مفاهیمی که در این جهان در محدوده زندگی مادی انسانها حکمفرما است غالبا در جهان دیگر دگرگون می شود، از جمله مساءله ارتباطات قبیله ای و فامیلی است که در زندگی این دنیا غالبا کارگشا است و گاهی خود نظامی را تشکیل می دهد که بر سایر نظامات جامعه حاکم می گردد.
اما با توجه به اینکه ارزشهای زندگی در جهان دیگر هماهنگ با ایمان و عمل صالح است مساءله انتساب به فلان شخص یا طایفه و قبیله جائی نمی تواند داشته باشد در اینجا اعضای یک خاندان به هم کمک می کنند و یکدیگر را از گرفتاریها نجات می دهند، ولی در قیامت چنین نیست آنجا نه از اموال سرشار خبری است، و نه از فرزندان کاری ساخته است یوم لا ینفع مال و لا بنون الا من اتی الله بقلب سلیم : ((روزی که نه مال سودی می بخشد و نه فرزندان، تنها نجات از آن کسی است که دارای قلب سلیم باشد)).**شعراء _ 89.***
@@تفسیر نمونه جلد 14 صفحه 331@@@
حتی اگر این نسب به شخص پیامبر اسلام (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) برسد، باز مشمول همین حکم است، و به همین دلیل در تاریخ زندگی پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) و امامان بزرگوار می خوانیم که بعضی از نزدیکترین افراد بنی هاشم را به خاطر عدم ایمان یا انحراف از خط اصیل اسلام رسما طرد کردند و از آنها تنفر و بیزاری جستند.
گر چه در حدیثی از پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) نقل شده که فرمود: کل حسب و نسب منقطع یوم القیامة الا حسبی و نسبی : ((پیوند هر حسب**حسب از نظر لغت به معنی افتخاراتی است که نیاکان و پدر و اجداد انسان داشته اند و گاه به معنی خلق و خوی خود انسان نیز می آید ولی در اینجا منظور همان معنی اول است (به لسان العرب ماده حسب مراجعه شود).*** و نسبی روز قیامت بریده می شود جز حسب و نسب من)).**مجمع البیان ذیل آیه مورد بحث.***
ولی به گفته مرحوم علامه طباطبائی (رضوان الله علیه ) در المیزان به نظر می رسد این همان حدیثی است که جمعی از محدثان اهل تسنن در کتابهای خود گاهی از عبدالله بن عمر و گاهی از خود عمر بن الخطاب و گاهی از بعضی دیگر از صحابه از پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) نقل کرده اند.
در حالی که ظاهر آیه مورد بحث عمومیت دارد و سخن از قطع همه نسبها در قیامت می دهد و اصولی که از قرآن استفاده شده و از طرز رفتار پیامبر با منحرفان بی ایمان بر می آید این است که تفاوتی میان انسانها از این نظر نیست .
لذا در حدیثی که صاحب کتاب مناقب ابن شهر آشوب از طاووس (یمانی ) از امام زین العابدین (علیه السلام ) نقل کرده می خوانیم : خلق الله الجنة لمن اطاع و احسن و لو کان عبدا حبشیا، و خلق النار لمن عصاه و لو کان ولدا قرشیا: ((خداوند بهشت را برای کسی آفریده که اطاعت فرمان او کند و نیکو کار باشد هر چند برده ای از حبشه باشد، و دوزخ را برای کسی آفریده است که نافرمانی
@@تفسیر نمونه جلد 14 صفحه 332@@@
او کند هر چند فرزندی از قریش باشد)).**مناقب ابن شهر آشوب (طبق نقل تفسیر نور الثقلین ج 3 ص 564).***
البته آنچه گفته شد منافات با احترام خاص سادات و فرزندان با تقوای پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) ندارد که این احترام خود احترامی است به شخص پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) و اسلام و روایاتی که در فضیلت و مقام آنها وارد شده نیز ظاهرا ناظر به همین معنی است .