فِیهَا مِمَّا أُمِرَ بِهِ عَرَفَ أَنَّ أَجَلَهُ قَدْ حَضَرَ فَأَتَاهُ النَّبِیُّ ص یَنْعَى إِلَیْهِ نَفْسَهُ وَ أَخْبَرَهُ بِمَا لَهُ عِنْدَ اللَّهِ وَ أَنَّ الْحُسَیْنَ ع قَرَأَ صَحِیفَتَهُ الَّتِی أُعْطِیَهَا وَ فُسِّرَ لَهُ مَا یَأْتِی بِنَعْیٍ وَ بَقِیَ فِیهَا أَشْیَاءُ لَمْ تُقْضَ فَخَرَجَ لِلْقِتَالِ وَ كَانَتْ تِلْكَ الْأُمُورُ الَّتِی بَقِیَتْ أَنَّ الْمَلَائِكَةَ سَأَلَتِ اللَّهَ فِی نُصْرَتِهِ فَأَذِنَ لَهَا وَ مَكَثَتْ تَسْتَعِدُّ لِلْقِتَالِ وَ تَتَأَهَّبُ لِذَلِكَ حَتَّى قُتِلَ فَنَزَلَتْ وَ قَدِ انْقَطَعَتْ مُدَّتُهُ وَ قُتِلَ ع فَقَالَتِ الْمَلَائِكَةُ یَا رَبِّ أَذِنْتَ لَنَا فِی الِانْحِدَارِ وَ أَذِنْتَ لَنَا فِی نُصْرَتِهِ فَانْحَدَرْنَا وَ قَدْ قَبَضْتَهُ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَیْهِمْ أَنِ الْزَمُوا قَبْرَهُ حَتَّى تَرَوْهُ وَ قَدْ خَرَجَ فَانْصُرُوهُ وَ ابْكُوا عَلَیْهِ وَ عَلَى مَا فَاتَكُمْ مِنْ نُصْرَتِهِ فَإِنَّكُمْ قَدْ خُصِّصْتُمْ بِنُصْرَتِهِ وَ بِالْبُكَاءِ عَلَیْهِ فَبَكَتِ الْمَلَائِكَةُ تَعَزِّیاً وَ حُزْناً عَلَى مَا فَاتَهُمْ مِنْ نُصْرَتِهِ فَإِذَا خَرَجَ یَكُونُونَ أَنْصَارَهُ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 31 روایة 4@*@
ترجمه:
ابو موسى ضریر (نابینا) گوید: موسى بن جعفر علیهما السلام به من فرمود كه: من به امام صادق علیه السلام گفتم: مگر امیرالمؤمینین علیه السلام كاتب وصیت و پیغمبر دیكته گو و جبرئیل و ملائكه مقربون شهود آن نبودند؟! حضرت مدتى سر بزیر انداخت و سپس فرمود:
چنان بود كه گفتى، اى ابوالحسن؛ ولى زمانیكه وفات رسول خدا صلى اللّه علیه و آله در رسید، امر وصیت از جانب خدا در مكتوبى سر به مهر فرود آمد، آن مكتوب را جبرئیل همراه ملائكه امین خداى تبارك و تعالى فرود آورد. جبرئیل گفت: اى محمد! دستور ده هر كه نزدت هست، جز وصیت یعنى على بیرون روند، تا او مكتوب وصیت را از ما بگیرد و ما را گواه گیرد كه تو آن را به او دادى و خودش ضامن و معتهد آن شود، پیغمبر صلى اللّه علیه و آله به اخراج هر كه در خانه بود، جز على علیه السلام دستور داد» و فاطمه در میان در و پرده بود.
آنگاه جبرئیل گفت: اى محمد! پروردگارت سلام مىرساند و مىفرماید: این همان مكتوب است كه (در شب معراج) با تو پیمان كردم و بر تو شرط نمودم و خودم نسبت به آن بر تو شاهد بودم و فرشتگان خود را هم گواه گرفتم، در صورتى كه شهادت خودم تنها كافى است اى محمد؛، بندهاى استخوان پیغمبر به لرزه در آمد و گفت: اى جبرئیل! پروردگار من خودش سلام است (یعنى سلامتى از هر عیب) و سلام از جانب اوست و سلام به سوى او باز مىگردد. خداى عزوجل راست فرموده و احسان كرده است، مكتوب را بده، جبرئیل آن را به او داد و دستور داد كه به امیرالمؤمنین تسلیم كند و به او گفت: آن را بخوان، حضرت آن را كلمه به كلمه قرائت كرد.
