تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه، جلد18
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

2 - آیا مردگان حقیقتی را درک نمی کنند؟

با توجه به آنچه در آیات فوق آمده دو سؤال مطرح می شود:

نخست اینکه : چگونه قرآن می گوید: تو نمی توانی صدای خود را به گوش مردگان برسانی ؟ با اینکه در حدیث معروفی آمده است که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم ) در روز جنگ بدر دستور داد اجساد کفار را بعد از پایان جنگ در چاهی بیفکنند، سپس آنها را صدا زد و فرمود: هل وجدتم ما وعد الله و رسوله حقا؟ فانی وجدت ما وعدنی الله حقا!: آیا شما آنچه را که خدا و رسولش وعده داده بود به حق یافتید؟ من که آنچه را خداوند به من وعده داده بود به حق یافتم .

در اینجا عمر اعتراض کرد و گفت ای رسول خدا! چگونه با اجسادی سخن میگوئی که روح در آن نیست ؟!

پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: ما انتم باسمع لما اقول منهم، غیر انهم لا یستطیعون ان یردوا شیئا!: شما سخنان مرا از آنها بهتر نمی شنوید، چیزی که هست آنها توانائی پاسخگوئی را ندارند.**تفسیر (روح البیان) ذیل آیات مورد بحث در صحیح بخاری نیز همین حدیث با اندک تفاوتی آمده است(صحیح بخاری جلد 5 صفحه 97 باب قتل ابی جهل)***

و یا اینکه یکی از آداب میت اینست که عقائد حق به او تلقین داده شود، این با آیات مورد بحث چگونه سازگار است ؟

پاسخ این سوال با توجه به یک نکته روشن می شود و آن اینکه آیات مورد

@@تفسیر نمونه جلد 18 صفحه 234@@@

بحث سخن از عدم درک مردگان به طور عادی و طبیعی می گوید، اما روایت جنگ بدر یا تلقین میت مربوط به شرائط فوق العاده است که خداوند سخنان پیامبرش را به طور فوق العاده به گوش آن مردگان می رساند.

به تعبیر دیگر ارتباط انسان در جهان برزخ با عالم دنیا قطع میشود جز در مواردی که خداوند فرمان میدهد این ارتباط برقرار گردد، به همین دلیل در شرایط عادی ما نمی توانیم ارتباط با مردگان پیدا کنیم .

سوال دیگر اینکه : اگر صدای ما به گوش مردگان نمیرسد سلام بر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم ) و امامان (علیهمالسلام ) و توسل به آنها و زیارت قبورشان و تقاضای شفاعت از آنان در پیشگاه خدا چه مفهومی دارد؟

جمعی از وهابیها که عموما به جمود فکری معروفند نیز با تکیه بر همین پندار از ظواهر ابتدائی بی آنکه آیات دیگر قرآن را بررسی کنند، و برای احادیث بسیاری که از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم ) نقل شده وقعی بنهند، مساله توسل را نفی کرده، و به گمان خود خط بطلان بر آن کشیده اند.

پاسخ این سوال نیز از آنچه در پاسخ سوال اول گفتیم روشن میشود، زیرا حساب پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم ) و مردان خدا از دیگران جدا است، آنها همانند شهداء (بلکه در صف مقدم بر آنان ) قرار دارند و زندگان جاویدند، و به مصداق احیاء عند ربهم یرزقون از روزیهای پروردگار بهره میگیرند و به فرمان خداوند ارتباط خود را با این جهان حفظ می کنند، همانگونه که در این جهان می توانند با مردگان - همچون کشتگان بدر - ارتباط برقرار سازند.

روی همین جهت در روایات فراوانی که در کتب اهل سنت و شیعه آمده است می خوانیم : پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم ) و امامان (علیهمالسلام ) سخن کسانی را که از دور و نزدیک بر آنها سلام می فرستند، می شنوند، و به آنها پاسخ می گوید، و حتی اعمال امت

@@تفسیر نمونه جلد 18 صفحه 235@@@

را بر آنها عرضه می دارند.**(کشف الارتیاب) صفحه 109-در ذیل آیه 105 سوره توبه نیز اشاره به روایات (عرص اعمال) کردیم (به جلد 8 تفسیر نمونه صفحه 125 مراجعه شود)***

قابل توجه اینکه ما ماءموریم که در تشهد نماز سلام بر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم ) بفرستیم و این اعتقاد همه مسلمین اعم از شیعه و اهل سنت است، چگونه ممکن است او را مخاطب سازیم به چیزی که هرگز آن را نمی شنود؟!

در روایات متعددی در صحیح مسلم از ابو سعید خدری و ابو هریره از شخص پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم ) نقل شده که فرمود: لقنوا موتاکم لا اله الا الله : مردگان خود را تلقین لا اله الا الله کنید.**(صحیح مسلم) کتاب الجنائز حدیث 1 و 2(جلد 2 صفحه 631)***

در ((نهج البلاغه )) نیز به مساله بر قرار ساختن ارتباط با ارواح مردگان اشاره شده است که علی (علیهالسلام ) با ارواح مومنانی که در قبرستان پشت کوفه بودند سخن گفت**نهج البلاغه کلمات قصار جمله 130***.