آیه
وَقَالَ إِنِّی ذَاهِبٌ إِلَی رَبِّی سَیَهْدِینِ
رَبِّ هَبْ لِی مِنَ الصَّالِحِینَ
فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلَامٍ حَلِیمٍ
فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْیَ قَالَ یَا بُنَیَّ إِنِّی أَرَی فِی الْمَنَامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ فَانظُرْ مَاذَا تَرَی قَالَ یَآ أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِی إِن شَآءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِینَ
ترجمه
و(ابراهیم) گفت: من به سوی پروردگارم رهسپارم، او مرا راهنمایی خواهد کرد.
پروردگارا! (فرزندی) از گروه صالحان به من ببخش. پس ما او را به نوجوانی بردبار مژده دادیم.
پس چون نوجوان در کار و کوشش به پای او رسید، پدر گفت: ای فرزندم! همانا در خواب (چنین) میبینم که تو را ذبح میکنم پس بنگر که چه میبینی و نظرت چیست؟ فرزند گفت: ای پدر! آن چه را مأمور شدهای انجام ده که به زودی اگر خدا بخواهد مرا از صبر کنندگان خواهی یافت.
نکته ها
حضرت علیعلیه السلام میفرماید: مراد حضرت ابراهیم از رفتن به سوی خدا، توجّه به خداوند از طریق عبادت و تلاش است.**تفسیر نورالثقلین.*** آری، ارزش هر حرکت به مقصدی است که به سوی آن انجام میشود. «ذاهب الی ربّی»
در سورهی شعراء آیه 83 ، حضرت ابراهیم از خداوند میخواهد که خودش به صالحان ملحق شود و در این آیه فرزند صالح میخواهد.
در میان تمام انبیا، تنها ابراهیم و اسماعیل به حلم توصیف شدهاند. «انّ ابراهیم لاوّاه حلیم»**توبه، 114.***، «بغلام حلیم»
در قرآن خوابهای متعدّدی نقل شده که تعبیر شدن آنها در بیداری، نشانهی استقلال روح و رابطهی آن با امور غیبی است، از جمله:
الف) خواب حضرت یوسف که یازده ستاره با ماه و خورشید بر او سجده میکنند.
ب) خواب حاکم مصر که هفت گاو لاغر، هفت گاو فربه را میخورند.
ج) خواب زندانیان مصر که یوسف آن را برایشان تعبیر کرد.
د) خواب پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله که مسلمانان وارد مسجد الحرام میشوند.
ه) خواب حضرت ابراهیم که فرزندش را ذبح میکند.
پیام ها
1- مردان الهی به بن بست نمیرسند و با توکّل و توجّه به خداوند راه را پیدا میکنند. «ذاهب الی ربّی سیهدین»
2- ربوبیّت خداوند سبب راه گشایی اوست. «ربّی سیهدین»
3- در راه خدا گام برداریم و به الطاف او مطمئن باشیم. «سیهدین» (از تو حرکت از خدا برکت)
4- اولاد صالح، هبهی الهی و یکی از دعاهای انبیاست. «هب لی من الصالحین»
5 - آن چه باید در فرزند محور باشد، صالح بودن است نه امور دیکر. «هب لی من الصالحین»
6- فرزند صالح، بهترین یاور در مسیر حرکت خانواده به سوی خداست. «ذاهب الی ربّی... ربّ هب لی من الصالحین»
7- از نشانههای فرزند خوب، کمک به پدر در کار و تلاش است. «معه السّعی»
8 - حساب خواب انبیا از خوابهای دیگران جداست، به خصوص آن جا که رؤیا تکرار شود. «اَری فی المنام» (رؤیای انبیا، سیمایی از وحی است. در روایت نیز آمده است: «رؤیا الانبیاء وحی»**تفسیر برهان.***
9- در خانواده گفتگوی پدر با فرزندان، عاطفی و محترمانه باشد. «یا بنّی، یا ابتِ»
10- در راه خدا، باید از همهی دلبستگیها حتی دلبستگی به فرزند دست کشید. (فرزندی که حدود یک قرن در انتظارش بوده و با دعا و تضّرع او را از خداوند گرفته است، اکنون که رشد کرده و بازویی برای پدر پیرش شده است باید با دست خودش او را ذبح کند) «انّی اذبحک...»
11- برای رشد و شخصیّت دادن به فرزندان خود با آنان مشورت کنید و از آنان نظر بخواهید. «فانظر ماذا تری»
12- نظرخواهی از مردم، برای دریافت میزان آمادگی آنان، حتّی در کارهای روشن و مسلّم مفید است. (ابراهیم در مأموریّت خود شک نداشت امّا باز هم مسئله را با اسماعیل طرح کرد) «فانظر ماذا تری»
13- مؤمن، تسلیم خداست و در برابر دستورات او بهانه نمیگیرد. «یا ابت افعل ما تؤمر» در حالی که اسماعیل میتوانست به پدر بگوید:
الف) این خواب است نه بیداری.
ب) کشتن فرزند حرام است.
ج) امر، دلالت بر فوریّت نمیکند، صبر کن.
د) امر ارشادی است نه مولوی، توصیه است نه واجب.
14- کوچکترها، بزرگترها را به انجام کارهای الهی تشویق و دلگرم نمایند. «یا ابت افعل ما تؤمر»
15- برای انجام کارها، انگیزهها را بالا ببریم. (اسماعیل نمیگوید: «اذبحنی، اقتلنی» تا برای پدر سخت باشد، بلکه میگوید: «اِفعل ما تؤمر» فرمان الهی است که به تو ابلاغ شده انجام بده.)
16- عمل به وظیفه، صبر و پایداری میخواهد و صبر را باید از خداوند خواست. «ستجدنی ان شاء اللّهُ من الصابرین»
17- صبر و شکیبایی از ویژگیهای صالحان است. «الصالحین - من الصابرین»
18- صبر اسماعیل همان وعده خداوند به حلم اوست. «بغلام حلیم... من الصابرین»
19- کمالات خود را از خدا بدانیم نه از خود. «ان شاء اللّهُ من الصابرین»
20- در کارها «ان شاءاللّه» بگوییم. «ستجدنی ان شاء اللّهُ من الصابرین»