می دانیم روش قرآن این است که شرح حال زندگی بدان و خوبان را در مقابل هم قرار می دهد، تا در مقایسه با یکدیگر بهتر شناخته شوند، و این روش از نظر تربیتی بسیار مؤثر است .
طبق همین روش بعد از ذکر سرنوشت دردناک ((اصحاب الجنة )) (صاحبان باغ خرم و سرسبز) در آیات گذشته به ذکر حال پرهیزگاران پرداخته می گوید : ((برای پرهیزگاران نزد پروردگارشان باغهای پرنعمت بهشت است )) (ان للمتقین عند ربهم جنات النعیم ) .
باغهائی از بهشت که هر نعمتی تصور شود کاملترین نوع آن در آنجا است، علاوه بر نعمتهائی که به فکر هیچ انسانی نرسیده است .
ولی از آنجا که جمعی از مشرکان و ثروتمندان خودخواه بودند که ادعا می کردند همان طور که در دنیا وضع ما عالی است در قیامت نیز بسیار خوب است، خداوند در آیه بعد شدیدا آنها را مؤاخذه قرار داده بلکه محاکمه می کند می فرماید : ((آیا ما مؤمنانی را که در برابر حق و عدالت تسلیمند، همچون
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 409@@@
مشرکان و مجرمان قرار دهیم )) ؟ (ا فنجعل المسلمین کالمجرمین ) .
((شما را چه می شود ؟ چگونه داوری می کنید)) ؟ ! (ما لکم کیف تحکمون )
هیچ انسان عاقلی باور می کند سرنوشت عادل و ظالم، مطیع و مجرم، ایثارگر و انحصارطلب، یکسان باشد ؟ آن هم در پیشگاه خداوندی که همه کارش روی حساب و برنامه حکیمانه است .
در سوره فصلت (آیه - 50 ) نیز اشارهای به این قبیل افراد کرده می فرماید : (و لئن اذقناه رحمة منا من بعد ضراء مسته لیقولن هذا لی و ما اظن الساعة قائمة و لئن رجعت الی ربی ان لی عنده للحسنی ) :
((و هرگاه به او رحمتی از سوی خود بعد از ناراحتی بچشانیم می گوید : این به خاطر شایستگی و استحقاق من بودن است، و گمان نمی کنم قیامتی برپا شود، و به فرض که قیامتی باشد هر گاه به سوی پروردگارم بازگردم برای من نزد او پاداشهای نیک است )) !
آری این گروه مغرور و از خود راضی دنیا و آخرت را متعلق به خودشان می دانند !
سپس می افزاید : ((اگر عقل و خرد، شما را به چنین حکمی رهنمون نشده آیا دلیلی از ((نقل )) بر آن دارید ((آیا کتابی دارید که از آن درس می خوانید)) ؟ ! (ام لکم کتاب فیه تدرسون ) .
((که آنچه را شما اختیار می کنید و تمایل دارید از آن شما است )) ؟ !
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 410@@@
(ان لکم فیه لما تخیرون ) . ** جمله ان لکم مفعول برای تدرسون می باشد و قاعدتا باید ان ( با فتح همزه ) خوانده شود ولی به مناسب لام که بر سر اسم ان آمده ان به صورت مکسور خوانده می شود چرا که فعل از عمل کردن معلق می شود . ***
شما انتظار دارید مجرمانی همچون خودتان همطراز مسلمین باشند، این سخنی است که نه عقل به آن حکم می کند و نه در هیچ کتاب معتبری آمده است .
در آیه بعد چنین ادامه می دهد : ((اگر شما مدرکی از عقل و نقل بر این ادعا ندارید آیا عهد و پیمانهای مؤکدی بر ما دارید که تا روز قیامت استمرار دارد که هر چه را به نفع خود حکم می کنید برای شما قرار می دهد)) ؟ ! (ام لکم ایمان علینا بالغة الی یوم القیامة ان لکم لما تحکمون ) .
چه کسی می تواند ادعا کند که از خدا عهد و پیمان گرفته است که تسلیم تمایلات او گردد، و هر امتیاز و مقامی می خواهد بی چون و چرا به او بدهد ؟ ! تا آنجا که مجرمان همردیف مؤمنان شوند . ** واژه بالغة را بعضی در اینجا به معنی موکد و بعضی به معنی مستمر تفسیر کرده اند و معنی دوم مناسبتر است، بنا بر این جار و مجرور ( الی یوم القیامة ) متعلق به آن می باشد . ***
باز در ادامه این پرسشها که راهها را از هر سو به روی آنان می بندد می افزاید : ((از آنها بپرس کدامیک از آنان تضمین می کنند که مجرمان و مؤمنان یکسان باشند یا هر چه آنها می خواهند خدا در اختیارشان بگذارد)) (سلهم ایهم بذلک زعیم ) .
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 411@@@
و در آخرین مرحله از این بازپرسی عجیب می فرماید : ((یا اینکه آنها معبودانی دارند که نزد خداوند برای آنان شفاعت و حمایت می کنند، اگر راست می گویند آنها را بیاورند و معرفی کنند)) ! (ام لهم شرکاء فلیاتوا بشرکائهم ان کانوا صادقین ) .
آیا آنها کمترین دلیلی دارند بر اینکه بتها این جمادات کم ارزش و بی شعور و شریک خدا و شفیع درگاه اویند ؟
بعضی از مفسران ((شرکاء)) را در اینجا به معنی ((شهداء)) (گواهان ) گرفته اند .
به این ترتیب در یک جمعبندی از مجموع آیات فوق می توان چنین نتیجه گرفت که آنها برای اثبات مدعای خود که همردیف مؤمنان، بلکه از آنها برترند، باید به یکی از چهار وسیله متشبث شوند : یا دلیلی از عقل، یا کتابی از کتب آسمانی، یا عهد و پیمانی از خداوند، و یا شفاعت شفیعان و گواهی گواهان، و چون پاسخ همه این سؤالات منفی است بنابراین ادعای مزبور به کلی بی اساس و بی ارزش است .
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 412@@@