آیه و ترجمه
یَأَیهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا إِذَا قِیلَ لَکُمْ تَفَسحُوا فی الْمَجَلِسِ فَافْسحُوا یَفْسح اللَّهُ لَکُمْ وَ إِذَا قِیلَ انشزُوا فَانشزُوا یَرْفَع اللَّهُ الَّذِینَ ءَامَنُوا مِنکُمْ وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَتٍ وَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ(11)
ترجمه:
11 - ای کسانی که ایمان آورده اید هنگامی که به شما گفته شود مجلس را وسعت بخشید (و به تازه واردها جا دهید) وسعت بخشید، خداوند (بهشت را) برای شما وسعت می بخشد، و هنگامی که گفته شود برخیزید برخیزید، اگر چنین کنید خداوند آنها را که ایمان آورده اند و کسانی را که از علم بهره دارند درجات عظیمی می بخشد.
شان نزول:
((طبرسی)) در ((مجمع البیان)) و ((آلوسی)) در ((روح المعانی)) و جمعی دیگر از مفسران نقل کرده اند که پیامبر (صلی اللّه علیه و آله) در یکی از روزهای جمعه در ((صفه)) (سکوی بزرگی که در کنار مسجد پیامبر (صلی اللّه علیه و آله) قرار داشت) نشسته بود و گروهی نزد حضرت حاضر بودند، و جا تنگ بود، پیامبر (صلی اللّه علیه و آله) عادتش این بود که مجاهدان بدر را اعم از مهاجر و انصار احترام فراوان می کرد، در این هنگام گروهی از بدریون وارد شدند، در حالی که دیگران قبل از آنها اطراف پیامبر (صلی اللّه علیه و آله) را پر کرده بودند، هنگامی که مقابل پیامبر (صلی اللّه علیه و آله) رسیدند
@@تفسیر نمونه جلد 23 صفحه 439@@@
سلام کردند، پیامبر (صلی اللّه علیه و آله) پاسخ فرمود سپس به حاضران سلام کردند آنها نیز پاسخ گفتند، آنها روی پای خود ایستاده بودند، و منتظر بودند حاضران به آنها جا دهند ولی هیچکس تکان نخورد! این امر بر پیامبر (صلی اللّه علیه و آله) سخت آمد، رو به بعضی از کسانی که اطراف او نشسته بودند کرد و فرمود: فلان و فلانی برخیزید، چند نفر را از جا بلند کرد تا واردین بنشینند (و این در حقیقت نوعی ادب آموزی و درس احترام گذاردن به پیشکسوتان در ایمان و جهاد بود).
ولی این مطلب بر آن چند نفر که از جا برخاستند ناگوار آمدبه طوری که آثارش در چهره آنها نمایان گشت، منافقان (که از هر فرصتی استفاده می کردند) گفتند پیامبر (صلی اللّه علیه و آله) رسم عدالت را رعایت نکرد، کسانی را که عاشقانه نزدیک او نشسته بودند به خاطر افرادی که بعدا وارد مجلس شدند از جا بلند کرد، در اینجا آیه فوق نازل شد (و قسمتی از آداب نشستن در مجالس را برای آنها شرح داد).**تفسیر (روح المعانی) جلد 28 صفحه 25 و (مجمع البیان) جلد 9 صفحه 252، (مفسران دیگر مانند (فخر رازی) (قرطبی) و (سیوطی) در درالمنثور و (فی ظلال) نیز در ذیل آیه مورد بحث همین مطلب را با مختصر تفاوتی نقل کرده اند).***
تفسیر: