ادراکی که شرط پاره‌ای از حرکات استکمالی است گاهی طبیعی و فطری است که از آغاز خداوند در موجود به ودیعت نهاده است و اکتسابی نیست و خود موجود نیز کاملا از آن آگاه نمی‌باشد، مثل ادراکات غریزی حیوانات؛ چون میل به غذا: جوجه به صورت غریزی احساس گرسنگی می‌کند و بر اساس درک غریزی خود دنبال دانه می‌گردد و آن را از زمین برمی‌دارد و یا کودک وقتی گرسنه شد، به صورت غریزی به دنبال پستان مادر می‌گردد تا از طریق آن نیاز طبیعی خود را تأمین کند. هم چنین میل به تولید مثل، ادراکی غریزی و طبیعی است که در شرایط خاصّی در حیوان ظهور می‌یابد.
در مقابل، بخشی از ادراکات اکتسابی هستند. این نوع ادراکات تدریجاً و با آموختن حاصل می‌شود و بسته به میزان تلاش و گستردگی آن، از اَشکال و دامنه های متنوعی برخوردارند و چنان نیست که در شرایط خاصی، خود به خود، به وجود آیند و یا، خود به خود، از بین بروند، بلکه چنان که گفتیم، در پرتو آموختن حاصل می‌گردند و بالطبع مورد آگاهی کامل می‌باشند؛ مانند علوم اکتسابی انسان.
نکته عبرت آموزی که نباید از نظر دور داشت این است که وقتی انسان را از نظر درک غریزی با سایر حیوانات مقایسه می‌کنیم، پی می‌بریم که درک غریزی او، در آغاز، حتی از حشرات نیز کمتر است و یا ادراکات غریزی پرندگان به مراتب از ادراکات غریزی انسان فراتر و گسترده‌تر است. این یکی از شگفتی های وجود انسانی است که در آغاز پیدایش بی بهره از بسیاری از توانایی ها و امکانات آفریده شده، چنان که خداوند نیز درباره او فرمود: ... خُلِقَ الاِْنْسَانُ ضَعِیفاً**نساء، 28.***.
به واقع، حکمت الهی ایجاب کرده که انسان از صفر شروع کند و آگاهانه حرکت تکاملی خویش را تا رسیدن به سرحد کمال و تعالی تداوم بخشد. از این نظر، انسان به عنوان موجودی که از دو عنصر اختیار و آگاهی برخوردار است و موجودی که تکامل انسانی او در پرتو تلاش
﴿ صفحه 46﴾
و تکاپوی اکتسابی او انجام می‌پذیرد، برتری چشمگیری بر سایر حیوانات دارد؛ چون حیوانات گرچه در آغاز از ادراکات غریزی بیشتری برخوردارند، اما پس از بلوغ ادراکات غریزی آن‌ها، تکامل و تحول و تطوّری در رفتار و زندگی آن‌ها پدید نمی‌آید؛ اما انسان در پرتو حرکت تکاملی و اکتسابی خویش به مراحل تکاملی و سطحی از آگاهی ها و توانایی های مادّی و معنوی می‌رسد که تحسین برانگیز و شگفتی ساز است.
در اینجا نیز سؤالاتی پیش می‌آید که باید در جای دیگر پاسخ داده شود، از قبیل این‌که آیا نباتات فاقد همه انواع ادراکات می‌باشند، یا ممکن است در پاره‌ای از آن‌ها نوعی ادراک وجود داشته باشد؟ و آیا همه ادراکات حیوانات غریزی است، یا برخی از آن‌ها بهره‌ای از ادراکات اکتسابی نیز دارند؟ و به فرض وجود ادراک اکتسابی در حیوان، آیا میان آن با ادراکات اکتسابی انسانی تفاوت ذاتی وجود دارد یا نه؟