سؤال دیگری که در اینجا مطرح می شود این است که اگر خداوند بندگان را برای عبودیت آفریده است پس چرا گروهی راه کفر را پیش می گیرند؟ آیا ممکن است اراده خداوند از هدفش تخلف پذیرد؟
کسانی که این ایراد را می کنند در حقیقت اراده تکوینی و تشریعی را با هم اشتباه کرده اند زیرا هدف عبادت اجباری نبوده ، بلکه عبادت و بندگی تواءم با اراده و اختیار است ، و در چنین زمینه ای هدف به صورت آماده کردن زمینه ها تجلی می کند ، فی المثل هنگامی که گفته می شود من این مسجد را برای نماز خواندن مردم درست کرده ام ، مفهومش این است آن را آماده برای این کار ساخته ام نه اینکه مردم را به اجبار به نماز وادارم ، همچنین در موارد دیگر مانند ساختن مدرسه برای تحصیل و بیمارستان برای درمان و کتابخانه برای مطالعه .
به این ترتیب خداوند این انسان را آماده برای اطاعت و بندگی ساخته و هرگونه وسیله را اعم از عقل و عواطف و قوای مختلف را از درون و پیامبران و کتب آسمانی و برنامه های تشریعی را از برون برای آنها فراهم نموده است .
مسلم است این معنی در مؤمن و کافر یکسان است هر چند مؤمن از امکانات خود بهره برداری نموده و کافر ننموده است .
لذا در حدیثی از امام صادق (علیه السلام ) می خوانیم که وقتی از تفسیر این آیه
@@تفسیر نمونه جلد 22 صفحه 398@@@
(و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون ) از آن حضرت سؤال کردند ، فرمود :
خلقهم للعبادة : ((آنها را برای عبودیت آفریده است )) .
راوی می گوید : سؤال کردم : خاصة ام عامة ؟ ((آیا گروه خاصی منظور است یا همه مردم ))؟
امام فرمود : عامة : ((همه مردم )) .**بحارالانوار جلد 5 صفحه 314 حدیث 7***
و در حدیث دیگری از همان امام (علیه السلام ) نقل شده که وقتی از تفسیر این آیه سؤال کردند فرمود : خلقهم لیامرهم بالعبادة : ((آنها را آفرید تا دستور عبادت به آنها دهد)) .**همان مدارک حدیث 5***
اشاره به اینکه هدف اجبار به عبادت و بندگی نبوده بلکه زمینه سازی برای آن بوده است ، و این در حق عموم مردم صادق می باشد .**از آنچه در بالا گفته شده روشن می شود که الف و لام در الانس و الجن برای استغراق است و شامل همه افراد می شود نه برای جنس به طوری که فقط گروهی را شامل شود آنچنان که در بعضی از تفاسیر آمده است***
@@تفسیر نمونه جلد 22 صفحه 399@@@