آیه
وَ وَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ جَعَلْنَا فِی ذُرِّیَّتِهِ النُّبُوَّةَ وَ الْکِتَابَ وَ آتَیْنَاهُ أَجْرَهُ فِی الدُّنْیَا وَ إِنَّهُ فِی الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِینَ
ترجمه
و اسحاق و یعقوب را به او (ابراهیم) عطا کردیم، و در میان فرزندانش پیامبری و کتاب را قرار دادیم، و پاداشِ او را در دنیا عطا کردیم و قطعاً او در آخرت از شایستگان است.
نکته ها
کلمهی «أجر»، در مورد پاداشهای دنیوی و اخروی، هر دو به کار میرود، ولی کلمهی «اُجرت»، تنها در مورد پاداشهای دنیوی است.**تفسیر المیزان.***
پاداش آن همه خلوص و تلاش و هجرت حضرت ابراهیمعلیه السلام، موهبتهای چهارگانهای است که این آیه بیان میکند:
اوّل: فرزندان پاک.
دوم: مقام نبوت در نسل و دودمان.
سوم: نام نیکو در دنیا.
چهارم: عزّت در آخرت.
توضیح: یعقوب، یوسف، هارون، موسی، سلیمان، زکریّا، یحیی و عیسیعلیهم السلام، همه از نسل حضرت اسحاق بودند و پیامبر اسلامصلی الله علیه وآله از ذرّیهی اسماعیل است؛ بنابراین، پیامبران اولواالعزم بعد از حضرت ابراهیم، همه از نسل او بودند.
نجات از آتش نمرودیان، جذب دلها به سوی مکّه و تجدید خاطرات ابراهیم در مراسم حج، از گمنامی**فتیً یذکرهم یقال له ابراهیم» انبیاء، 60 .*** به شیخ الانبیا رسیدن و داشتن ذّریهی طیّبه، همه از مصادیق الطاف الهی در دنیاست که به ابراهیمعلیه السلام عطا شده است. «و آتیناه اجره فی الدنیا»
صالح بودن و در زمرهی صالحان قرار گرفتن، مقامی است که انبیا آرزوی آن را داشتهاند:
یوسفعلیه السلام از خدا میخواهد: «و ألحقنی بالصالحین»**یوسف، 101 .***
سلیمانعلیه السلام دعا میکند: «و أدخلنی برحمتک فی عبادک الصالحین»**نمل، 19 .***
شعیبعلیه السلام به موسیعلیه السلام میگوید: «ستجدنی ان شاءاللَّه من الصالحین»** قصص، 27 .***
ابراهیمعلیه السلام به خداوند عرض کرد: «و ألحقنی بالصّالحین»**شعراء، 83 .***
و در اینجا خداوند دربارهی حضرت ابراهیم میفرماید: «و اِنّه فی الآخرة لَمِن الصالحین»
پیام ها
1- فرزند صالح، موهبتی الهی است. «و وهبنا له»
2- پاداش کار برای خداوند را به مردم اعلام کنیم تا برای دیگران انگیزه شود. «وهبنا له»
3- زیربنای دریافت الطاف الهی، اخلاص است. «مهاجر الی ربّی - وهبنا... جعلنا...»
4- نوهی انسان مانند فرزند، از موهبتهای الهی است. «اسحاق و یعقوب» (با توجّه به این که یعقوب فرزند اسحاق است) «و من وراء اسحاق یعقوب»**هود، 71 .***
5 - پاداش خدمتها و نیکیهای خالصانهی پدر، در نسل او منعکس میشود. «جعلنا فی ذرّیته» البتّه لیاقت ذریّه هم شرط است. «قال و من ذرّیّتی قال لاینال عهدی الظالمین»**بقره، 124 .***
6- پاداش هجرتکنندگان، محدود نیست. «مهاجر الی ربّی - وهبنا... جعلنا... آتینا...»
7- هیچ پیامبری هم به اندازهی حضرت ابراهیم، ذرّیه و نسلش زیاد نشد. «و جعلنا فی ذرّیته ...»
8 - رهبران دینی، باید از طرف خداوند منصوب شوند. «جعلنا... النبوّة و الکتاب»
9- دنیا و آخرت قابل جمع است. «آتیناه أجره فی الدّنیا و انّه فی الآخرة لمن الصّالحین»