آیه
إِنَّا لَنَنصُرُ رُسُلَنَا وَالَّذِینَ آمَنُواْ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَیَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهَادُ
یَوْمَ لَا یَنفَعُ الظَّالِمِینَ مَعْذِرَتُهُمْ وَلَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ
ترجمه
همانا ما پیامبران خود و کسانی را که ایمان آوردهاند، هم در زندگی دنیا و هم روزی که گواهان (برای گواهی دادن) به پا میخیزند یاری میکنیم.
(همان) روزی که عذرخواهی ستمگران سودشان ندهد، لعن و نفرین برای آنان است و جایگاهشان سرای بد.
نکته ها
در آیات قبل خواندیم که: مؤمن آل فرعون ابتدا ایمان خود را کتمان میکرد و سپس در رژیم طاغوتی فرعون یک تنه مردم را ارشاد کرد و آل فرعون برای بازگرداندن او از عقیدهاش تلاشها کردند، امّا خداوند دین او را حفظ کرد.
این آیه که آخرین قسمت آن ماجراست میفرماید: فکر نکنید حمایت ما تنها مخصوص او بود بلکه سنّت ما حمایت از انبیا و همهی مؤمنان است، گرچه در سختی باشند.
در کتاب معاد، نام گواهان قیامت را از قرآن و روایات آوردهام. فهرست شاهدان چنین است: خداوند، انبیا، امامان، فرشتگان، زمین، زمان، اعضای بدن که همهی اینها بر گفتار و کردار ما گواهی میدهند.
در قیامت، مواقف و صحنههای مختلفی وجود دارد؛ در یک صحنه به ستمگران اجازهی معذرت خواهی داده نمیشود، «و لا یؤذن لهم فیعتذرون»**مرسلات، 36.*** و در این آیه میفرماید: اگر هم عذرخواهی کنند، معذرت خواهی سودی ندارد. «لا ینفع»
پیامبران و نصرت الهی
در قرآن سخن از نصرت الهی دربارهی انبیا و مؤمنان بسیار است و ما گوشهای از آن را میآوریم تا مصداقی باشد بر این آیه که میفرماید: «انّا لننصر رسلنا و الذّین آمنوا فی الحیاة الدنیا» و آیهی «ان تنصروا اللّه ینصرکم»
* نصرت نوحعلیه السلام: «فنجّیناه و من معه فی الفلک »**یونس، 73.*** ما او و کسانی را که با او در کشتی بودند نجات دادیم.
* نصرت ابراهیمعلیه السلام: «یا نار کونی برداً وسلاما»**انبیاء، 69.*** ای آتش! بر ابراهیم سرد وسلامت باش.
* نصرت لوط علیه السلام: «اذ نجیناه واهله اجمعین»**صافّات، 134.*** ما او و بستگانش (جز همسرش) را نجات دادیم.
* نصرت یوسفعلیه السلام: «و کذلک مکنا لیوسف فی الارض یتبّوأ منها حیث یشاء»**یوسف، 56.*** و ما این گونه برای یوسف در زمین مکنت قرار دادیم که هر جای آن را که میخواهد برگزیند.
* نصرت شعیبعلیه السلام: «نجّینا شعیباً و الذّین آمنوا معه»**هود، 94.*** ما شعیب و مؤمنان همراه او را نجات دادیم.
* نصرت صالحعلیه السلام: «نجّینا صالحاً و الذّین آمنوا معه»**هود، 66.*** ما صالح و مؤمنان همراه او را نجات دادیم.
* نصرت هودعلیه السلام: «نجینا هوداً والذّین آمنوا معه»**هود، 58.*** ما هود و مؤمنان همراه او را نجات دادیم.
* نصرت یونسعلیه السلام: «و نجیناه من الغم»**انبیاء، 88.*** ما یونس را از غم نجات دادیم.
* نصرت موسیعلیه السلام: «و انجینا موسی و من معه اجمعین»**شعراء، 65.*** ما موسی و کسانی را که با او بودند نجات دادیم.
* نصرت عیسیعلیه السلام: «انّی متوفّیک و رافعک الیّ»**آل عمران، 55.*** من تو را میگیرم و به سوی خود بالا میبرم.
* نصرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله: «انّا فتحنا لک فتحاً مبینا»**فتح، 1.*** همانا ما برای تو پیروزی آشکاری گشودیم.
* نصرت مؤمنان: «و لقد نصرکم اللّه ببدر و انتم اذلّة»**آل عمران، 123.*** همانا خداوند شما را در جنگ بدر در حالی که ذلیل بودید یاری کرد.
«ثم انزل اللّه سکینة علی رسوله و علی المؤمنین»**توبه، 26.*** خداوند آرامش خود را بر پیامبرش و مؤمنین نازل کرد.
«هو الذّی انزل السکینة فی قلوب المؤمنین لیزدادوا ایمانا»**فتح، 4.*** اوست که آرامش را در دلهای مؤمنان نازل کرد تا ایمانشان زیاد شود.
در سورهی انبیا دربارهی دعای حضرت نوح و یونس و زکریّا و ایّوب میخوانیم: همین که خدا را ندا کردند، دعایشان مستجاب شد: «فاستجبنا»**انبیاء، 76، 84، 88 و 90.*** و در سورهی شوری آیه 26 میخوانیم: «و یستجیب الذّین آمنوا و عملوا الصالحات» خداوند دعای کسانی را که اهل ایمان و عمل صالحند مستجاب میفرماید.
