آیه
وَمَن کَفَرَ فَلَا یَحْزُنکَ کُفْرُهُ إِلَیْنَا مَرْجِعُهُمْ فَنُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُواْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ
نُمَتِّعُهُمْ قَلِیلاً ثُمَّ نَضْطَرُّهُمْ إِلَی عَذَابٍ غَلِیظٍ
ترجمه
(ای پیامبر!) هر کس کفر ورزید، کفرش تو را محزون نکند، بازگشت آنان تنها به سوی ماست، پس ما آنان را به عملکردشان آگاه خواهیم کرد، قطعاً خداوند به آنچه در سینههاست آگاه است.
آنان را (در دنیا) اندکی بهرهمند میسازیم، سپس به عذاب سختی گرفتارشان خواهیم ساخت.
نکته ها
در آیهی 23، از محزون شدن پیامبرصلی الله علیه وآله به خاطر کفر گروهی از مردم نهی شده است و این میتواند به چند دلیل باشد:
الف: آنان آنقدر ارزش ندارند که تو برای آنان محزون شوی.
ب: اندوه برای کفر آنان، تو را از کارهای دیگر باز میدارد.
ج: کفر آنان به تو آسیبی نمیرساند.
د: تو در تبلیغ و موعظهی آنان کوتاهی نکردی تا نگران باشی.
ه: چون کفّار به سوی ما باز میگردند و راهی برای فرار ندارند، جای حزن و اندوه نیست.
از مقدّم شدن کلمهی «الینا» بر کلمهی «مَرجعهم»، استفاده میشود تنها مرجع اوست و از کلمهی «مرجع» نیز استفاده میشود که مبدأ هم اوست، زیرا «مَرجع»، یعنی رجوع به آن چیزی که در آغاز بوده است. به علاوه «الینا مَرجعهم» جملهی اسمیّه و نشانهی قطعی و حتمی بودن معاد است.
پیام ها
1- مقایسه میان افراد نیک و بد، یکی از راههای شناخت و انتخاب است. «مَن یُسلِم وجهه... و مَن کفر»
متاع کفر و دین بی مشتری نیست
گروهی این، گروهی آن پسندند
2- پیامبر، دلسوز همه بود و حتّی از انحراف و کفر مخالفان نیز رنج میبرد. «فلایحزنک کفرهم»
3- انبیا، به تسلّی و دلداری الهی نیاز دارند. «فلایحزنک کفرهم»
4- مسئولیّت رهبران دینی، ارشاد مردم است، نه وصول نتیجه. «و مَن کفر فلا یحزنک کفره»
5 - کفر مردم، در سرنوشت خودشان مؤثّر است. «فلایحزنک کفره الینا مرجعهم»
6- کفّار شاد نباشند، زیرا سرانجام گذر پوست به دبّاغ خانه میافتد. «الینا مرجعهم»
7- مرجع و مبدأ انسانها، تنها خداوند است. «الینا مرجعهم»
8 - دو چیز باعث سعهی صدر و رفع نگرانی مؤمنان از انحراف دیگران میشود: یکی توجّه به علم خداوند و دیگری توجّه به معاد. «فلایحزنک کفره الینا مرجعهم... علیم بذات الصّدور» (حال که دانستیم خداوند همه چیز را میداند و بازگشت همه به سوی اوست، پس جای هیچ نگرانی نیست.)
9- در قیامت، انسان با گزارش عملکردِ خود روبروست. «فننبّئهم بما عملوا»
10- نیّتها و انگیزههایی را که در دل داشتیم، خداوند میداند و در قیامت ظاهر میکند. «فننبّئهم... انّ اللّه علیم بذات الصّدور»
11- توجّه به رسوایی روز قیامت، میتواند مانع لجاجت و پافشاری بر کفر باشد. «فننبّئهم بما عملوا»
12- نعمتهای دنیوی، ما را نفریبد که در برابر نعمتهای اخروی اندک و ناچیز است. «نمتّعهم قلیلا»
13- ارزش کارها را با توجّه به عاقبت آنها محاسبه کنیم. «نمتّعهم قلیلا ثمّ نضطرّهم الی عذاب غلیظ»
14- کفرِ امروز کافران، انتخابی است، «و مَن کَفَر» ولی به دوزخ رفتن فردای آنان اجباری است. «نضطرّهم»
15- رفاه مادّی، نشانهی سعادت نیست. «نمتّعهم قلیلا ثمّ نضطرّهم الی عذاب غلیظ»