سؤال: با توجه به این که مبنای فکری همهی فقها، قرآن و روایات ائمه(ع) است چرا خودشان با همدیگر اختلاف دارند؟
جواب: اختلاف فقها مثل اختلاف دو دانشمند در علمی خاص است. اختلافهای علمی غیر از اختلافهای سلیقهای است. اختلاف علمی در یك موضوع بین دو دانشمند؛ نظر کردن به یک موضوع است از زاویههای متفاوت و یا اینکه یکی به آن موضوع دقیق مینگرد و دیگری به همان موضوع دقیقتر مینگرد و به همین جهت نتیجهی كار این دو دانشمند اینطور نیست كه یكی از آنها ما را به آن موضوع و خصوصیات آن آشنا كند و دیگری ما را از آن موضوع و خصوصیات آن دور كند. چون نگاه اَدَقّ و دقیق به یک موضوع غیر از نگاه صحیح و خطا است به همان موضوع. اختلاف عالِم و جاهل، اختلاف نگاه صحیح و نگاه خطا است. ولی اختلاف دو دانشمند؛ اختلاف نگاه اَدَقّ و دقیق است به موضوعی خاص. تفاوت علم علماء در یک موضوع مثل تفاوت نور شدید و ضعیف است كه در عین تفاوتداشتن، هر دوی آن نورها روشنگری دارند، منتها یكی روشنگریاش بیشتر است و دیگری کمتر، این طور نیست كه نور ضعیف به جای روشنگریِ واقعیت، واقعیت را پنهان نماید. لذا مواظب باشیم كه طوری تفاوت بین علماء و فقها را برایمان مطرح نكنند كه تصور شود یكی ما را به حق دعوت میكند و دیگری ما را از حق دور میکند و فکر کنیم اختلاف فقها از این نوع است! در صورتی كه چون روش آنها علمی است و بر روی موضوعات براساس اندیشهی خود وارد میشوند تفاوت در آن حدّی که عرض کردم در بین علماء یک تفاوت طبیعی است و این تفاوت آن طور نیست كه یکی از آنها ما را به ظلمت و گمراهی بكشاند و به همین خاطر است که به ما توصیه میکنند از بین مجتهدین، مجتهد اعلم را برگزینیم تا در ذیل نور شدیدتر قرار گیریم.
امیدوارم همهی ما بتوانیم به كمك فقهای بزرگوار آداب و احكام دینداری را برگیریم و بهعنوان بندهی خداوند اثبات كنیم كه بندهایم و میخواهیم بندگی كنیم و خداوند هم بر ما منّت بگذارد و ما را بهعنوان بندهی خودش بپذیرد.
«والسلام علیكم و رحمةالله و بركاته»