آیات قبل بیان قدرت مطلقه خداوند و حاکمیت بلا منازع او ، و تهدید کفار و شکنجه گران بود ، برای اینکه معلوم شود این تهدیدها عملی است و تنها سخن و شعار نمی باشد ، در آیات مورد بحث روی سخن را به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم
@@تفسیر نمونه جلد 26 صفحه 351@@@
کرده می فرماید : ((آیا داستان لشکرها به تو رسیده است )) (هل اتیک حدیث الجنود) .
لشکریان عظیمی که در برابر پیامبران الهی صف آرایی کردند و به مبارزه برخاستند به گمان اینکه می توانند در مقابل قدرت خدا عرض اندام کنند .
و بعد به دو نمونه آشکار از آنها که یکی در قدیم الایام ، و دیگری در عصر نزدیکتر واقع شد اشاره کرده می افزاید : ((همان لشکریان فرعون و قوم ثمود)) (فرعون و ثمود) .
همانها که بعضی شرق و غرب جهان را زیر سلطه خود قرار دادند ، و بعضی دل کوهها را شکافتند و سنگهای عظیم آن را برکندند ، و از آن خانه ها و قصرهای عظیم ساختند ، و کسی را یارای مقابله با آنها نبود .
اما خداوند گروه اول را با ((آب )) ، و گروه دوم را با ((باد)) که هر دو وسیله های حیات آدمی هستند ، و از لطیف ترین و ظریفترین موجودات محسوب می شوند درهم کوبید ! امواج نیل ، فرعون و لشکرش را در کام خود فرو بلعید ، و باد سرد و کوبنده ، قوم ثمود را همچون پر کاه از مقابل خود برمیداشت و بعد از مدتی جسم بی جانشان را بر صفحه زمین می افکند .
تا مشرکان عرب بدانند کاری از آنها ساخته نیست ، جایی که خدا از آن لشکرهای عظیم و قدرتمند چنین انتقام گرفت وضع کسانی که از آنها ضعیف ترند و ناتوانترند روشن است ، هر چند ضعیف و قوی در برابر قدرت او یکسان است
انتخاب قوم ((فرعون )) و ((ثمود)) از میان همه اقوام پیشین به عنوان دو نمونه از اقوام سرکش به خاطر این است که هر دو در نهایت قدرت بودند ، یکی مربوط به گذشته های دور است (قوم ثمود) و دیگری به گذشته نزدیکتر
@@تفسیر نمونه جلد 26 صفحه 352@@@
(قوم فرعون ) بعلاوه اقوام عرب با نام آنها آشنا بودند و از تاریخشان اجمالا باخبر .
در آیه بعد می افزاید : ((بلکه کسانی که کافر شدند پیوسته گرفتار تکذیب و انکار حقند)) (بل الذین کفروا فی تکذیب ) .
چنان نیست که نشانه های حق بر کسی مخفی و پنهان باشد ، لجاجت و عناد اجازه نمی دهد که بعضی راه را پیدا کنند ، و در طریق حق گام بگذارند .
تعبیر به ((بل )) که به اصطلاح برای ((اضراب )) (عدول از چیزی به چیز دیگر است ) گویی اشاره به این است که این گروه مشرک از قوم فرعون و ثمود هم بدتر و لجوجترند ، دائما مشغول تکذیب و انکار قرآنند ، و از هر وسیله برای این مقصود بهره می گیرند .
ولی آنها باید بدانند که ((خداوند به همه آنها احاطه دارد و همه در چنگال قدرت او هستند)) (والله من ورائهم محیط) .
اگر خدا به آنها مهلت می دهد نه به خاطر عجز و ناتوانی است ، و اگر آنها را سریعا مجازات نمی کند نه به خاطر این است که از قلمرو قدرتش بیرونند .
تعبیر به ((ورائهم )) (پشت سر آنها) اشاره به این است که آنها از هر جهت در قبضه قدرت الهی هستند ، و خداوند از تمام جهات به آنها احاطه دارد ، بنابراین ممکن نیست از چنگال عدالت و کیفر او فرار کنند .
