آیه
وَلَئِن سَأَلْتَهُم مَّنْ خَلَقَ السَّمَوَاتِ وَالْأَرْضَ لَیَقُولُنَّ اللَّهُ قُلْ أَفَرَأیْتُم مَّا تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ إِنْ أَرَادَنِیَ اللَّهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ کَاشِفَاتُ ضُرِّهِ أَوْ أَرَادَنِی بِرَحْمَةٍ هَلْ هُنَّ مُمْسِکَاتُ رَحْمَتِهِ قُلْ حَسْبِیَ اللَّهُ عَلَیْهِ یَتَوَکَّلُ الْمُتَوَکِّلُونَ
ترجمه
و اگر (از مشرکان) سؤال کنی: «چه کسی آسمانها و زمین را آفرید؟» قطعاً خواهند گفت: «خدا» بگو: «پس آیا در آن چه از غیر خدا میخوانید نظر و اندیشه کردهاید؟! (راستی) اگر خداوند نسبت به من ضرری را اراده کند آیا این بتها میتوانند آن ضرر را برطرف کنند، یا (اگر) خداوند برای من لطف و رحمتی را بخواهد، آیا آنها میتوانند مانع آن رحمت شوند؟» بگو: «خداوند برای من کافی است. اهل توکّل تنها بر او توکّل مینمایند.»
نکته ها
در قرآن بارها از اعتقاد مشرکان به خالق بودن خداوند سخن به میان آمده است. علاوه بر آیهی مورد بحث، بنگرید به: سورهی عنکبوت، آیات 61 تا 63 و سورهی لقمان آیهی 24 و سورهی زخرف آیات 9 و 87.
کلمهی «ضُرٌّ» در برابر رحمت، به معنای هر گونه گرفتاری است.
ضمیر «هُنّ» برای مؤنث است و در این جا برای بتها به کار رفته، زیرا عربها بتهای بزرگ را به نام مؤنث میخواندند. نظیر: «لات»، «مناة»، «عُزّی»
پیام ها
1- بت پرستان خالقیّت خداوند را قبول داشتند. (لکن برای بتها نقش ربوبیّت و شفاعت را قائل بودند). «لیقولنّ اللَّه»
2- بتها هیچ نقشی در برابر ارادهی خداوند ندارند. «هل هنّ کاشفات - هل هنّ مُمسِکات»
3- کسی لایق پرستش است که قدرتِ رساندن سود و دفع زیان را داشته باشد. «هل هنّ کاشفات - هل هنّ مُمسِکات»
4- دفع ضرر مهمتر از جلب منفعت است. («کاشفات ضُرّ» قبل از «مُمسِکات رحمته» آمده است).
5 - توکّل تنها بر خداوند جایز است. (کلمهی «علیه» قبل از «یتوکّل» آمده که بیانگر انحصار است).
6- خداوند از هر جهت پیامبرش را تکفّل و کفایت میکند. «حَسْبی اللّه»(کلمه «حَسْبی» مطلق آمده که شامل همه چیز میشود).