به دنبال بحثهائی پیرامون دوزخیان و بهشتیان، و کافران و مؤمنان در آیات پیشین گذشت در آیات مورد بحث برای ترغیب و تشویق به پیوستن به صفوف بهشتیان، و برحذر بودن از راه و رسم دوزخیان، به ذکر بخشی از نعمتهای الهی، و سپس به قسمتی از عذابهای او، اشاره می کند .
می فرماید : ((او کسی است که زمین را برای شما رام کرد)) (هو الذی جعل لکم الارض ذلولا) .
((پس بر شانه ها و صفحه زمین راه بروید، و از روزیهای پروردگار بخورید، و بدانید بازگشت همه به سوی او است )) (فامشوا فی مناکبها و کلوا من رزقه و الیه النشور) .
((ذلول )) به معنی ((رام )) جامعترین تعبیری است که درباره زمین ممکن است بشود .
چرا که این مرکب راهوار با حرکات متعدد و بسیار سریعی که دارد آنچنان آرام به نظر می رسد که گوئی مطلقا ساکن است، بعضی از دانشمندان می گویند زمین چهارده نوع حرکت مختلف دارد که سه قسمت آن حرکت به دور خود، و حرکت به دور خورشید، و حرکت همراه مجموعه منظومه شمسی در دل کهکشان است، این حرکات که سرعت زیادی دارد چنان نرم و ملایم است که تا براهین قطعی بر حرکت زمین اقامه نشده بود کسی باور نمی کرد حرکتی در کار باشد !
از سوی دیگر، پوسته زمین نه چنان سفت و خشن است که قابل زندگی نباشد، و نه چنان سست و نرم است که قرار و آرام نگیرد، بلکه کاملا برای
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 338@@@
زندگی بشر رام است، اگر فی المثل غالب سطح زمین باتلاقهائی بود که همه چیز در آن فرو می رفت، یا ماسه های نرمی که پای انسان تا زانو در آن فرو می نشیند یا سنگهای تیز و خشنی که با مختصر راه رفتن بدن انسان را کوفته و مجروح می کند، آنوقت معنی ناآرامی زمین روشن می شد .
از سوی سوم، فاصله آن از خورشید نه چندان کم است که همه چیز از شدت گرما بسوزد، و نه چندان دور است که همه چیز از سرما بخشکد، فشار هوا بر کره زمین آنچنان است که آرامش انسان را تاءمین کند، نه آن قدر زیاد است که او را خفه کند، و نه آن قدر کم است که از هم متلاشی شود، جاذبه زمین نه آنقدر زیاد است که استخوانها را درهم بشکند، و نه آن قدر کم است که با یک حرکت انسان از جا کنده شود و در فضا پرتاب شود !
خلاصه از هر نظر ((ذلول )) و رام و مسخر فرمان انسان است، جالب اینکه بعد از توصیف زمین به ذلول بودن دستور می دهد که بر ((مناکب )) آن راه بروید، و می دانیم ((مناکب )) جمع ((منکب )) (بر وزن مغرب ) به معنی شانه است، گوئی انسان پا بر شانه زمین می گذارد و چنان زمین آرام است که می تواند تعادل خود را حفظ کند .
در عین حال اشاره ای است به اینکه تا گامی برندارید و تلاشی نکنید بهرهای از روزیهای زمین نخواهید داشت !
تعبیر به ((رزق )) نیز تعبیر بسیار جامعی است که تمام مواد غذائی زمین را اعم از حیوانی و گیاهی و معدنی شامل می شود .
ولی بدانید اینها هدف نهائی آفرینش شما نیست، اینها همه وسائلی است در مسیر ((نشور)) و رستاخیز و حیات ابدی شما .
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 339@@@
به دنبال این تشویق و تبشیر به سراغ تهدید و انذار می رود، و می افزاید : ((آیا خود را از عذاب کسی که حاکم بر آسمان است در امان می دانید که دستور دهد زمین بشکافد و شما را در خود فرو برد، و دائما به لرزش خود ادامه دهد)) ؟ ! (ء اءمنتم من فی السماء ان یخسف بکم الارض فاذا هی تمور) .
