آیه
فَنَبَذْنَاهُ بِالْعَرَآءِ وَهُوَ سَقِیمٌ
وَأَنبَتْنَا عَلَیْهِ شَجَرَةً مِّن یَقْطِینٍ
وَأَرْسَلْنَاهُ إِلَی مِاْئَةِ أَلْفٍ أَوْ یَزِیدُونَ
فَآمَنُواْ فَمَتَّعْنَاهُمْ إِلَی حِینٍ
ترجمه
پس او را در حالی که بیمار بود به زمین خشکی افکندیم.
و بر او بتهای از کدو رویاندیم.
و او را (پس از بهبودی) به سوی یکصد هزار نفر بلکه یا بیشتر فرستادیم.
پس ایمان آوردند و تا مدّتی آنان را کامیاب و بهرهمند کردیم.
نکته ها
«نَبَذ» به معنای پرتاب و افکندن و «عراء» به معنای سرزمین بی گیاه است.
کلمهی «شجر» هم به درخت گفته میشود و هم به بوته. «یقطین» به معنای کدو است که برگ آن مایهی درمان کوفتگی و حشره زدایی است.
عدد در قرآن، گاهی مورد توجّه خاص است، نظیر آیهی «ولیالٍ عشر»**فجر، 2.*** که مراد ده شب است نه کمتر و نه بیشتر.
گاهی مراد از عدد، کثرت است. نظیر آیهی: «لو یُعمر الف سنة»**بقره، 96.*** بعضی یهودیان علاقه دارند هزار سال عمر کنند که مراد از هزار، کثرت است.
گاهی نیز عدد در قرآن به صورت تقریبی به کار رفته است، نظیر آیهی مورد بحث که میفرماید: قوم یونس صد هزار یا بیشتر بودند. «مائة الفٍ او یزیدون»
در حدیثی از امام باقرعلیه السلام میخوانیم که حضرت یونس چند روزی در شکم ماهی محبوس بود، موهای او ریخته و پوست بدنش نازک شده بود. بعد از خروج از شکم ماهی، بتهی کدو را میمکید و از سایه آن استفاده میکرد.**تفاسیر قمی و نورالثقلین.***
خداوند چهار پیامبر را حفظ کرد: موسی و یوسف را کنار آب، نوح را روی آب و یونس را زیر آب. «فالتقمه الحوت فنبذناه»
پیام ها
1- ملامت، نباید مانع محبت باشد. یونس ملامت و تنبیه شد، ولی باز هم مورد عنایات ویژه خداوند قرار گرفت. «و هو ملیم، انبتنا، ارسلنا...»
2- از داروهای گیاهی غافل نشویم. «شجرة من یقطین»
3- رویاندن کدو در زمین خالی از گیاه «العراء» از نشانههای قدرت و امداد الهی است. «انبتنا... شجرة من یقطین»
4- در مدیریّت، به جای دفع نیروها آنها را بازسازی کنیم و دوباره به کار گیریم. «و ارسلناه الی مائة الفٍ»
5 - محدودهی بعثت انبیا به انتخاب و فرمان خداست. (بعضی بر همهی مردم مبعوث میشوند و بعضی بر یک منطقه خاص). «و ارسلناه الی مائة الفٍ»
6- دعا و تسبیح یونس علیه السلام سبب برخورداری از لطف و امداد خداوند شد. «من المسبحین... انبتنا علیه...»
7- فرار، دلیل برنگشتن نمیشود. یونس فرار کرده بود امّا به همان قوم خود بازگشت و رسالت خود را ارائه داد. (آری گاهی انسان قهر میکند، استعفا میدهد یا همسرش را طلاق میدهد ولی همین که دید مصلحت در برگشتن است باید برگردد.) «ابق الی الفلک... ارسلناه الی مائة الفٍ»
8 - توبه از گذشته زمینهی کامیابی در آینده است. قوم یونس توبه کردند و خداوند قهر خود را باز گرفت و آنان را کامیاب ساخت. «فآمنوا فمتّعناهم»