دو آیه فوق که پایان سوره ((قلم )) را تشکیل می دهد، در حقیقت تعقیب چیزی است که در آغاز این سوره درباره نسبت جنون از ناحیه دشمنان به پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) آمده .
نخست می فرماید : ((نزدیک است که کافران هنگامی که آیات قرآن را از تو می شنوند تو را با چشمان خود هلاک کنند، و می گویند او دیوانه است )) (و ان یکاد الذین کفروا لیزلقونک بابصارهم لما سمعوا الذکر و یقولون انه لمجنون ) .
((لیزلقونک )) از ماده ((زلق )) به معنی لغزیدن و بر زمین افتادن است و کنایه از هلاکت و نابودی می باشد .
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 425@@@
در تفسیر این آیه نظرات گوناگونی داده اند :
1 - بسیاری از مفسران گفته اند : منظور این است که دشمنان به هنگامی که آیات با عظمت قرآن را از تو می شنوند، به قدری خشمگین و ناراحت می شوند، و با عداوت به تو نگاه می کنند که گوئی می خواهند تو را با چشمهای خود بر زمین افکنند و نابود کنند !
و در توضیح این معنی جمعی افزوده اند که آنها می خواهند از طریق چشم زدن که بسیاری از مردم به آن عقیده دارند و می گویند در بعضی از چشمها اثر مرموزی نهفته است که با یک نگاه مخصوص ممکن است طرف را بیمار یا هلاک کند، تو را از بین ببرند .
2 - بعضی دیگر گفته اند که این کنایه از نگاههای بسیار غضب آلود است مثل اینکه می گوئیم فلانکس آنچنان بد به من نگاه کرد که گوئی می خواست مرا با نگاهش بخورد یا بکشد !
3 - تفسیر دیگری برای این آیه به نظر می رسد که شاید از تفسیرهای بالا نزدیکتر باشد و آن اینکه قرآن می خواهد تضاد عجیبی را که در میان گفته های دشمنان اسلام وجود داشت با این بیان ظاهر سازد و آن اینکه : آنها وقتی آیات قرآن را می شنوند آنقدر مجذوب می شوند و در برابر آن اعجاب می کنند که می خواهند تو را چشم بزنند (زیرا چشم زدن معمولا در برابر اموری است که بسیار اعجاب انگیز می باشد) اما در عین حال می گویند : تو دیوانه ای، و این راستی شگفت آور است، دیوانه و پریشان گوئی کجا و این آیات اعجاب انگیز جذاب و پرنفوذ کجا ؟ .
این سبک مغزان نمی دانند چه می گویند و چه نسبتهای ضد و نقیضی به تو می دهند ؟
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 426@@@
به هر حال در اینکه آیا چشم زخم از نظر اسلامی و از نظر علوم روز واقعیت دارد یا نه ؟ در بحث نکات به خواست خدا سخن خواهیم گفت .
و سرانجام در آخرین آیه می افزاید : ((این قرآن چیزی جز مایه بیداری و تذکر برای جهانیان نیست )) (و ما هو الا ذکر للعالمین ) .
معارفش روشنگر، انذارهایش آگاه کننده، مثالهایش پرمعنی، تشویقها و بشارتهایش روح پرور، و در مجموع مایه، بیداری خفتگان و یادآوری غافلان است، با این حال چگونه می توان نسبت جنون به آورنده آن داد ؟
مطابق این تفسیر ((ذکر)) (بر وزن فکر) در اینجا به معنی ((یادآوری )) است، ولی بعضی از مفسران آن را به معنی ((شرف )) تفسیر کرده اند، و گفته اند این قرآن شرافتی است برای تمام جهانیان، شبیه چیزی که در آیه 44 سوره زخرف آمده که می فرماید : و انه لذکر لک و لقومک ((قرآن مایه شرف و آبرو برای تو و قوم تو است )) ولی همانگونه که در ذیل آیه مزبور نیز گفتیم ((ذکر)) در آنجا هم به معنی یادآوری و آگاهی بخشی است، و اصولا یکی از نامهای قرآن مجید همان ((ذکر)) است، بنابراین تفسیر اول صحیحتر به نظر می رسد .
نکته :