آیه
وَاذْکُرْ عَبْدَنَآ أَیُّوبَ إِذْ نَادَی رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِیَ الشَّیْطَانُ بِنُصْبٍ وَ عَذَابٍ
ارْکُضْ بِرْجِلِکَ هَذَا مُغْتَسَلٌ بَارِدٌ وَشَرَابٌ
ترجمه
و بندهی ما ایّوب را یاد کن، آن گاه که پروردگارش را ندا داد که: شیطان مرا به رنج و عذاب افکنده است.
(به او گفتیم:) پای خود را بر زمین بزن (تا از زیر پای تو چشمهای جاری کنیم) این چشمهی آبی خنک برای شستشو و نوشیدن است.
نکته ها
«نُصب» به معنای رنج و سختی است، «رَکض» کوبیدن پا بر زمین است و «مغتسل» به آب یا محل شستن گویند.
چنانکه در روایات آمده است: حضرت ایّوب دارای اموال و فرزندان و امکانات بسیار بود و همواره خدا را سپاس میگفت. شیطان به خداوند عرضه داشت که اگر ایّوب را شاکر میبینی به خاطر نعمت فراوانی است که به او دادهای، اگر این نعمتها از او گرفته شود او بندهی شکرگزاری نخواهد بود.
خداوند به شیطان اجازه داد بر دنیای ایّوب مسلّط شود. او ابتدا اموال و گوسفندان و زراعتهای ایّوب را دچار آفت و بلا کرد امّا تأثیری در ایّوب نگذاشت. سپس بر بدن ایّوب سلطه یافت و او چنان بیمار گشت که از شدّت درد و رنجوری اسیر بستر گردید، امّا با این حال از مقام شکر او چیزی کاسته نشد.
چون ایّوب از این امتحان سخت الهی به خوبی پیروز برآمد، خداوند دوباره نعمتهای خود را به او بازگرداند و سلامت جسمش را بازیافت.**تفسیر نمونه.***
خداوند برای بازگرداندن سلامتی به جسم ایّوب، به او فرمان میدهد که با کوبیدن پا بر زمین، به قدرت الهی چشمهای از آب جاری سازد و با شستشوی بدن خود در آن آب، جسمش را از هر بیماری پاک گرداند.
تحمّل سختی از سوی انبیا برکاتی دارد، از جمله:
الف) مردم درباره آنان گرفتار غلوّ نمیشوند.
ب) آنان مقام ویژهای در اثر صبر، دریافت مینمایند.
ج) اگر الگوها و بزرگان نیز سختی ببینند، فقرا و ضعفا و بیماران تحقیر نمیشوند.
د) مردم، راه برخورد با مشکلات را از آنان میآموزند.
بر اساس روایات، برخی مردم گمان کردند که حضرت ایّوب، گناهی را مرتکب شده که گرفتار چنین بلایی شده است و لذا او را شماتت میکردند. در حالی که بلا برای اولیا مایهی رشد و کسب درجه است.**بحار، ج 12، ص 351 .***
در این سوره، داستان متفاوت دو پیامبر الهی مطرح شده است: یکی حضرت سلیمان، پیامبری که بالاترین قدرت و امکانات را داشت. دیگری حضرت ایّوب، پیامبری که سختترین تلخیها را برای مدّتی طولانی چشید.
امّا قرآن هر دو پیامبر را با عبارت «نعم العبد» ستایش میکند. زیرا رفاه و رنج، هیچکدام نتوانست آنها را از مدار بندگی خدا خارج سازد.
آری، غوّاص و صیّاد ماهر چه در دریای شور و چه در دریای شیرین کار خود را به بهترین وجه انجام میدهد و شوری و شیرین آب در صیّادی و غوّاصی او اثری ندارد.
پیام ها
1- تاریخ مردان بزرگ نباید فراموش شود. تاریخ انبیا حتّی برای پیامبر اسلام سازنده است زیرا آشنائی با مشکلات دیگران مایه تقویت صبر و شکیبایی است. «واذکر عبدنا ایوب»
2- ایّوب بنده حقیقی خداوند بود. «عبدنا»
3- شکوه کردن از مشکلات، نزد خدا مانعی ندارد. «نادی ربّه انّی مسّنی الشیطان»
4- شیطان بر روح و اعتقاد اولیای خدا سلطهای ندارد امّا میتواند در مورد جسم آنان، نقش ایذایی داشته باشد. «مسّنی الشیطان بنصب»
5 - رنجها و مصیبتها میدانی مناسب برای وسوسه شیاطین است. «بنصب» (بنابراین معنی که: شیطان به سبب رنجها با من تماس میگیرد.)
6- دعا جلوهای از عبودیّت است. «عبدنا ایوب اذ نادی ربّه»
7- برای رفع گرفتاریها و مشکلات، دعا کنیم. «نادی ربّه انّی مسّنی الشیطان»
8 - دعای انبیا مستجاب میشود و به دنبال سختیها گشایش است. «ارکض برجلک»
9- همه جا چشیدن سختیها نشانهی دوری از خدا نیست. (گاهی اولیای خدا سختترین شرایط را تحمّل میکنند، در حالی که با زدن پا بر زمین چشمهی آب خنک برایشان جاری میشود.) «هذا مغتسل بارد»
10- شستشو با آب سرد برای سلامتی نقش مهمی دارد. «مغتسل بارد و شراب» (آب شستشو نیز باید تمیز و قابل آشامیدن باشد).
11- طبیعت مسخّر خداوند است و خداوند آن را مسخّر اولیای خود میکند. «ارکض برجلک هذا مغتسل بارد و شراب»