سپس پیغمبر فرمود: اى على! این پیمانى است كه پروردگار - تبارك و تعالى - با من كرده و امانت او شرط او بر من است، من رسانیدم و خیر خواهى كردم و ادا نمودم. على علیه السلام گفت (پدر و مادرم بفدایت) من در این رسانیدن و خیر خواهى و تصدیق آنچه گفتى گواه توأم و گوش و چشم و گوشت و خونم براى تو گواهى مىدهد، جبرئیل علیه السلام گفت: من هم در این موضوع گواه شما هستم، پس رسول خدا صلى اللّه علیه و آله فرمود، اى على! وصیت مرا گرفتى و آن را فهمیدى و وفاء بمضامینش را براى خدا و من ضمانت كردى؟ على علیه السلام گفت: آرى پدر و مادرم بقربانت، ضمانت آن بر من، و یارى من و توفیق دادن مرا بر انجام آن بر خداست، رسول خدا صلى اللّه علیه و آله فرمود: اى على؛ من مىخواهم بر تو گواه گیرم كه عمل كردن به این وصیت را روز قیامت به من خبر دهى، على علیه السلام گفت: آرى، گواه بگیر، پیغمبر صلى اللّه علیه و آله فرمود: الان جبرئیل و میكائیل میان من و تو حاضرند و ملائكه مقربین همراه ایشانند، آنها را بر تو گواه میگریم، على علیه السلام گفت: آرى گواه باشند، من هم پدر و مادرم به قربانت ایشان را گواه مىگیرم.
پس رسول خدا صلى اللّه علیه و آله ایشان را گواه گرفت. و از جمله آنچه پیغمبر بر على به دستور جبرئیل و فرمان خداى عزوجل شرط كرد، این بود كه به او گفت: اى على! وفا مىكنى به آنچه در این وصیت است. از دوست داشتن كسانى كه خدا و رسولش را دوست دارند و، بیزارى و دشمنى نسبت بكسانى كه با خدا و رسولش دشمنى كنند، با شكیبائى و فرو خوردن خشمت، در صورت از میان رفتن حقت و غصب كردن خمست و دریدن پرده احترامت؛ گفت: آرى حاضرم، اى رسول خدا! سپس امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: سوگند به آنكه دانه را شكافت و انسان را آفرید كه من از جبرئیل علیه السلام شنیدم كه به پیغمبر صلى اللّه علیه و آله مىگفت اى محمد! به على بفهمان كه پرده احترام او كه همان احترام خدا و رسول خدا صلى اللّه علیه و آله است دریده مىشود، و این وصیت با این شرط است كه ریشش از خون تازه سرش رنگین شود، امیرالمؤمنین علیه السلام گوید: چون این جمله را از جبرئیل امین فهمیدم، فریادى زدم و به رو بر زمین افتادم و گفت: آرى قبول دارم و راضى هستم، اگر چه پرده احترام دریده شود و سنتها تعطیل شود و قرآن پاره شود و خانه كعبه خراب گردد و ریشم از خون تازه سرم رنگین شود: همواره شكیبائى كنم و بحساب خدا گذارم تا بر تو وارد شوم.
سپس رسولخدا صلى اللّه علیه و آله فاطمه و حسن و حسین را بخواند و چنانچه بامیرالمؤمنین اعلام فرمود، بآنها نیز اعلام كرد، ایشان هم مانند او جواب بدادند، سپس آن وصیت با چند مهر از طلا كه آتش بآن نرسیده بود (ساخته دست بشر نبود) مهر شد و بامیرالمؤمنین علیه السلام تحویل داده شد.
ابو موسى گوید: من بموسى بن جعفر عرضكردم: پدر و مادرم بقربانت، نمىفرمائى در آن وصیت نامه چه نوشته بود؟ فرمود: سنتهاى خدا و سنتهاى رسولش بود، عرضكردم: طغیان جستن و مخالفت آنها (كه بعد از پیغمبر صلى اللّه علیه و آله طغیان كردند) بر امیرالمؤمنین علیه السلام در آن وصیتنامه نوشته بود؟ فرمود: آرى، بخدا، یك بیك و حرف بحرف، مگر نشنیدهئى قول خداى عزوجل را «ما خود هستیم كه مردگانرا زنده كنیم و اعمالى را كه از پیش انجام دادهاند با آثار ایشان بنویسم و همه چیز را در كتابى روشن آمارگیرى كردهایم - 12 - یس -» (پس نوشته شدن همه چیز در وصیتنامه استبعادى ندارد) بخدا كه پیغمبر صلى اللّه علیه و آله به امیرالمومنین و فاطمه علیهماالسلام فرمود: مگر چنین نیست كه آنچه را بشما وصیت كردم و دستور دادم فهمیدید و پذیرفتید؟ گفتند: چرا، و بر آنچه ما را ناراحت كند و بخشم آورد صبر كنیم و در نسخه صفوانى زیاده بر این است:
شرح :
این جمله سخن یكى از روات مرحوم كلینى است، زیرا كتاب كافى چند نسخه داشته و رواتش مختلفند، یكى همین صفوانى است كه نامش محمد بن احمد بن عبداللّه بن قضاعة بن صفوانست كه مردى مورد اعتماد و فقیه و فاضل بوده است. و دیگر از روات كافى محمد بن ابراهیم نعمانى و هارون بن موسى تلعكبرى است.
