نماز، از واجبات بسیار مهمّی است که در هیچ حال از انسان ساقط نیست، حتی در مسافرت، بیماری، میدان جنگ، در حال غرق شدن و... البته بنا به شرایط خاصّ، صورتهای مختلفی به خود میگیرد، ولی همواره بر انسان واجب است.
یک مسلمان هنگام سفر و در طول راه هم باید بر نمازهای خویش مواظبت کند. در قطار، اتوبوس، در سرما و گرما، در تنگی وقت و عجله، نباید نماز را سبک شمرد و ادای آن را به فراموشی سپرد. وقتی اتوبوس یا قطار، برای نماز یا صرف غذا نگه میدارد، باید شتافت و نماز را هم خواند. و اگر توقفی نکرد، از راننده خواست تا نگهدارد.
شرایط نماز قصر
مسافر، در مدّت مسافرت و در راه، با هشت شرط، نمازهای چهار رکعتی خود را باید شکسته و قصر (دو رکعت) بجا آورد:**هر یک از این شرایط، دارای مسائل و جزئیات بسیاری است که توضیح آنها را از رساله مطالعه کنید.***
شرط اوّل: آنکه سفر او کمتر از هشت فرسخ شرعی نباشد.
شرط دوّم: آنکه از اوّل سفر، قصد هشت فرسخ را داشته باشد.
شرط سوّم: آنکه در بین راه، از قصد خود برنگردد.
شرط چهارّم: آنکه نخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ، از وطن خود بگذرد، یا ده روز یا بیشتر در جایی بماند.
شرط پنجم: آنکه برای کار حرام سفر نکند و سفرش، سفر معصیت نباشد.
شرط ششم: آنکه از صحرانشینان بیابان گرد نباشد.
شرط هفتم: آنکه شغل او مسافرت نباشد.
شرط هشتم: آنکه به حدّ ترخصّ**حد ترخص یعنی جایی که با رسیدن به آنجا، انسان دیگر دیوار شهر را نبیند و صدای اذان آنرا نشنود (توضیح المسائل حضرت امام).*** برسد.
اقامت ده روز
در مسافرت، اگر انسان قصد ماندن ده روز تمام یا بیشتر در یکجا داشته باشد، باید نمازهایش را تمام بخواند.
اگر نیّت واقعی او، ماندن کمتر از ده روز است، نمیتواند در ظاهر قصد ده روز کند و تمام بخواند.
اگر قبل از تمام شدن ده روز، به دلایلی تصمیم انسان عوض شد و تصمیم به بازگشت گرفت، روزهای باقیمانده را هم باید تمام بخواند.
اگر کسی مسافرت کند و به وطن خود برود، هر چند کمتر از ده روز بماند، نمازهایش تمام است. مگر آنکه از وطن خود اعراض کرده و بنایش بر بازنگشتن باشد، که حکم مسافر دارد.
زادگاه انسان، وطن اصلی اوست، مگر آنکه از آنجا اعراض کند. محلّ دیگری را هم که انسان برای اقامت دائمی انتخاب میکند، وطن غیر اصلی او به حساب میآید. کسی که در دو جا زندگی میکند، هر دو جا وطن او محسوب میشود. تا انسان، قصد ماندن همیشگی در جایی غیر از وطن اصلی نداشته باشد، وطن او حساب نمیشود، مگر آنکه بدون قصدِ ماندن، آنقدر بماند که مردم بگویند آنجا وطن اوست.
کسی که مسافرت، شغل اوست (مثل رانندگان، خلبانان و...) یا شغلش به گونهای در ارتباط با سفر است که همواره در تردّد و رفت و آمد است، نمازهایش را باید تمام بخواند.**توضیح بیشتر در رسالههای عملیه است.***
مسافر، در چهار جا میتواند نمازش را هم شکسته وهمتمام بخواند: 1- مسجدالحرام، 2- مسجدالنبی، 3- مسجد کوفه، 4- حرم سیدالشهداء و مسجد متّصل به حرم آن حضرت.**رساله حضرت امام، مسئله 1356.***
در این موارد، برای فیض بیشتر بردن از معنویات این اماکن، مسافر مجاز است نمازش را تمام بخواند.