1. عظمت خدا
برخورد با یک شخصیت برجسته، انسان را به تواضع وا میدارد، دیدار با یک دانشمند بزرگ، آدمی را به تکریم و احترام وا میدارد، چون که انسان در برابر عظمت و دانش آن شخصیت و این دانشمند، خود را کوچک و کم سواد میبیند. خداوند، مبدأ همه عظمتها و جلالهاست. شناخت خدا به عظمت وبزرگی، انسان ناتوان وحقیر را به کُرنش وتعظیم در برابر او وامیدارد.
2. احساس نیاز و وابستگی
انسان، عاجز، نیازمند و ناتوان است و خداوند، در اوج بی نیازی و غنای مطلق، و سر رشته دار امور انسانهاست. این هم عاملی است، تا انسان در برابر خداوند «بندگی» کند.
3. سپاس نعمت
توجه به نعمتهای بی حساب و فراوانی که از هر سو و در هر زمینه ما را احاطه کرده، قویترین انگیزه را برای پرستش پروردگار ایجاد میکند. نعمتهایی که حتّی پیش از تولّد شروع میشود و در طول زندگی همراه ماست و در آخرت هم (اگر شایستگی داشته باشیم) از آن بهرهمند خواهیم شد. قرآن به این نکته اشاره کرده و به مردم زمان پیامبر صلی الله علیه و آله میفرماید:
«فَلْیَعْبُدُواْ رَبَّ هَذَا الْبَیْتِ الَّذِی أَطْعَمَهُم مِّن جُوعٍ وَءَامَنَهُم مِّنْ خَوْف»**قریش، آیه 3 - 5.*** باید خدای کعبه را عبادت کنند، خدایی که آنان را از گرسنگی نجات داد و از ترس، ایمن ساخت.
4. فطرت
در سرشت انسان، پرستش و نیایش وجود دارد. اگر به معبود حقیقی دست یافت، که کمال مطلوب همین است، و اگر به انحراف و بیراهه دچار شد، به پرستش معبودهای بدلی و باطل میپردازد. بت پرستی، ماه و خورشید پرستی، گوساله و گاو پرستی، نمونههایی انحرافی است که وجود دارد، کسانی هم پول و مقام و همسر و ماشین و مدال و ... را میپرستند.
انبیا آمدهاند تا فطرت را در مسیر حق، هدایت کنند و انسان را از عبادتهای عوضی نجات بخشند. حضرت علی علیه السلام در مورد بعثت رسول خدا صلی الله علیه و آله میفرماید:
«فَبَعَثَ اللّهُ مُحَمَّداً بِالْحَقَّ لِیُخرِجَ عِبادَهُ مِنْ عِبادَةِ الاوثانِ اِلی عِبادَتِهِ ...» **نهجالبلاغه، خطبه 147.*** خداوند حضرت محمّد صلی الله علیه و آله را برانگیخت، تا بندگانش را از «بتپرستی» به «خدا پرستی» دعوت کند.
روحِ عبادت در فطرت انسان نهفته است و اگر درست رهبری نشود به عبادت بت و طاغوت میگراید. مثل میل به غذا که در هر کودکی هست، ولی اگر راهنمایی نشود، کودک خاک میخورد و لذّت هم میبرد. بدون هدایت صحیحِ این گرایش فطری نیز، انسان به عشقهای زودگذر پوچ یا پرستشهای بی محتوای انحرافی دچار میشود.