آیه
أَهُمْ یَقْسِمُونَ رَحْمَتَ رَبِّکَ نَحْنُ قَسَمْنَا بَیْنَهُم مَّعِیشَتَهُمْ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَرَفَعْنَا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ لِّیَتَّخِذَ بَعْضُهُم بَعْضاً سُخْرِیّاً وَرَحْمَتُ رَبِّکَ خَیْرٌ مِّمَّا یَجْمَعُونَ
ترجمه
آیا آنان رحمت پروردگارت (در مورد تعیین پیامبر) را (میان خود) تقسیم میکنند در حالی که ما معیشت آنان را در زندگی دنیا میانشان تقسیم کردهایم (تا چه رسد به اعطای مقام والای نبوّت) و درجات بعضی انسانها را بر برخی دیگر برتری دادیم تا برخی از آنان برخی دیگر را به خدمت گیرند و رحمت پروردگار تو از آنچه آنان میاندوزند بهتر است.
نکته ها
برتری یافتن برخی انسانها بر دیگران دو گونه است:
- یکی برتری در ساختار جسمی، فکری و استعدادهاست که این امر سبب احساس نیاز به یکدیگر و خدمت به همدیگر است و بدین وسیله جامعه تشکیل میشود. انسان در این برتری نقشی ندارد. «رفعنا بعضهم فوق بعض درجات»
- نوع دیگر، برتری است که خداوند بر اساس تلاش انسان عطا میکند، نظیر آیه: «یرفع اللّه الّذین آمنوا منکم والّذین اوتوا العلم درجات»**مجادله، 11.*** که خداوند کسانی را که به سراغ علم و ایمان رفتند برتری میدهد.
وقتی معیشت انسانها در دست خداست، چگونه بعضی انتظار دارند مقام نبوّت با آنان باشد و آنها تصمیم بگیرند که وحی بر چه کسی نازل شود؟
تفاوتهایی که میان مردم است باید سبب پیوستگی و تعاون و استخدام بعضی توسط بعضی باشد، نه سبب استثمار و فخر فروشی و تحقیر دیگران. «سُخریاً» یعنی گروهی از انسانها گروه دیگر را به کار گیرد و آنها را استخدام کند.
پیام ها
1- انسان باید قدر و جایگاه خود را بداند و پا را از گلیم خود درازتر نکند. (انتخابپیامبر در حوزه اراده الهی است، نه توقّع و انتظار مردم) «اهم یقسمون رحمة ربّک»
2- نبوّت، رحمت خاص الهی است. «رحمة ربّک»
3- کسی از خداوند طلبی ندارد هر چه هست لطف و رحمت اوست. «رحمة ربّک»
4- رزق فقط به دست خداست. «نحن قسمنا بینهم معیشتهم»
5 - برتریهای جسمی و فکری سبب غرورتان نگردد زیرا همه از خداست. «نحن قسمنا - رفعنا»
6- اندیشه جامعه بی طبقه، خیالی بیش نیست. (خدای حکیم خود تفاوتهایی قرار داده تا مردم به یکدیگر احساس نیاز کنند و با کمک به یکدیگر در سایه اجتماع رشد کنند.) «رفعنا بعضهم فوق بعض درجات»
7- اجیر شدن و اجیر گرفتن و استخدام بعضی انسانها توسط بعضی دیگر، امری مجاز و مشروع است. «لیتخذ بعضهم بعضاً سخریّاً»
8 - جامعهی پایدار و اقتصاد سالم، وابسته به تعاون و بهرهگیری از توان نیروهای مختلف انسانی است. «لیتخذ بعضهم بعضاً سخریّاً»
9- رحمت، از شئون ربوبیّت است. «رحمة ربّک»
10- وحی و رسالت را با مادیات مقایسه نکنیم. «رحمة ربّک خیر مما یجمعون»
11- برتریهای مادی، شما را از رحمت الهی غافل نکند. «و رحمة ربّک خیر مما یجمعون»