آیه
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَی بِآیَاتِنَا وَ سُلْطَانٍ مُّبِینٍ
إِلَی فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَقَارُونَ فَقَالُواْ سَاحِرٌ کَذَّابٌ
فَلَمَّا جَآءَهُم بِالْحَقِّ مِنْ عِندِنَا قَالُواْ اقْتُلُواْ أَبَنآءَ الَّذِینَ آمَنُواْ مَعَهُ وَ اسْتَحْیُواْ نِسَآءَهُمْ وَمَا کَیْدُ الْکَافِرِینَ إِلَّا فِی ضَلَالٍ
ترجمه
و همانا ما موسی را همراه با معجزات و منطق روشن فرستادیم.
به سوی فرعون وهامان و قارون، پس گفتند: «او ساحری دروغگوست».
پس چون موسی از طرف ما همراه با حقّ به سراغ آنان آمد، گفتند: «پسران کسانی را که با موسی ایمان آوردهاند، بکشید و زنانشان را زنده نگهدارید». (غافل از آن که) طرح و نیرنگ کافران جز در گمراهی و تباهی نیست.
نکته ها
در آیات قبل خواندیم که چرا در زمین سیر نمیکنند تا عاقبت ستمکاران را مشاهده کنند و عبرت بگیرند. در این آیه به عنوان نمونه، سرکوب فرعون وهامان وقارون را مطرح میکند.
با این که قرآن ماجرای موسی و فرعون را بارها تکرار کرده است، لیکن در هر مورد گوشهی تازهای از ماجرا را به ما نشان میدهد. در این سوره به نقش مفید و مؤثّر کسی اشاره شده که در دربار فرعون بود ولی ایمانش را کتمان میکرد و در قالب تقیّه نقش مهمی ایفا کرد.
بعد از بیان کلّی قرآن در مورد آمدن انبیا و کفر مردم، این آیات نمونهای روشن از آن را در ماجرای حضرت موسی و مخالفانش بیان میفرماید.
کلمات «آیات» و «سلطان» هر کدام به تنهایی در مواردی آمده است ولی هر کجا این دو کلمه با هم باشند در مورد موسی و فرعون است. یعنی حضرت موسی هم معجزاتی ارائه داد و هم با دلیل و برهان با فرعون سخن گفت.
پیام ها
1- راه یافتن و نفوذ در مراکز قدرت، برای تبلیغ دین و دفاع از حقّ لازم است. «و لقد ارسلنا موسی... الی فرعون»
2- پیامبران، در برابر طاغوتها دو سلاح مهم داشتند: یکی معجزه «آیاتنا» و دیگری منطق روشن. «سلطان مبین»
3- مبنای گرایش مردم متفاوت است، گروهی با معجزه ایمان میآورند و گروهی با منطق. انبیا هر دو را داشتهاند. «بآیاتنا و سلطان مبین»
4- سرلوحهی رسالت انبیا مبارزه با رهبران فساد و کفر است؛
خواه در قالب زور و حکومت و قدرت سیاسی، «فرعون»
یا در قالب تدبیر و تدارک و شیطنت و قدرت فرهنگی، «هامان»
یا در قالب سرمایه و ثروت و قدرت اقتصادی «قارون»
5 - محتوای دعوت انبیا مبارزه با استکبار است. «ارسلنا موسی... الی فرعون و...»
6- انبیا شهامت داشتند و در برابر همهی قدرتها میایستادند. «الی فرعون و هامان و قارون»
7- الگوهای فساد را به مردم معرّفی کنید. «فرعون و هامان و قارون»
8 - مخالفان انبیا، معجزه را سحر و پیامبران را دروغگو میخواندند. «فرعون و هامان و قارون فقالوا ساحر کذّاب»
9- گوهر دین، حقّ و حقیقت است. «جاءهم بالحقّ»
10- انسان در شناخت راه حقّ به وحی و نبوت و لطف الهی نیاز دارد. «الحقّ من عندنا»
11- مخالفان انبیا هم با زبان ترور شخصیّت میکنند. «قالوا ساحر کذاب» و هم عملاً بر ضد آنان قیام میکنند. «اقتلوا...»
12- کشتن و شهید کردنِ طرفداران حقّ شیوهی همه مستکبران تاریخ است. «اقتلوا...»
13- گرچه دشمن از ایمان مردم به انبیا ناراحت است ولی آنچه او را عصبانی میکند همراهی عملی مردم با انبیاست. «آمنوا معه»
14- دشمن، جوانان و زنان را هدف میگیرد. «اقتلوا ابناء... و استحیوا نساءهم»
15- کافران کید میکنند امّا به مقصود خود نمیرسند و نقشهی آنان نقش بر آب میشود. «و ما کید الکافرین الا فی ضلال»
16- خداوند با نقل خنثی کردن توطئههای فرعونی به پیامبر و مؤمنان دلداری میدهد. «و ما کید الکافرین الا فی ضلال»