و میان نسخههاى كافى اختلافى بوده و شیخ صدوق و شیخ مفید و أمثال اینها رحمةالله علیهم نسخههاى كافى را جمع كرده و مورد اختلاف را در كتابهاى خود ذكر نمودهاند و چون این خبر شریف در نسخه صفوانى اضافهاى را كه اكنون ذكر میشود داشته و در نسخ دیگر نبوده، با این جمله به آن اشاره شد. و آن اضافه اینست:
حریز گوید: بامام صادق علیه السلام عرضكردم: قربانت گردم، با وجود احتیاجى كه مردم بشما دارند چقدر عمر شما اهلبیت كوتاه و اجل شما خانواده بیكدیگر نزدیكست؟!! فرمود: براى هر یك از ما صحیفه و مكتوبى است كه آنچه در مدت عمرش راجع به برنامه كارش احتیاج دارد در آن نوشته است، چون او امر و دستوراتیكه در آنست پایان یابد، امام مىفهمد كه اجل او رسیده است. سپس پیغمبر صلى اللّه علیه و آله نزد او آید و خبر مرگش را باو گوید، و آنچه نزد خدا دارد، باو گزارش دهد، و امام حسین علیه السلام مكتوبى را كه باو دادند، قرائت كرد، و خبر مرگش كه در پیش داشت برایش تفسیر شد، ولى چیزهائى در آن مكتوب باقى بود كه هنوز انجام نشده، او براى جنگ بیرون رفت، و چیزهائیكه باقى بود، این بود كه ملائكه یارى كردن او را از خدا خواستهاند و خدا اجازه فرموده است ملائكه مهیا و آماده جنگ گشته و در انتظار بودند تا آنحضرت شهید شد، ملائكه فرود آمدند، در زمانیكه عمر آن حضرت تمام شده و شهید گشته بود.
ملائكه گفتند: پروردگارا! تو بما اجازه فرود آمدن و اجازه یاریش را دادى، ولى ما فرود آمدیم و تو قبض روحش نمودى!! خدا بایشان وحى كرد: شما بر سر قبر او باشید تا او را ببینید كه بیرون آمده است آنگاه یاریش كنید، اكنون گریه كنید بر او و بر از دست رفتن یارى او از شما، زیرا شما براى او و گریه بر او اختصاص یافتهاید، پس آن ملائكه براى عزا دارى اما حسین و براى افسوس از دست رفتن یاریش گریستند و چون بیرون آید یاور او باشند.
شرح :
جمله اخیر اشاره بموضوع رجعت دارد و آن یكى از مسائل مذهبى است كه در كتب اعتقادیه ذكر مىشود و مقصود از رجعت بازگشت بعضى از ائمه و جمعى از مؤمنین و كافران است بدنیا پیش از قیامت، تا مؤمنین از آنها انتقام گیرند و بدولت حقه شادمان باشند.
موضوع رجعت از عقاید مخصوص به امامیه است كه بر آن اتفاق دارند، اخبار در این باره متواتر است و برخى از آیات قرآن هم بر آن دلالت دارد، علامه مجلسى (ره) در جلد 13 بحار الانوار بیش از دویست حدیث از چهل و چند اصل معتبر در اثبات رجعت ذكر مىكند، مجلسى (ره) مىگوید: اصل موضوع رجعت مورد اتفاق علماء شیعه است، ولى درباره خصوصیات آن، أخبارش اختلاف دارد، مثل اینكه: آیا رجعت همزمان باظهور امام قائم علیه السلام است یا جلوتر و یا عقبتر است و نیز در مدت رجعت هر یك اختلافست ولى تحقیق این خصوصیات لزومى ندارد و ایمان اجمالى به آن كافى - انتهى -.
روایتى كه در موضوع رجعت ما را با استدلالى متین و دندان شكن مواجه مىكند این است: ابوبصیر (الصباح) گوید: امام باقر علیه السلام بمن فرمود: «درباره باز گشتنها از من سؤال مىكنى؟ گفتم آرى، فرمود: آن از قدرتست و جز قدریه منكر آن نباشند، چنین قدرتى را انكار مكن» چنانچه در موضوع معاد و زنده شدن روز قیامت آیات شریفه آخر سوره یس قدرت خدا را دلیل آن مىداند، در این روایت هم دلیل آن مىداند، در این روایت هم دلیل رجعت را همان قدرت خدا ذكر مىكند، یعنى خداوندى كه آن قدرت و توانائى داشت كه انسان را در ابتدا بدون هیچ سابقه و نمونهاى خلق كند، مىتواند او را رجعت دهد و یا در قیامت دوباره زنده كند.