این سوره پنجمین سوره از سوره های هفتگانه حوامیم است، و به حکم اینکه از سوره های مکی است محتوای عمومی آنها را، یعنی بحث از مبداء و معاد و قرآن، به نحو کامل در بر دارد، و آیاتش در این زمینه ها آنچنان تنظیم شده است که ضربات کوبنده و بیدار کننده ای بر قلبهای خفته و غافل وارد می سازد و آنها را به ایمان و تقوا و حق و عدالت فرا می خواند.
بخشهای این سوره را می توان در هفت بخش خلاصه کرد:
1 - آغاز سوره از حروف مقطعه و سپس بیان عظمت قرآن است، با این اضافه که نزول آن را در شب قدر برای اولین بار بیان می کند.
2 - در بخش دیگری از توحید و یگانگی خدا و بیان بعضی از نشانه های عظمت او در جهان هستی است .
3 - بخش مهمی از آن از سرنوشت کفار، و انواع کیفرهای دردناک آنها سخن می گوید.
4 - در بخش دیگری برای بیدار ساختن این غافلان قسمتی از سرگذشت موسی (علیه السلام ) و بنی اسرائیل در مقابل فرعونیان و شکست سخت آنها، و نابودی و هلاکشان، گفتگو می کند.
5 - مساءله قیامت و عذابهای دردناک دوزخیان و پاداشهای جالب و روحپرور پرهیزکاران قسمت دیگری از آیات این سوره را تشکیل می دهد.
6 - موضوع هدف آفرینش، و بیهوده نبودن خلقت آسمان و زمین از موضوعات
@@تفسیر نمونه جلد 21 صفحه 144@@@
دیگری است که در آیات این سوره مطرح شده است .
7 - سرانجام، سوره را با بیان عظمت قرآن همانگونه که آغاز شده بود پایان می دهد.
و از آنجا که در آیه دهم این سوره سخن از ((دخان مبین )) به میان آمده این سوره به عنوان سوره ((دخان )) نام گرفته است .