تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه، جلد16
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

3 - موضع اسلام در برابر مساءله ثروت

نباید از آنچه گفتیم این چنین استنباط شود که اسلام در برابر مال و ثروت موضع منفی دارد و با آن مخالف است، نباید تصور کرد که اسلام، فقر را می پسندد و دعوت به فقر می کند و آن را وسیله کمالات معنوی می داند .

بلکه به عکس اسلام به عنوان یک وسیله مؤثر و کارساز روی آن تکیه می کند در آیه 180 سوره بقره از ((مال)) تعبیر به ((خیر)) شده است .

و در حدیثی از امام باقر (علیه السلام) می خوانیم، نعم العون الدنیا علی طلب الاخرة، ((دنیا کمک خوبی است برای رسیدن به آخرت)) .**(وسائل الشیعه) ج 12 ص 17 (حدیث 5 از باب 16 از ابواب مقدمات تجارت).***

بلکه آیات مورد بحث که شدیدترین مذمت را از قارون ثروتمند مغرور می کند شاهد گویائی بر این موضوع است، منتها اسلام ثروتی را می پسندد که بوسیله آن ابتغاء دار آخرت و طلب سرای دیگر شود، چنانکه دانشمندان

@@تفسیر نمونه جلد 16 صفحه 175@@@

بنی اسرائیل به قارون گفتند: و ابتغ فیما آتاک الله الدار الاخرة .

اسلام ثروتی را می پسندد که در آن ((احسن کما احسن الله الیک)) و نیکی به همگان باشد .

اسلام ثروتی را مدح می کند که در آن لا تنس نصیبک من الدنیا تحقق یابد بالاخره اسلام ثروتی را خواهان است که مایه فساد در زمین و فراموش کردن ارزشهای انسانی و گرفتار شدن در مسابقه جنون آمیز ((تکاثر)) نگردد، و انسان را به ((خود برتربینی)) و ((تحقیر دیگران)) و حتی رؤیاروئی با پیامبر خدا نکشاند .

وسیله ای باشد برای استفاده همگان، برای پر کردن خلاهای موجود اقتصادی، برای مرهم نهادن بر زخمهای جانکاه محرومان، و برای رسیدن به نیازها و مشکلات مستضعفان .

علاقه به چنین ثروتی با چنین هدفهای مقدسی علاقه به دنیا نیست، علاقه به آخرت است، چنانکه در حدیثی می خوانیم یکی از یاران امام صادق (علیه السلام) خدمتش آمد و شکایت کرد که ما دنبال دنیا هستیم و به آن علاقمندیم (از این می ترسیم که دنیاپرست باشیم) .

امام (که پاکی و تقوای آن مرد را می دانست) فرمود: با این ثروت دنیا چه می خواهی انجام دهی؟ در پاسخ عرض کرد: هزینه خود و خانواده ام را تهیه کنم، و به خویشاوندانم کمک نمایم، در راه خدا انفاق کنم، و حج و عمره بجا آورم امام فرمود: لیس هذا طلب الدنیا هذا طلب الاخرة، ((این، دنیاطلبی نیست این طلب آخرت است)) .**(وسائل الشیعه) ج 12 ص 19 (حدیث 3 از باب 7 از ابواب مقدمات التجارة).***

و از اینجا فاسد بودن عقیده دو گروه، گروهی از مسلمان نماهای بیخبر از تعلیمات اسلام که اسلام را حامی مستکبران معرفی می کنند و گروهی از دشمنان مغرض که می خواهند چهره اسلام را دگرگون نشان داده و آن را ضد ثروت و طرفدار

@@تفسیر نمونه جلد 16 صفحه 176@@@

فقر نشان دهند، روشن می شود .

اصولا یک ملت فقیر، نمی تواند آزاد و سربلند زندگی کند .

فقر وسیله وابستگی است .

فقر مایه روسیاهی در دنیا و آخرت است .

و فقر انسان را به گناه و آلودگی دعوت می کند .

همانگونه که در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) می خوانیم، غنی یحجزک عن الظلم خیر من فقر یحملک علی الاثم، ((بی نیازی که تو را از تجاوز به حق دیگران باز دارد از فقری که تو را وادار به گناه کند بهتر است)) .**(وسائل الشیعه) ج 12 صفحه 17 (حدیث 7 از باب 6 از ابواب مقدمات التجارة).***

جوامع اسلامی باید بکوشند هر چه بیشتر، غنی و بی نیاز گردند، به مرحله خودکفائی برسند و روی پای خود بایستند و شرف و عزت و استقلال خود را بر اثر فقر، فدای وابستگی به دیگران نکنند و بدانند خط اصیل اسلام این است .

@@تفسیر نمونه جلد 16 صفحه 177@@@