آیه
أَفَمَن زُیِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَناً فَإِنَّ اللَّهَ یُضِلُّ مَن یَشَآءُ وَ یَهْدِی مَن یَشَآءُ فَلَا تَذْهَبْ نَفْسُکَ عَلَیْهِمْ حَسَرَاتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِمَا یَصْنَعُونَ
ترجمه
پس آیا کسی که عمل بدش برای او آراسته شده و آن را نیکو میبیند، (مانند کسی است که هدایت یافته است.) پس بدون شک خداوند هر که را بخواهد (و سزاوار بداند) گمراه میکند و هر که را بخواهد (و شایسته بداند) هدایت مینماید، پس مگذار به خاطر حسرت بر آنان جانت از دست برود، زیرا خداوند به آن چه انجام میدهند آگاهی کامل دارد.
نکته ها
کسیکه رفتار بد انسان را زیبا نشان میدهد و به جای انتقاد، تملّق میگوید، شیطان است، زیرا در آیه دیگر میخوانیم: «زیّن لهم الشیطان اعمالهم»**انفال، 48.***
بی پاسخ گذاشتن سؤالات توبیخی، نشانهی تهدید و تحقیر خلافکاران است. خداوند برای توبیخ بدکاران، سؤالی را طرح و آن را بی پاسخ میگذارد. میفرماید: آیا خلافکاری که بدرفتاری خود را خوب میبیند... ولی جواب این جمله را نمیدهد.
امام کاظمعلیه السلام فرمود: «خوب دیدن بدیها، مقدّمهی عُجب است».** کافی، ج2، ص313.***
پیام ها
1- زیبا دوستی جزء فطرت انسان است، تا آنجا که شیطان نیز بدیها را زیبا نشان میدهد تا انسان را بر انجام آن وادار کند. «سوء عمله فرءاه حسنا»
2- خوب پنداشتن بدیها، زمینهی گمراهی است. «زُیّن له... یُضلّ من یشاء»
3- انسان ابتدا گناه را توجیه و سپس به انجام آن اقدام میکند. (تزیین بدیها، همان توجیه خلافکاریها است.) «زیّن له سوء عمله»
4- مؤمن، واقعبین، خودشناس و بصیر است ولی کافر، شخص پنداری، فریب خورده، خودپسند است. (آیه قبل، سخن از کفّار و مؤمنان و این آیه سخن از واقعبینی و پنداربینی است.) «الّذین کفروا... زیّن له سوء عمله»
5 - خوبیها و بدیها را باید با معیار الهی سنجید نه با پندار این و آن. «سوء عمله فرءاه حسنا»
6- کج فهمی و خوب پنداشتن بدیها، مانع پند پذیری و توبه و تکامل و رشد است. «زیّن له - یضل من یشاء»
7- گرچه هدایت و ضلالت از خداست، لیکن بر اساس عملکرد انسان صورت میگیرد. کفّار راه انحرافی را لجوجانه انتخاب میکنند، خداوند هم بر گمراهی آنان میافزاید. «یهدی - یضل - بما یصنعون»
8 - پیامبر برای هدایت مردم حرص میخورد و سوز داشت. «لا تذهب نفسک»
9- تأسّف و حسرت، باید حدّ و مرز داشته باشد. «فلا تذهب نفسک علیهم حسرات»
10- توجّه به اینکه عملکرد خلافکاران زیر نظر خداوند است، حسرت ما را کم میکند. «فلا تذهب نفسک علیهم حسرات انّ اللّه علیم بما یصنعون»