آیه
أَوَلَمْ یَسِیرُواْ فِی الْأَرْضِ فَیَنظُرُواْ کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ کَانُواْ أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَأَثَارُواْ الْأَرْضَ وَعَمَرُوهَآ أَکْثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَآءَتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَیِّنَاتِ فَمَا کَانَ اللَّهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَلَکِن کَانُواْ أَنفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ
ترجمه
آیا در زمین سیر نکردند تا ببینند عاقبت کسانی که قبل از آنان بودند چگونه بود؟ آنها نیرومندتر از اینان بودند و زمین را زیرورو کردند و بیش از آنچه اینان آباد کردند، آن را آباد ساختند، و پیامبرانشان همراه با (معجزه و) دلایل روشن به سراغشان آمدند، (امّا آنها انکار کردند و به قهر خدا گرفتار شدند) پس خداوند به آنان ستم نکرد، بلکه آنها بر خود ستم کردند.
نکته ها
امام صادقعلیه السلام دربارهی معنای «اوَلم یسیروا فی الارض» فرمودند: «مراد تدبّر و سیر در تاریخ اقوام گذشته در قرآن است».**تفسیر نورالثقلین.***
دربارهی لزوم آشنایی با تاریخ و تدبّر در آن، حضرت علیعلیه السلام خطاب به فرزندش میفرماید: گرچه عمر زیادی ندارم، ولی با تاریخ گذشتگان چنان آشنا هستم که گویی عمر تاریخ را دارم.**نهج البلاغه، نامهی 31.***
پیام ها
1- مطالعهی تاریخ، سیر و سفر و استفاده از تجربهی دیگران، از راههای شناخت، و ترک آن مورد توبیخ است. «اولم یسیروا»
2- آگاهی از تاریخ و فلسفهی آن و آشنایی با سرنوشت اقوام پیشین، انسان را از ظاهربینی نجات میدهد. «یعلمون ظاهرا - اَوَلم یسیروا»
3- تحوّلات تاریخی بر اساس قوانین ثابت است که میتوان از گذشته، برای امروز و فردا درس گرفت. «فینظروا»
4- سیر و سفر باید عامل توجّه و به دور از غفلت باشد. «فینظروا»
5 - به سرنوشت و عاقبت اقوام گذشته بنگرید، نه به جلوههای روزمرّهی آنان. «کیف کان عاقبة ...»
6- قبل از اسلام، تمدّن و قدرتهای بزرگی پدیدار شده و نابود شدهاند. «من قبلهم»
7- اگر خدا غضب کند، هیچ قومی با هیچ قدرتی تاب مقاومت ندارد. «کانوا اشدّ منهم قوّة»
8 - توجّه به هلاکت و نابودی قدرتهای بزرگ، عامل بازدارندهی غرور است. «کانوا اشدَّ منهم قوّة»
9- سعادت و خوشبختی تنها در قدرت و آبادانی نیست، بلکه در ایمان و پیروی از انبیاست. «اشدَّ منهم قوّة... و عمروها اکثر ممّا عمروها... کانوا انفسهم یظلمون»
10- فریفتگی به قدرت و ثروت، از موانع ایمان به انبیا است. «عمروها اکثر ممّا عمروها و جائتهم رسلهم بالبیّنات...»
11- در تبلیغ و تربیت، از شیوهها و استدلالهای روشن استفاده کنیم. «جائتهم رسلهم بالبیّنات...»
12- خداوند، عادل و مهربان است؛ عامل اصلی هلاکت اقوام پیشین، خود آنان هستند. «فما کان اللّه لیظلمهم و لکن کانوا انفسهم یظلمون»
13- سرپیچی از دستورهای انبیا، ظلم به نفس و در پیدارندهی عذاب است. «انفسهم یظلمون»