آیه
قُلْ یَتَوَفَّاکُم مَّلَکُ الْمَوْتِ الَّذِی وُکِّلَ بِکُمْ ثُمَّ إِلَی رَبِّکُمْ تُرْجَعُونَ
ترجمه
بگو: فرشتهی مرگ که بر شما گمارده شده، جانتان را میگیرد، سپس به سوی پرودگارتان برگردانده میشوید.
نکته ها
کلمهی «تَوَفّی» به معنای باز پس گرفتن کامل چیزی است. با توجّه به اینکه بدن مرده پس از مرگ در جای خود باقی میماند، پس مراد از گرفتن به طور کامل، گرفتن روح است که حقیقت انسان است، او اگر رفت، انسان به طور کامل رفته است. بنابراین روح دارای اصالت و استقلال بوده و باقی است و در قیامت همین روح با ملحق شدن دوباره به جسم، برانگیخته خواهد شد.
قرآن دربارهی شیوهی قبض روح، سه تعبیر دارد:
الف: در یکجا میفرماید: فرشتگان، جان وروح آدمی را میگیرند. «تتوفّاهم الملائکة»**نحل، 28.***
ب: در آیهی مورد بحث، مأمور قبض روح را فرشتهای به نام ملک الموت معرّفی کرده است.
ج: در آیهی 42 سوره زمر این کار را به خداوند نسبت میدهد. «اللّه یتوفی الانفس»
در جمع این سه آیه شاید بتوان گفت: فرشتگان، روح را میگیرند و آن را به ملک الموت تحویل میدهند و او به خدای متعال تحویل میدهد. چنانکه امام صادقعلیه السلام در پاسخ این سؤال که در اطراف جهان افراد زیادی در آنِ واحد میمیرند، چگونه ملک الموت در یک لحظه در همه جا حضور دارد؟ فرمودند: «او یارانی از فرشتگان دارد که روح مردم را از اطراف میگیرند، سپس ملک الموت ارواح را از فرشتگان تحویل میگیرد».**تفسیر نورالثقلین.***
شاید هم درجات مردم سبب تفاوت قبض روح آنان میشود به این معنا که مردم عادی را فرشتگان و مردم با تقوا را ملک الموت و اولیای خدا را خداوند قبض روح میکند.
پیام ها
1- شبهات را بدون پاسخ نگذارید. «قالوا... قل...»
2- حقیقت انسان روح اوست، همین که روح قبض شد گویا انسان قبض شده است. «یتوفّاکم»
3- فرشتگان از انجام مأموریّت، شانه خالی نمیکنند. «ملک الموت الّذی وُکّل بکم»
4- مرگ انسان و دفن او، گامی برای زنده شدن اوست، همان گونه که دفن بذر گامی برای سبز شدن است. «ثم الی ربّکم ترجعون»
5- همان خدایی که جانها را میگیرد، روزی با یک اراده، همه انسانها را به سوی خود برمیگرداند. «ترجعون»