نصرت الهی در مورد پیامبران و مؤمنان به صورتهای مختلف جلوه میکند:
گاهی با ایجاد الفت و گرایش دلها «و لیربط علی قلوبکم»**انعام، 11.***، «یثبت اللّه الذّین آمنوا بالقول الثابت فی الحیاة الدنیا»**ابراهیم، 27.***
گاهی با استجابت دعا، «فاستجاب له ربّه»**یوسف 34.***، «رب لا تذر علی الارض من الکافرین دیّارا»**نوح، 26.***
گاهی با معجزه و استدلال، «ارسلنا رسلنا بالبینات»**حدید، 25.***
گاهی با عطای حکومت، «اتینا ال ابراهیم ملکا عظیما»**نساء، 54.***
گاهی با غلبه در جنگ، «و لقد نصرکم اللّه فی مواطن کثیرة»**توبه، 25.***
گاهی با سکینه و آرامش قلب، «فَاَنزل اللّه سکینته علیه و ایدّه بجنود لم تروها»**توبه، 40.***
گاهی با هلاکت دشمن یا انتقام از او، «فَاَغرقناهم»**اعراف، 136.***
گاهی با امدادهای غیبی و نزول فرشتگان، «الن یکفیکم ان یمدکم ربّکم بثلاثة الاف من الملائکة منزلین»**آل عمران، 124.***
گاهی با ایجاد رعب در دل دشمن، «و قذف فی قلوبهم الرعب»**حشر، 2.***
گاهی با گسترش فکر و فرهنگ و پیروان، «لیظهره علی الدین کله»** صف، 9.***
گاهی با نجات از خطرها، «فانجیناه و اصحاب السفینة»**عنکبوت، 15.***
و گاهی با خنثی کردن حیلهها و خدعهها، «و انّ اللّه موهن کید الکافرین»**انفال، 18.***
پیام ها
1- نصرت انبیا و مؤمنان از سنّتهای الهی است. (پیروزی حقّ بر باطل از وعدههای الهی است). «انّا لننصر رسلنا»
2- در نصرت الهی شک نکنیم. «انّا لننصر» («انّا» و حرف لام نشانه تأکید است)
3- با وعدههای قطعی الهی، به مؤمنان انگیزه و امید و تسلّی دهیم. «انّا لننصر رسلنا...»
4- نصرت الهی در همهی جوانب است، در خنثی شدن توطئههای دشمنان، در زیاد شدن طرفداران و... «لننصر» مطلق آمده است.
5 - بشارت و هشدار در کنار هم سازنده است. «لننصر رسلنا... لا ینفع الظالمین»
6- ایمان، به انسان ارزش داده و او را در کنار انبیا قرار میدهد و مشمول نصرت الهی میکند. «رسلنا و الذّین آمنوا»
7- سختیها و شکنجههای دنیا بیش از چند ساعت و چند روز نیست. در همین دنیا نیز طرفداران حقّ پیروزند.** اکنون که تفسیر این آیه را مینویسم، دههی فجر انقلاب اسلامی و روز 14 بهمن 1378 است. شایسته است از یک نمونه از نصرت الهی نسبت به قیام فقیهی مجاهد و مخلص به نام امام خمینی قدس سره یاد کنم. او در سال 1342 در رژیم طاغوتی پهلوی قیام کرد. مدّت پانزده سال به ترکیه و عراق تبعید شد و یارانش گرفتار حبس و شکنجه و تبعید شدند. برخی به شهادت رسیدند ولی بالاخره خداوند او را یاری نمود. شاه ایران گریهکنان فرار کرد و نظام شاهنشاهیِ دو هزار وپانصد ساله سقوط کرد و امام خمینی به اهداف خود رسید. به گفتهی سیّد قطب در تفسیر فی ظلال، رژیم بنی امیّه بدن حسین علیه السلام را قطعه قطعه کرد ولی امام به اهدافش رسید. امروز میلیونها نفر افتخار دارند که از نسل حسین علیه السلام هستند و یک نفر افتخار نمیکند که از نسل یزید است. پیامها و سخنان امام حسین علیه السلام در همهجا منتشر است. هر سال، هزاران زائر مشتاق به زیارت مرقد مطهرش میروند. راه حسین علیه السلام و جلسات آن حضرت همه جا را فرا گرفته است تا آن جا که در هندوستان رهبر هندوها که مسلمان هم نبود در روز عاشورا، پابرهنه در مراسم عزاداری شیعیان وارد شد و گفت: حسین به ما آموخت که اگر قطعه قطعه میشوید زیر بار ظلم نروید. من فیلم این صحنه را در عاشورایی که در هند بودم دیدم.*** «لننصر رسلنا و الذّین آمنوا»
8 - انسان همواره محتاج نصرت الهی است و هرگز از لطف او بی نیاز نیست. «فی الحیاة الدنیا و یوم یقوم الاشهاد»
9- نصرت الهی دائمی است. «فی الحیاة الدنیا و یوم یقوم الاشهاد»
10- گرچه گواه بودن خداوند به تنهایی کافی است، ولی هر چه تعداد گواهان بیشتر باشد مؤمنان سرفرازتر و متخلفان شرمندهتر میشوند. «یقوم الاشهاد»
11- در قیامت، گواهان بسیارند. «الاشهاد»
12- کسانی که ایمان ندارند، ستمگرند. («الظالمین» در برابر «الذّین آمنوا» است)
13- در قیامت هم عذاب روحی است «لهم اللعنة» و هم جسمی. «سوء الدار»