بَابُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ علیهم السلام مُحَدَّثُونَ مُفَهَّمُونَ
1- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَجَّالِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ أَرْسَلَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِلَى زُرَارَةَ أَنْ یُعْلِمَ الْحَكَمَ بْنَ عُتَیْبَةَ أَنَّ أَوْصِیَاءَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلَامُ مُحَدَّثُونَ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 13 روایة 1@*@
شرح :
كلمه محدث در روایت 699 توضیح داده شد و توضیح كلمه مفهم در روایت 705 مىآید.
ترجمه:
عبیدة بن زراره گوید: امام باقر علیه السّلام نزد زراره فرستاد تا بحكم بن عتیبة گوید كه: اوصیاء محمد علیه و علیهم السّلام محدثند.
شرح :
حكم بن عتیبه زیدى مذهب و استاد زراره بود پیش از شیعه شدنش و مقصود امام از سفارش باو اینستكه بداند زید امام نیست، زیرا خود حكم مىدانست كه زید با عالم غیب ارتباط ندارد.
2- مُحَمَّدٌ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ زِیَادِ بْنِ سُوقَةَ عَنِ الْحَكَمِ بْنِ عُتَیْبَةَ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع یَوْماً فَقَالَ یَا حَكَمُ هَلْ تَدْرِی الْآیَةَ الَّتِی كَانَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع یَعْرِفُ قَاتِلَهُ بِهَا وَ یَعْرِفُ بِهَا الْأُمُورَ الْعِظَامَ الَّتِی كَانَ یُحَدِّثُ بِهَا النَّاسَ قَالَ الْحَكَمُ فَقُلْتُ فِی نَفْسِی قَدْ وَقَعْتُ عَلَى عِلْمٍ مِنْ عِلْمِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ أَعْلَمُ بِذَلِكَ تِلْكَ الْأُمُورَ الْعِظَامَ قَالَ فَقُلْتُ لَا وَ اللَّهِ لَا أَعْلَمُ قَالَ ثُمَّ قُلْتُ الْآیَةُ تُخْبِرُنِی بِهَا یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَ هُوَ وَ اللَّهِ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ ذِكْرُهُ وَ مَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ وَ لَا نَبِیٍّ وَ لَا مُحَدَّثٍ وَ كَانَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع مُحَدَّثاً فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ یُقَالُ لَهُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ زَیْدٍ كَانَ أَخَا عَلِیٍّ لِأُمِّهِ سُبْحَانَ اللَّهِ مُحَدَّثاً كَأَنَّهُ یُنْكِرُ ذَلِكَ فَأَقْبَلَ عَلَیْنَا أَبُو جَعْفَرٍ ع فَقَالَ أَمَا وَ اللَّهِ إِنَّ ابْنَ أُمِّكَ بَعْدُ قَدْ كَانَ یَعْرِفُ ذَلِكَ قَالَ فَلَمَّا قَالَ ذَلِكَ سَكَتَ الرَّجُلُ فَقَالَ هِیَ الَّتِی هَلَكَ فِیهَا أَبُو الْخَطَّابِ فَلَمْ یَدْرِ مَا تَأْوِیلُ الْمُحَدَّثِ وَ النَّبِیِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 13 روایة 2@*@
ترجمه:
حكم بن عتیبه گوید: روزى خدمت على بن الحسین علیه السّلام رفتم. حضرت فرمود:اى حكم آیا تو میدانى آن آیه ئى را كه على بن ابیطالب علیه السّلام قاتل خود را بدان مىشناخت و امور بزرگ (غیبى) را بمردم خبر مىداد؟ حكم گوید: من با خود گفتم: رشتهاى از علم على بن الحسین بدستم آمد كه من هم بوسیله آن امور بزرگ را بدانم، بحضرت عرضكردم: نه. بخدا، نمىدانم و گفتم: پسر پیغمبر! ممكن است آن آیه را بمن بفرمائید؟ فرمود: بخدا آن آیه قول خداى - عزذكره - است، كه مىفرماید: «پیش از تو هیچ رسول و پیغمبر و محدثى نفرستادیم - 52 سوره 22 - در قرآن كلمه محدث نیست بحدیث 437 رجوع شود» و على بن ابیطالب علیه السّلام محدث بود، مردیكه نامش عبدالله بن زید و برادر مادرى على بن الحسین بود، (زیرا امام چهارم از مادر او شیر خورده بود) مثل اینكه انكار كند، گفت: سبحان الله! او محدث بود؟!! امام باقر علیه السّلام (كه در آن مجلس حاضر بود) بما توجه كرد و فرمود: هان بخدا، پسر مادر تو این را مىداند، چون چنین فرمود: آن مرد خاموش شد، امام فرمود: همین است آنچه ابوالخطاب نسبت بآن هلاك و گمراه شد و معنى محدث نبى (پیغمبر) را نفهمید.
