در آیات گذشته منطق مستدل و خیرخواهانه صالح را در برابر قوم گمراه شنیدید، اکنون در این آیات منطق قوم را در برابر او بشنوید.
آنها گفتند: ای صالح تو مسحور شده ای و عقل خود را از دست داده ای، لذا سخنان ناموزون می گوئی (قالوا انما انت من المسحرین).
از این گذشته تو فقط بشری همچون مائی و هیچ عقلی اجازه نمی دهد از انسانی همچون خودمان اطاعت کنیم! (ما انت الا بشر مثلنا).
اگر راست می گوئی آیت و نشانه ای بیاور تا ما به تو ایمان بیاوریم (فات بایة ان کنت من الصادقین).
جمله مسحر از ماده سحر به معنی کسی است که مسحور شده باشد آنها معتقد بودند که ساحران گاه از طریق سحر، عقل و هوش افراد را از کار می اندازند، این سخن را نه تنها به حضرت صالح (علیه السلام) گفتند که به گروهی دیگر از پیامبران نیز این تهمت را وارد ساختند، حتی به پیامبر اسلام (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) چنانکه در آیه 8 سوره فرقان می خوانیم: ان تتبعون الا رجلا مسحورا: ستمگران گفتند شما تنها از مردی پیروی می کنید که بر اثر مسحور شدن، عقل خود را از دست داده است!
@@تفسیر نمونه جلد 15 صفحه 312@@@
آری آنها عقل را در این می دیدند که انسان همرنگ محیط باشد، نان را به نرخ روز بخورد، و خود را با همه مفاسد تطبیق دهد، اگر مردی الهی و انقلابی برای درهم ریختن عقائد و نظام فاسد قیام می کرد، طبق این منطق او را دیوانه و مجنون و مسحور می خواندند.
بعضی از مفسران در معنی مسحرین احتمالات دیگری داده اند که چندان مناسب نیست لذا از آن صرف نظر کردیم.
به هر حال این گروه سرکش، نه به خاطر حق طلبی که به خاطر بهانه جوئی تقاضای معجزه کردند، و باید به آنها اتمام حجت می شد، لذا صالح به دستور خداوند گفت: این ناقه ای است که برای او سهمی از آب قریه است، و برای شما سهم روز معینی (قال هذه ناقة لها شرب و لکم شرب یوم معلوم).
ناقة به معنی شتر ماده است، و قرآن درباره خصوصیات این شتر که وضع اعجاز آمیزی داشته سربسته سخن گفته است، و ویژگیهای آن را نشمرده، ولی می دانیم یک شتر عادی و معمولی نبوده است، به گفته جمعی از مفسرین این ناقه به طرز معجزآسائی از دل کوه برآمد، و از ویژگیهای آن این بود که یک روز آب آبادی را به خود تخصیص می داد و می نوشید، چنانکه در آیه فوق، و آیه 28 سوره قمر به آن اشاره شده است.
البته خصوصیات دیگری نیز در پاره ای از روایات درباره آن گفته شده است.**برای توضیح بیشتر در این زمینه به جلد 9 تفسیر نمونه صفحه 155 ذیل آیه 61 سوره هود مراجعه فرمایید***
@@تفسیر نمونه جلد 15 صفحه 313@@@
به هر حال صالح مامور بود که به آنها اعلام کند این شتر عجیب و خارق - العاده را که نشانه ای از قدرت بی پایان خدا است به حال خود رها کنند، و دستور داد: کمترین آزاری به آن نرسانید که اگر چنین کنید عذاب روز عظیم شما را فرو خواهد گرفت (و لا تمسوها بسوء فیاخذکم عذاب یوم عظیم).
البته قوم سرکشی که حاضر به بیداری فریب خوردگان نبودند و آگاهی مردم را مزاحم منافع خود می دانستند، توطئه از میان بردن ناقه را طرح کردند و سرانجام بر آن حمله نموده و با یک یا چند ضربه آن را از پای درآوردند، و سپس از کرده خود نادم و پشیمان شدند چرا که عذاب الهی را در چند قدمی خود احساس می کردند (فعقروها فاصبحوا نادمین).**(عقروها) از ماده (عقر) (بر وزن قفل) در اصل به معنی ریشه و اساس چیزی است گاه به معنی سربریدن و گاه به معنی پی کردن حیوان (پائین پای او را قطع کردن و به زمین افکندن) نیز آمده است***
چون طغیانگری آنها از حد گذشت و عملا نشان دادند که آماده پذیرش حق نیستند اراده خدا بر این قرار گرفت که زمین را از لوث وجودشان پاک کند: در این هنگام عذاب الهی آنها را فرو گرفت (فاخذهم العذاب).
و به طوری که در سوره اعراف آیه 78 و سوره هود آیه 67 اجمالا آمده است نخست زلزله شدیدی سرزمین آنها را تکان داد، هنگامی که از خواب بیدار شدند و بر سر زانو نشستند حادثه آنها را مهلت نداد، صاعقه ای مرگبار که با زلزله همراه بود دیوارها را بر سرشان فرود آورد، و در همان حال جان خود را در میان وحشتی عجیب از دست دادند.
@@تفسیر نمونه جلد 15 صفحه 314@@@
قرآن در پایان این ماجرا همان می گوید که در پایان ماجرای قوم هود و قوم نوح و قوم ابراهیم بیان کرد، می فرماید: در این سرگذشت قوم صالح و آنهمه پایمردی و تحمل این پیامبر بزرگ و آن منطق شیوا، و نیز سرسختی و لجاجت و مخالفت آن سیه رویان با معجزه بیدارگر و سرنوشت شومی که به آن گرفتار شدند آیت و درس عبرتی است، اما اکثر آنها ایمان نیاوردند (ان فی ذلک لایة و ما کان اکثرهم مؤمنین).
آری هیچکس نمی تواند بر قدرت خدا چیره شود همانگونه که این قدرت عظیم مانع رحمت او نسبت به دوستان و حتی نسبت به دشمنان نیست پروردگار تو عزیز و رحیم است (و ان ربک لهو العزیز الرحیم).**طبق روایات کسی که ناقه ثمود را به قتل رسانید یک نفر بیشتر نبوده در حالی که این عمل در قرآن به صورت (فعل جمع) آمده این به خاطر آن است که دیگران با او همعقیده و همصدا و به عملش راضی بودند و از اینجا دریچه ای به یک اصل اساسی گشوده می شود که پیوندهای فکری و مکتبی سرنوشت افراد را باهم گره می زند شرح بیشتر این موضوع را در جلد 9 تفسیر نمونه صفحه 158 (ذیل آیه 65 سوره هود) بررسی فرمائید***
@@تفسیر نمونه جلد 15 صفحه 315@@@