تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه ، جلد22
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

1 - حقیقت مرگ ؟

غالبا تصور می کنند مرگ یک امر عدمی و به معنی فنا است ، ولی این برداشت هرگز با آنچه در قرآن مجید آمده و دلائل عقلی به آن رهنمون می شود موافق نیست .

((مرگ )) از نظر قرآن یک امر وجودی است ، یک انتقال و عبور از جهانی به جهان دیگر است ، و لذا در بسیاری از آیات قرآن از مرگ تعبیر به ((توفی )) شده که به معنی باز گرفتن ، و دریافت روح از تن به وسیله فرشتگان است .

تعبیر آیات فوق ((و جائت سکرة الموت بالحق )) : ((شدائد مرگ به حق

@@تفسیر نمونه جلد 22 صفحه 262@@@

به سراغ انسان می آید)) نیز اشاره به همین معنی است**در اینکه (با) در (بالحق) چه معنی دارد؟ احتمالات مختلفی داده اند بعضی آن را (باء تعدیه) گرفته اند و حق را به معنی مرگ که معنی جمله چنین می شود : (سکرات موت مطلبی را که واقعیت دارد-یعنی مرگ-را با خود می آورد) و گاه آن را به (معنی ملابست) گرفته اند یعنی (سکرات موت همراه با حق فرا می رسد)*** در بعضی از آیات مرگ را صریحا مخلوق خدا شمرده : الذی خلق الموت و الحیوة (ملک - 2) .

در روایات اسلامی تعبیرات مختلفی درباره حقیقت مرگ آمده است .

در حدیثی می خوانیم که از علی بن الحسین امام سجاد (علیه السلام ) سؤال کردند : ما الموت ؟ مرگ چیست ؟

در پاسخ فرمود : للمؤمن کنزع ثیاب وسخة قملة ، و فک قیود ، و اغلال ثقیلة ، و الاستبدال بافخر الثیاب ، و اطیبها روائح ، و اوطی المراکب و انس المنازل :

و للکافر کخلع ثیاب فاخرة ، و النقل عن منازل انیسة ، و الاستبدال باوسخ الثیاب و اخشنها ، و اوحش المنازل ، و اعظم العذاب ! :

((برای مؤمن مانند کندن لباس چرکین و پر حشرات است ، و گشودن غل و زنجیرهای سنگین ، و تبدیل آن به فاخرترین لباسها ، و خوشبوترین عطرها ، و راهوارترین مرکبها و مناسبترین منزلها است .

((و برای کافر مانند کندن لباسی است فاخر ، و انتقال از منزلهای مورد علاقه ، و تبدیل آن به چرک ترین و خشنترین لباسها ، و وحشتناکترین منزلها و بزرگترین عذاب ))! .

از امام محمد بن علی (علیهم السلام ) نیز همین سؤال شد فرمود :

@@تفسیر نمونه جلد 22 صفحه 263@@@

هو النوم الذی یاتیکم کل لیلة الا انه طویل مدته ، لاینتبه منه الا یوم القیامة ! :

((مرگ همان خوابی است که هر شب به سراغ شما می آید ، جز اینکه مدتش طولانی است و انسان از آن بیدار نمی شود تا روز قیامت ))! .**(بحارالانوار) جلد 6 صفحه 155 (ظاهرا منظور از امام محمد بن علی امام نهم ،امام جواد (ع) است)***

در مباحث مربوط به برزخ گفته ایم که حالت اشخاص در برزخ متفاوت است : بعضی گوئی به خواب فرو می روند ، و بعضی (همچون شهیدان راه خدا و مؤمنان قوی الایمان ) غرق انواع نعمتها می شوند ، و جمعی از جباران و اشقیاء غرق عذاب الهی .

امام حسین بن علی سید الشهداء (علیه السلام ) نیز در کربلا و روز عاشورا و به هنگام شدت گرفتن جنگ تعبیر لطیفی در مورد حقیقت مرگ برای یارانش ارائه فرمود : صبرا بنی الکرام ! فما الموت الاقنطرة تعبر بکم عن البؤس و الضراء الی الجنان الواسعة ، و النعیم الدائمة ، فایکم یکره ان ینتقل من سجن الی قصر ، و ما هو لاعدائکم الا کمن ینتقل من قصر الی سجن و عذاب ، ان ابی حدثنی عن رسول الله (صلی اللّه علیه و آله ) ان الدنیا سجن المؤمن و جنة الکافر ، و الموت جسر هؤلاء الی جنانهم ، و جسر هؤلاء الی جحیمهم :

((شکیبائی کنید ای فرزندان مردان بزرگوار ، مرگ تنها پلی است که شما را از ناراحتیها و رنجها به باغهای وسیع بهشت و نعمتهای جاودان منتقل می کند ، کدامیک از شما از انتقال یافتن از زندان به قصر ناراحتید؟! و اما نسبت به دشمنان شما همانند این است که شخصی را از قصری به زندان و عذاب منتقل کنند ، پدرم از رسول خدا (صلی اللّه علیه و آله ) نقل فرمود که دنیا زندان مؤمن و بهشت کافر است و مرگ پل آنها به باغهای بهشت ، و پل اینها به جهنم است ))! .**(معانی الاخبار) صفحه 289 باب معنی الموت حدیث 3***

@@تفسیر نمونه جلد 22 صفحه 264@@@

در حدیث دیگری می خوانیم : امام موسی بن جعفر (علیه السلام ) وارد بر کسی شد ، در حالی که غرق سکرات موت بود ، و به هیچکس پاسخ نمی گفت ، جمعیت عرض کردند : ای فرزند رسول خدا (صلی اللّه علیه و آله )! دوست داریم حقیقت مرگ را برای ما شرح دهی ، و بگوئی بیمار ما الان در چه حالی است ؟

فرمود : ((مرگ وسیله تصفیه است که مؤمنان را از گناه پاک می کند ، و آخرین ناراحتی این عالم است ، و کفاره آخرین گناهان آنها است ، در حالی که کافران را از نعمتهایشان جدا می کند ، و آخرین لذتی است که به آنها می رسد و آخرین پاداش کار خوبی است که احیانا انجام داده اند ، و اما این شخص محتضر به کلی از گناهانش پاک شد و از معاصی بیرون آمد و خالص گشت آنچنان که لباس چرکین با شستشو پاک می شود ، و او هم اکنون شایستگی آن را پیدا کرده که در سرای جاوید معاشر ما اهلبیت باشد))! .**همان مدرک***