آیه
وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ اتَّبِعُواْ مَآ أَنزَلَ اللَّهُ قَالُواْ بَلْ نَتَّبِعُ مَا وَجَدْنَا عَلَیْهِ آبَآءَنَآ أَوَلَوْ کَانَ الشَّیْطَانُ یَدْعُوهُمْ إِلَی عَذَابِ السَّعِیرِ
ترجمه
و هرگاه به آنان گفته شود: آنچه را خدا نازل کرده پیروی کنید. گویند: بلکه ما آنچه را پدرانمان را بر آن یافتهایم پیروی خواهیم کرد. آیا اگرشیطان آنان را به عذاب فروزان فرا خواند (باز هم باید از او تبعیّت کنند)؟!
نکته ها
کلمهی «قیل»، نشانهی شدّت تعصّب کافران است، یعنی هر حرف حقّی از هر گویندهای باشد، آنان لجاجت میکنند و نمیپذیرند و کاری به گوینده ندارند. «قیل لهم»
پیام ها
1- نمونهی جدال ناروا، تعصّب بر افکار باطل نیاکان است. «یجادل فی اللّه بغیر علم... قالوا بل نتّبع ما وجدنا علیه آبائنا»
2- پیروی از وحی و آنچه از جانب خداوند است، لازم است. «اتّبعوا ما انزل اللّه»
3- با دعوت منحرفان به حقّ، با آنان اتمام حجّت کنیم. «قیل لهم»
4- برای انسان دو راه وجود دارد: الف: راه خدا، «ما انزل اللّه» ب: راه شیطان. «الشّیطان یدعوهم الی عذاب السّعیر»
5 - عقاید نیاکان، در سرنوشت نسل آینده مؤثّر است. «وجدنا علیه آباءنا»
6- تقلید و تعصّبِ کورکورانه ممنوع. «وجدنا علیه آباءنا... او لو کان» (تعصّب ناروای خویشاوندی، از موانع حقّپذیری و رشد اندیشه است)
7- محیط، جامعه و تاریخ، در انتخاب راه مؤثّر است. «وجدنا علیه آباءنا»
(انسان باید با نور علم، عقل و وحی، حرکت کند تا هر کجا در محیط، جامعه و تاریخ، انحراف دید، از آن پرهیز کند.)
8 - منطق حقّ، اصل است، نه ملّیگرایی وعقاید ورفتار نیاکان. «أولو کان الشّیطان...»
9- شیطان به طور مستمرّ، انسان را به باطل میخواند. «کان الشّیطان یدعوهم»
10- هر راهی جز وحی، بیراهه است و به عذاب دوزخ منتهی میشود. «یدعوهم الی عذاب السّعیر»
11- سرانجام پیروی از افکار پوچ نیاکان، دوزخ است. «عذاب السّعیر»