آیه
وَ مَا کَانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لَا مُؤْمِنَةٍإِذَا قَضَی اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَمْراً أَن یَکُونَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَ مَن یَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلاَلاً مُّبِیناً
ترجمه
و هیچ مرد و زن با ایمانی حقّ ندارند هنگامی که خدا و رسولش امری را مقرّر کنند، از سوی خود امر دیگری را اختیار کنند و هر کس خدا و رسولش را نافرمانی نماید، پس بدون شک به گمراهی آشکاری گرفتار شده است.
نکته ها
اگر مسلمانان تسلیم این آیه بودند، پس از آن که پیامبر اکرمصلی الله علیه وآله در غدیر خم به فرمان خداوند علیعلیه السلام را به جانشینی خود و رهبری امّت اسلام معرّفی کرد و فرمود: «من کنت مولاه فهذا علیّ مولاه» دیگری را بر علیعلیه السلام ترجیح نمیدادند.
این آیه زمینه ساز آیهی بعد است که به پیامبر میفرماید: تو باید سنّتهای غلط را بشکنی و مردم حقّ ندارند در برابر خواست خداوند اعمال سلیقه کنند.
این که آیهی شریفه میفرماید: انسان در برابر فرمان خدا و رسول اختیاری ندارد، نباید برای کسی مایه تعجّب باشد زیرا این کار، درست مانند این است که پزشک با قاطعیّت به بیمار خود بگوید: تو حقّ نداری غیر از آنچه من دستور دادهام غذا یا داروی مصرف کنی. خداوند نیز ما را از انتخاب آزاد، طبق میل شخصی در برابر فرامین الهی منع کرده است، زیرا او راه سعادت ما را بهتر از ما میداند.
در روایت میخوانیم که رسول خداصلی الله علیه وآله فرمود: «یا عباد اللّه انتم کالمرضی و ربّ العالمین کالطّبیب ... اَلا فسلّموا للّه امره تکونوا من الفائزین»**میزان الحکمه، ج 4، ص 545 .*** ای بندگان خدا! شما همچون بیمار و خدا مانند طبیب است، مصلحت مریض در نسخه طبیب است نه آنچه بیمار تمایل دارد، پس تسلیم امر خدا باشید تا رستگار شوید.
در نظام حکومت دینی، خدا محوری بر دموکراسی و مردمسالاری حاکم است، زیرا نظر مردم مادامی ارزش دارد که مخالفِ حکم خدا نباشد.
پیام ها
1- سنّ و سواد و نژاد و قدرت و ثروت و شهرت و قبیله و طرفدار و سازمانهای بین المللی، هیچکدام سبب ایجاد حقّ در برابر قانون الهی نمیشود. «ما کان لمؤمن ولا مؤمنة»
2- نشانهی ایمان، تعبّد در برابر خدا و رسول است. «ما کان لمؤمن ولا مؤمنة...»
3- در تسلیم و تعبّد، زن و مرد تفاوتی ندارند. «لمؤمن ولا مؤمنة»
4- هر کس در برابر قانون خدا و سنّت پیامبر، قانونی بیاورد، در ایمان خود شک کند. «ما کان لمؤمن ولا مؤمنة»
5 - دستورهای پیامبر اکرمصلی الله علیه وآله، همچون دستورهای خداوند واجب الاجراست. «اذا قضی اللّه و رسوله»
6- خدا و رسول بر امور مردم ولایت کامل دارند. «قضی اللّه و رسوله امراً»
7- اجتهاد در برابر نصّ، ممنوع است. (آن جا که حکم الهی روشن است، هیچ کس حقّ اظهار نظر ندارد.) «ما کان - لهم الخیرة»
8 - آزادی انسان در چارچوب قوانین الهی است. «ما کان - لهم الخیرة»
9- عقل باید تابع وحی و سلیقه باید تابع وظیفه باشد. «ما کان - لهم الخیرة»
10- هر انتخاب و نظریّهای که مخالف قانون و قضاوت خدا و رسول باشد، معصیت و انحراف آشکار است. «و من یعص اللّه ... ضلالاً مبینا»