آیه
أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ ءَانَآءَ الَّیْلِ سَاجِداً وَقَآئِماً یَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَیَرْجُواْ رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُوْلُواْ الْأَلْبَابِ
ترجمه
آیا (چنین کسی بهتر است یا) آن کس که در طول شب در حال سجده و قیام به اطاعت مشغول است (و) از آخرت میترسد و به رحمت پروردگارش امید دارد؟ بگو: «آیا کسانی که میدانند و کسانی که نمیدانند یکسانند؟» تنها خردمندان متذکّر میشوند (و پند میپذیرند).
نکته ها
در کنار آیه قبل که سیمای اصحاب آتش را بیان کرد، در این آیه سیمایی از صفات مؤمنان را بیان میفرماید. در آیه قبل فرمود: گروهی تنها به هنگام مصیبت به خداوند توجّه دارند و هنگام رفاه او را فراموش میکنند ولی در این آیه میفرماید: مؤمنان همواره یاد خدا هستند، چه در رفاه و چه در سختی.
امام باقرعلیه السلام فرمود: مراد از قنوت در شب «قانت آناء اللیل»، قیام برای نمازشب است.**کافی، ج 3، ص 444.***
پیام ها
1- شب بهترین بستر عبادت است. «قانتٌ آناءَ اللَّیل»
2- نشانهی علم، عبودیّت است. «ساجداً و قائماً... الّذین یعلمون» (علم و عبادت باید با هم باشند. آری شب زنده داران عابد و آخرت جویان امیدوار به رحمت الهی عالمان واقعی هستند. «قانتٌ آناءَ اللَّیل یحذر الآخرة... یعلمون»
3- عبادتی ارزش دارد که تداوم داشته باشد. («ساجداً و قائماً» به صورت اسم فاعل آمده که نشانه استمرار است).
4- مردان خدا، هم از آخرت بیم دارند و هم به رحمت الهی امیدوارند. «یحذر، یرجوا»
5 - ترس ما به خاطر عمل خود ماست «یحذر الآخرة» ولی امید ما به فضل و رحمت اوست. «یرجوا رحمة ربّه»
6- یکی از روشهای تربیت، مقایسه خوبیها و بدیها و خوبان و بدان است. «أمن هو قانت»، «هل یستوی الّذین یعلمون و الّذین لا یعلمون»
7- پند پذیری نشانه عقل سلیم است. «انما یتذکّر اولوا الالباب»