شرح :
ابوالخطاب، كنیه محمد بن مقلاص است كه عقیده داشت: ائمه علیهم السلام پیغمبرند زیرا شنیده بود كه ایشان محدثند و خیال مىكرد هر محدثى پیغمبر است (فرق میان آنها در حدیث 436 گذشت) ابوالخطاب سپس غلو بیشترى كرد و گفت ائمه معبودند.
علامه مجلسى (ره) گوید: بعقیده من نویسندگان در این حدیث اشتباه كرده و صدریك حدیث را بذیل حدیث دیگر چسبانیدهاند و آن دو حدیث را در مرآت ص 196 نقل مىكند.
3- أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع یَقُولُ الْأَئِمَّةُ عُلَمَاءُ صَادِقُونَ مُفَهَّمُونَ مُحَدَّثُونَ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 14 روایة 3@*@
ترجمه:
محمد بن اسماعیل گوید: شنیدم: حضرت ابوالحسن علیه السّلام مىفرمود: ائمه دانشمندان، راستگویان، فهمیدگان، محدثانند.
شرح :
علماء (دانشمندان) اشاره بآیه شریفه «هل یستوى الذین یعلمون و الذین لا یعلمون» دارد و صادقون (راستگویان) اشاره بآیه شریفه «و كونوا مع الصادقین» دارد كه در حدیث 531 و 547 بائمه علیهم السلام تأویل شد و مفهم بر وزن مقدم بمعنى فهمیده است و أئمه علیهم السلام را مفهم گویند، زیرا پیغمبر صلى اللّه علیه و آله تفسیر و تأویل قرآن را بایشان فهمانیده است و محدث چنانكه گفتیم براى این است كه از غیب بامام حدیث و الهام میرسد.
4- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ ذُكِرَ الْمُحَدَّثُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ إِنَّهُ یَسْمَعُ الصَّوْتَ وَ لَا یَرَى الشَّخْصَ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ كَیْفَ یَعْلَمُ أَنَّهُ كَلَامُ الْمَلَكِ قَالَ إِنَّهُ یُعْطَى السَّكِینَةَ وَ الْوَقَارَ حَتَّى یَعْلَمَ أَنَّهُ كَلَامُ مَلَكٍ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 14 روایة 4@*@
ترجمه:
محمد بن مسلم گوید: كلمه محدث نزد امام صادق علیه السّلام ذكر شد، حضرت فرمود، محدث كسى است كه صدا را بشنود و شخص را نبیند، بحضرت عرضكردم: قربانت گردم. امام از كجا میفهمد كه آن كلام فرشته است؟ فرمود آرامش و وقارى باو عطا مىشود كه میفهمد آن كلام از فرشته است.
5- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِنَّ عَلِیّاً ع كَانَ مُحَدَّثاً فَخَرَجْتُ إِلَى أَصْحَابِی فَقُلْتُ جِئْتُكُمْ بِعَجِیبَةٍ فَقَالُوا وَ مَا هِیَ فَقُلْتُ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَقُولُ كَانَ عَلِیٌّ ع مُحَدَّثاً فَقَالُوا مَا صَنَعْتَ شَیْئاً إِلَّا سَأَلْتَهُ مَنْ كَانَ یُحَدِّثُهُ فَرَجَعْتُ إِلَیْهِ فَقُلْتُ إِنِّی حَدَّثْتُ أَصْحَابِی بِمَا حَدَّثْتَنِی فَقَالُوا مَا صَنَعْتَ شَیْئاً إِلَّا سَأَلْتَهُ مَنْ كَانَ یُحَدِّثُهُ فَقَالَ لِی یُحَدِّثُهُ مَلَكٌ قُلْتُ تَقُولُ إِنَّهُ نَبِیٌّ قَالَ فَحَرَّكَ یَدَهُ هَكَذَا أَوْ كَصَاحِبِ سُلَیْمَانَ أَوْ كَصَاحِبِ مُوسَى أَوْ كَذِی الْقَرْنَیْنِ أَ وَ مَا بَلَغَكُمْ أَنَّهُ قَالَ وَ فِیكُمْ مِثْلُهُ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 14 روایة 5@*@
ترجمه:
حمران بن اعین گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود: همانا على علیه السّلام محدث بود، حمران گوید: من نزد رفقایم رفتم و گفتم: خبر شگفتى براى شما آوردهام، گفتند: چه خبر؟ گفتم از امام باقر علیه السّلام شنیدم كه مىفرمود، همانا على علیه السّلام محدث بود. گفتند: تا از او نپرسى كى به او حدیث مىگوید، كارى نكردهاى، بمن فرمود: فرشتهاى با او حدیث مىگوید، عرضكردم: مىفرمائید: على پیغمبر است، امام با دست این چنین اشاره كرد (یعنى نه) و فرمود: بلكه مانند همدم سلیمان یا همدم موسى یا ذوالقرنین است، مگر بشما خبر نرسیده كه خودش فرمود: در میان شما هم مانند او هست. (بحدیث 699 رجوع شود).