در تفسیر آیات گذشته گفته شد که ((نفخ صور)) دو بار رخ می دهد در مرتبه اول همه زندگان می میرند، و نظام هستی متلاشی می شود، و در مرتبه دوم جهان نوینی برپا می گردد . و انسانها و فرشتگان حیات نوینی پیدا می کنند، و چنانکه گفتیم آغاز آیات از نفخه اول خبر می دهد، و پایان آن از نفخه دوم در ادامه همین مطلب در آیات مورد بحث می فرماید : ((در آن روز همگی به پیشگاه خدا عرضه می شوید و چیزی از کارهای شما پنهان نمی ماند)) (یومئذ تعرضون لا تخفی منکم خافیة ) .
((تعرضون )) از ماده ((عرض )) به معنی نشان دادن و عرضه داشتن چیزی است، خواه در مورد کالا به هنگام معامله باشد، و یا غیر آن، البته، انسانها و غیر انسانها در این دنیا نیز دائما در محضر خدا هستند، ولی این مطلب در قیامت ظهور و بروز بیشتری دارد فی المثل حاکمیت خداوند بر عالم هستی دائمی است ولی این حاکمیت در این روز از هر زمان آشکارتر است .
جمله ((تخفی منکم خافیة )) ممکن است اشاره به این باشد که در آن روز غیب و سر اشخاص تبدیل به شهود و ظهور می شود، چنانکه قرآن درباره قیامت می گوید : یوم تبلی السرائر : ((آن روز روزی است که صفات نهانی ظاهر می شود)) (طارق - 9)
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 456@@@
نه تنها اعمال مخفیانه انسانها که صفات و روحیات و خلقیات و نیتها همه برملا می گردد، و این حادثه ای است عظیم، و به گفته بعضی از مفسران : عظیمتر از متلاشی شدن کوهها و شکافتن کرات آسمان ! روز رسوائی بزرگ بدکاران و سربلندی بی نظیر مؤمنان، روزی است که انسان عریان از نظر اعمال و اسرار درون در آن صحنه ظاهر می شود آری آن روز هیچ چیز از وجود ما پنهان نمی ماند .
و نیز ممکن است اشاره به احاطه علمی خداوند بر همه چیز در آن روز باشد، ولی تفسیر اول مناسبتر است .
و لذا به دنبال آن می گوید : ((اما کسی که نامه اعمالش به دست راست او داده شده از فرط خوشحالی فریاد می زند که بیائید و بگیرید نامه اعمال مرا و بخوانید)) (فاما من اوتی کتابه بیمینه فیقول هاؤم اقراءوا کتابیه ) . ** هاوم به گفته ارباب لغت به معنی بگیرید میباشد اگر مخاطب جمع مردان باشد هاوم گفته می شود و اگر جمع زنان هائن و اگر مفرد مذکر باشد ها ( به فتح ) و اگر مفرد مونث باشد ها ( به کسر ) و برای تثنیه هائما گفته می شود راغب و مفردات می گویند : هاء در معنی گرفتن به کار می رود و هات در معنی دادن . ***
گوئی از خوشحالی در پوست نمی گنجد و از اینهمه نعمت و توفیق و هدایتی که خدا به او داده تمام ذرات وجودش شاکر است و فریاد ((الحمدلله )) سرمی دهد .
سپس بزرگترین افتخار خود را در این کلمه خلاصه کرده، می گوید :
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 457@@@
((من یقین داشتم که رستاخیزی در کار است، و من به حساب اعمالم می رسم )) (انی ظننت انی ملاق حسابیه ) . ** ها در حسابیه هاء استراحت یا ها سکت است و معنی خاصی ندارد همانگونه که در کتابیه نیز چنین است . ***
((ظن )) در اینگونه موارد به معنی یقین است، او می خواهد بگوید : آنچه نصیب من شده به خاطر ایمان به چنین روزی است، و راستی هم همین است ایمان به حساب و کتاب به انسان روح تقوی و پرهیزگاری می بخشد و تعهد و احساس مسئولیت در او ایجاد می کند، و مهمترین عامل تربیت انسان است .
در آیات بعد گوشه ای از پاداشهای چنین کسانی را بیان کرده، می فرماید : ((او در یک زندگی کاملا رضایت بخش قرار خواهد داشت )) (فهو فی عیشة راضیة ) . ** با اینکه رضایت و خوش نودی صفتی است برای صاحبان این زندگی ولی در آیه فوق آن را صفتی برای خود زندگی قرار داده، و این نهایت تاکید را افاده می کند، یعنی نوعی از زندگی است که سراسر رضایت و خوش نودی می باشد . ***
گرچه با همین یک جمله همه گفتنیها را گفته است، ولی برای توضیح بیشتر می افزاید : ((او در بهشتی بلند مرتبه قرار دارد)) (فی جنة عالیة ) .
بهشتی که آنقدر رفیع و والا است که هیچکس مانند آن را ندیده و نشنیده و حتی تصور نکرده است .
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 458@@@
((بهشتی که میوه هایش در دسترس است )) (قطوفها دانیة ) .
نه زحمتی برای چیدن میوه ها درکار است، و نه مشکلی برای نزدیک شدن به درختان پربارش، و اصولا تمام نعمتهایش بدون استثنا در دسترس است . ** قطوف جمع قطف ( بر وزن حزب ) به معنی میوه چیدن شده است، و گاه به معنی میوه ای که آماده چیدن است نیز آمده . ***
و در آخرین آیه مورد بحث خطاب محبت آمیز خداوند را به این بهشتیان چنین بیان کرده ((بخورید و بیاشامید گوارا، در برابر اعمالی که در ایام گذشته انجام داده اید)) (کلوا و اشربوا هنیئا بما اسلفتم فی الایام الخالیة ) .
آری این نعمتهای بزرگ بی حساب نیست، اینها پاداش اعمال شما است که در دنیا برای امروز ذخیره کردید و از پیش فرستادید، البته این اعمال ناچیز هنگامی که در افق فضل و رحمت الهی قرار گرفته به چنین ثمراتی منتهی شده است .
نکته ها :