آیه
وَالَّذِینَ اجْتَنَبُواْ الطَّاغُوتَ أَن یَعْبُدُوهَا وَ أَنَابُواْ إِلَی اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرَی فَبَشِّرْ عِبَادِ
الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُوْلَئِکَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُوْلَئِکَ هُمْ أُوْلُواْ الْأَلْبَابِ
ترجمه
و کسانی که از عبادت و بندگی طاغوتها (و قدرتهای ضد الهی) دوری نموده و به سوی خدا بازگشتند بر آنان مژده باد، پس بندگان مرا بشارت ده.
آنان که سخن را با دقّت میشنوند و بهترین آن را پیروی میکنند، آنانند که خداوند هدایتشان نموده و آنانند همان خردمندان.
نکته ها
«طاغوت» به کسی گفته میشود که اهل طغیان و تجاوز باشد. «اجتناب» یعنی چیزی را در یک جانب و خود را در جانب دیگر قرار دادن. مراد از انابه به سوی خدا و اجتناب از طاغوت، همان است که در آیة الکرسی میخوانیم: «فمَن یکفر بالطاغوت و یؤمن باللّه»**بقره، 256.***
مراد از عبادت طاغوت، اطاعت از ستمگران و طاغیان است. زیرا در حدیثی در تفسیر مجمعالبیان میخوانیم: «مَن اطاع جبّاراً فقد عَبَده» اطاعت از ستمگر، پرستش اوست.
در آیه 18 میفرماید: بشارت ده به کسانی که از احسن پیروی میکنند و در جای دیگر سخنِ احسن را دعوت به خدا میداند، «احسن قولاً ممّن دعا الی اللّه»**فصّلت، 33.*** و بهترین دعوتکننده را رسول خدا میداند. «ادعوا الی اللّه علی بصیرة»**یوسف، 108.*** بنابراین باید از احسن گفتهها پیروی کرد که دعوت به خداست و بهترین دعوت به خدا، دعوت پیامبر اوست، پس پیروی از احسن، یعنی پیروی از وحی ودعوتهای رسول خداصلی الله علیه وآله.
پیام ها
1- از اوصاف مؤمنان و بندگان خالص خدا پرهیز از طاغوتهاست. «اجتنبوا الطاغوت... فبشّر عباد»
2- اجتناب از طاغوت، مقدّمه توجّه به خداست. «اجتنبوا الطاغوت - انابوا الی اللّه»
3- شرط توبه، دوری از طاغوت است واطاعت از طاغوت مانع انابه و توبه است. «اجتنبوا الطاغوت - انابوا الی اللّه»
4- برکات انتخاب احسن نامحدود است. (کلمه «بشّر» مطلق است تا شامل انواع بشارت بشود).
5 - کسانی حقّ شنیدن هر سخنی را دارند که به کلام توجّه کنند و دچار شخصیّتزدگی گوینده نشوند. «یستمعون القول»
6- انسان باید تحمّل شنیدن سخنان دیگران را داشته باشد و دارای سعه صدر باشد. «یستمعون القول...»
7- اسلام از طرح شدن سخنان دیگران دلهرهای ندارد. «یستمعون القول»
8 - عقل، حجّت باطنی است و تقلید کورکورانه ممنوع است. «یستمعون القول فیتّبعون احسنه»
9- انتخاب احسن مورد توجّه قرآن است. «یتبعون احسنه»
10- کسانی حقّ شنیدن هر سخنی را دارند که از نظر علمی و منطقی قدرت تشخیص احسن را داشته باشند. «یستمعون... فیتّبعون احسنه»
11- سخنی که حُسن و خوبی ندارد، شایسته استماع و شنیدن نیست. «یستمعون القول فیتبعون احسنه»
12- به خوب بودن قانع نباشیم، بهتر بودن را دنبال کنیم. «یتّبعون احسنه»
13- انتخاب احسن بدون توفیق الهی ممکن نیست. «اولئک الّذین هداهم اللّه»
14- هدایت الهی را تنها کسانی دریافت میکنند که برای دست یابی به حقیقت وقت بگذارند و سخنان را گوش دهند. «اولئک الّذین هداهم اللّه»
15- کسانی که چشم و گوش بسته مکتبی را میپذیرند، در حقیقت عاقل نیستند. «اولوا الالباب»
16- تنها راه مطمئن انتخاب آگاهانه است.«فیتبعون احسنه... اولئک الّذین هداهم اللّه»