آیه
وَفَدَیْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ
وَتَرَکْنَا عَلَیْهِ فِی الْآخِرِینَ
سَلاَمٌ عَلَی إِبْرَاهِیمَ
کَذَلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ
إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِینَ
وَبَشَّرْنَاهُ بِإِسْحَاقَ نَبِیّاً مِّنَ الصَّالِحِینَ
وَبَارَکْنَا عَلَیْهِ وَعَلَی إِسْحَاقَ وَمِن ذُرِّیَّتِهِمَا مُحْسِنٌ وَظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ مُبِینٌ
ترجمه
و ما قربانی بزرگی را فدای او کردیم ودر میان آیندگان برای او (نام نیک) به جا گذاشتیم.
درود و سلام بر ابراهیم.
ما این گونه نیکوکاران را پاداش میدهیم (که برای آنان مدح و ثنا به جا میگذاریم).
همانا او از بندگان مؤمن ماست.
و او را به اسحاق که پیامبری از شایستگان بود مژده دادیم.
و بر ابراهیم و اسحاق برکت و خیر بسیار عطا کردیم و از نسل آن دو (برخی) نیکوکار و (برخی) آشکارا به خود ستمکار بودند.
نکته ها
کلمات «فداء» و «فدیه» به معنای پیش مرگ شدن و بلا گردان شدن و باز خرید است.
خداوند وعده داد که نام نیک ابراهیم در تاریخ بماند «و ترکنا علیه فی الآخرین». تمام مناسک حج، از طواف کعبه تا نمازی که پشت مقام ابراهیم خوانده میشود و پیدا شدن انبیایی از نسل او همه و همه نمونههایی از یاد خیر او در تاریخ است.
پیام ها
1- در فرهنگ دینی، ذبح حیوان برای دفع خطر مؤثّر است. «و فدیناه بذبح عظیم»
2- قربانی کردن، از سنّتهای ابراهیمی است. «بذبح عظیم»
3- یک جرقهی خالص، به یک جریان بزرگ تاریخی تبدیل میشود. «بذبح عظیم» همه ساله صدها هزار گوسفند و گاو و شتر در قربانگاه اسماعیل به یاد او ذبح و قربانی میشود.
4- بقای نام نیک، از الطاف الهی به مردان خداست. «و ترکنا...»
5 - معامله با خدا سود ابدی دارد. «و ترکنا علیه فی الاخرین»
6- خداوند به انبیا سلام میکند. «سلام علی ابراهیم»، «سلام علی نوح فی العالمین»**صافّات، 79.***، «سلام علی موسی و هارون»** صافّات، 120.*** البتّه دربارهی پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله هم خدا و هم فرشتگان صلوات میفرستند و هم به مؤمنان دستور صلوات و سلام میدهد: «انّ اللّه و ملائکته یصلّون علی النبیّ...»**احزاب، 56 .***
7- پاداش دادن به نیکوکاران، سنّت وبرنامه خداوند است. «کذلک نجزی المحسنین»
8 - ابراهیم، الگو و نمونه نیکوکاران است. «نجزی المحسنین»
9- ابراهیم دارای ذرّیهای مبارک است. در دعا میخوانیم: خداوندا! همان گونه که به او برکت دادی بر محمّد وآل محمّد نیز برکت بده. «بارکنا علیه وعلی اسحاق»
10- ایمان و احسان از یکدیگر جدا نیست. «المحسنین... المؤمنین»
11- ارزش فرزند به صالح بودن اوست. «و بشّرناه باسحاق نبیّاً من الصالحین»
12- نا اهل شدن فرزند حتّی از خاندان پیامبران امکان دارد. «و من ذرّیتهما... ظالم لنفسه...» آری پیوند نسبی سبب قطعی شدن هدایت یا گمراهی فرزندان نیست. (ممکن است پدر پیامبر و فرزندش منحرف باشد).