این احتمال نیز وجود دارد که منظور احاطه علمی خداوند به اعمال آنها در جمیع جهات است به گونه ای که هیچ گفتار و کردار و نیات آنها از وی مخفی
@@تفسیر نمونه جلد 26 صفحه 353@@@
نمی ماند .
در آیه بعد می افزاید : اصرار آنها در تکذیب قرآن و نسبت آن به سحر و کهانت و شعر بیهوده است ((بلکه آن قرآن مجید و با عظمت و بلند مقام است )) (بل هو قرآن مجید) .
((کلامی است که در لوح محفوظ ثبت است )) و دست نا اهلان و شیاطین و کاهنان هرگز به آن نمی رسد ، و از هر گونه تغییر و تبدیل و زیاده و نقصان بر کنار می باشد (فی لوح محفوظ) .
بنابراین اگر نسبتهای ناروا به تو می دهند ، و شاعر و ساحر و کاهن و مجنونت می خوانند ، هرگز غمگین مباش ، تکیه گاه تو محکم ، راهت روشن ، و پشتیبانت قدرتمند و توانا است .
((مجید)) چنانکه گفتیم از ماده ((مجد)) به معنی گستردگی شرافت و جلالت است ، و این معنی درباره قرآن کاملا صادق می باشد ، چرا که محتوایش عظیم و گسترده ، و معانیش بلند و پرمایه است ، هم در زمینه معارف و اعتقادات ، و هم اخلاق و مواعظ ، و هم احکام و سنن .
((لوح )) (به فتح لام ) به معنی صفحه عریضی است که چیزی بر آن می نویسند ، و ((لوح )) (به ضم لام ) به معنی عطش ، و همچنین هوایی است که بین آسمان و زمین قرار دارد .
فعلی که از اولی مشتق می شود به معنی آشکار شدن و درخشیدن است .
و به هر حال در اینجا منظور صفحه ای است که قرآن مجید بر آن ثبت و ضبط شده است ولی نه صفحه ای همچون الواح متداول در میان ما ، بلکه در تفسیری از ابن عباس آمده است ((لوح محفوظ)) طولش به اندازه فاصله زمین
@@تفسیر نمونه جلد 26 صفحه 354@@@
و آسمان ! و عرضش به اندازه فاصله مغرب و مشرق است !
و اینجا است که به نظر می رسد که لوح محفوظ همان صفحه علم خداوند است که شرق و غرب عالم را فرا گرفته ، و از هر گونه دگرگونی و تحریف مصون و محفوظ است .
آری قرآن از علم بی پایان حق سرچشمه گرفته ، نه زاییده فکر بشر است و نه القاء شیاطین ، و محتوایش شاهد بر این مدعی است .
این احتمالا همان چیزی است که در قرآن مجید گاه از آن به ((کتاب مبین )) و گاه به ((ام الکتاب )) تعبیر شده ، چنانکه در آیه 39 رعد می خوانیم : یمحو الله ما یشاء و یثبت و عنده ام الکتاب : ((خداوند هر چه را بخواهد محو و هر چه را بخواهد ثابت می دارد ، و ام الکتاب (کتاب اصلی و مادر) نزد او است )) .
و در آیه 59 انعام آمده است : و لا رطب و لا یابس الا فی کتاب مبین : ((و هیچ تر و خشکی نیست مگر اینکه در کتاب آشکار ثبت است )) .
ضمنا باید توجه داشت که تعبیر به ((لوح محفوظ)) در قرآن مجید تنها در همین جا آمده است .
خداوندا ! ما را به حقیقت این کتاب بزرگ آسمانیت آشناتر بفرما .
پروردگارا ! در آن روز که مؤمنان صالح به فوز کبیر و کافران مجرم به عذاب حریق می رسند ما را در کنف حمایتت قرار ده .
بار الها ! تو غفور و ودود و رحیم و مهربانی با ما آن کن که این اسماء و صفاتت ایجاب می کند نه آنچه اعمال ما اقتضا دارد .
آمین یا رب العالمین
@@تفسیر نمونه جلد 26 صفحه 355@@@