آری اگر او دستور دهد این زمین ذلول و آرام طغیان می کند، و به صورت حیوان چموشی درمی آید، زلزله ها شروع می شود، شکافها در زمین ظاهر می گردد و شما و خانه ها و شهرهایتان را در کام خود فرو می بلعد، و باز هم به لرزه و اضطراب خود ادامه می دهد .
جمله ((فاذا هی تمور)) (آن پیوسته حرکت می کند و ناآرام است ) ممکن است اشاره به این باشد که خدا می تواند فرمان دهد زمین شما را فرو برد و پیوسته از نقطه ای به نقطه ای دیگر در درون خود منتقل سازد حتی قبر شما هم آرام نباشد !
یا اینکه زمین آرامش خود را برای همیشه از دست دهد، و زلزال دائمی بر آن حاکم گردد، درک این معنی برای کسانی که در بعضی از مناطق زلزلهخیز زندگی کرده اند و دیده اند گاه زمین در چند شبانه روز مطلقا آرامشی ندارد و خواب و خوراک و راحت را از همگان سلب می کند، بسیار آسان است، اما برای غالب ما مردم که به آرامش زمین عادت کرده ایم مشکل است .
تعبیر به ((من فی السماء)) (کسی که در آسمان است ) اشاره به ذات پاک خدا است که حاکمیت او بر کل آسمانها - تا چه رسد به زمین - مسلم است، بعضی نیز گفته اند اشاره به فرشتگان خدا است که در آسمانها هستند و مامور اجرای فرمان او می باشند .
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 340@@@
سپس می افزاید : ((لازم نیست حتما زلزله ها به سراغ شما آید بلکه می تواند این فرمان را به تندبادها دهد، آیا شما خود را در امان می دانید که خداوند حاکم بر آسمانها تندبادی مملو از سنگریزه بر شما فرستد و شما را زیر کوهی از آن مدفون سازد)) ؟ ! (اءم اءمنتم من فی السماء ان یرسل علیکم حاصبا) .
((و به زودی خواهید دانست تهدیدهای من چگونه است )) ! (فستعلمون کیف نذیر) .
درک این معنی نیز برای کسانی که شنهای روان و بادهای ((حاصب )) (بادهائی که توده های ریگ را با خود حرکت داده، از جائی به جای دیگر منتقل می کند) دیده اند بسیار ساده است، آنها می دانند که ممکن است در چند لحظه خانه ها یا آبادیهائی زیر توده ای از ریگها و شنهای روان مدفون گردد، و یا کاروانهائی که در وسط بیابان در حرکتند در زیر آن دفن شوند !
در حقیقت آیات فوق به این معنی اشاره می کند که عذاب آنها منحصر به عذاب قیامت نیست، در این دنیا نیز خداوند با مختصر تکان زمین، یا حرکت بادها، می تواند به زندگی آنها پایان دهد، و بهترین دلیل این امکان، وقوع آن در امتهای پیشین است .
لذا در آخرین آیه مورد بحث می گوید : ((کسانی که پیش از آنها بودند آیات الهی و رسولان او را تکذیب کردند، اما ببین مجازات من در حق آنها چگونه بود)) ؟ !
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 341@@@
(و لقد کذب الذین من قبلهم فکیف کان نکیر) . ** نکیر به معنی انکار است، و در اینجا کنایه از عقوبت می باشد زیرا انکار خداوند در برابر افعال این اقوام از طریق مجازات آنها صورت گرفته است باید توجه داشت که این کلمه دراصل نکیری بوده همان طور که نذیر در آیه قبل نذیری بوده، یا متکلم محذوف شده و کسره که دلالت بر آن می کند باقی مانده است . ***
گروهی را با زلزله های ویرانگر، و اقوامی را با صاعقه ها، و جمعی را با طوفان یا تندباد مجازات کردیم، و شهرهای ویران شده و خاموش آنها را به عنوان درس عبرتی باقی گذاردیم .
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 342@@@