1 - با توجه به اینکه ((من فی الارض ))، شامل همه انسانها می شود، چرا بعد از آن جمله ((کثیر من الناس )) آمده است ؟
در پاسخ این سؤال می توان گفت که این جمله در حقیقت توضیحی است برای ((من فی الارض )) یعنی ساکنان زمین دو گروهند، گروهی مؤمن و خاضع در برابر خدا و گروهی کافر و متمرد و سرکش .
این احتمال را نیز بعضی از مفسران داده اند که تعبیر ((من فی الارض )) که جنبه عمومی دارد اشاره به سجود تکوینی است که همه انسانها حتی کافران جزء جزء وجودشان در آن شرکت دارند، ولی جمله ((کثیر من الناس و...)) اشاره به سجود تشریعی است که در آن با هم مختلفند.
این احتمال نیز وجود دارد که ((من فی الارض )) اشاره به فرشتگان ساکن زمین باشد مانند ((من فی السماء)) که اشاره به فرشتگان ساکن آسمانها است، در حالی که جمله بعد، از انسانهای ساکن زمین سخن می گوید.
2 - چرا در این آیه از ساکنان آسمان و زمین، سخن به میان آمده نه از خود آسمان و زمین .
در پاسخ می گوئیم آسمانها همان ستارگانند که در کلمه ((نجوم )) جمعند، و ذکر ((جبال )) (کوهها) که قسمت مهمی از کره زمین را تشکیل می دهند اشاره به خود زمین است .
3 - بالاخره آخرین سؤال این است که چرا ((الم تر)) (آیا نمی بینی )
@@تفسیر نمونه جلد 14 صفحه 52@@@
فرموده، با اینکه سجده عمومی موجودات چیزی نیست که با چشم دیده شود؟
اما با توجه به اینکه ((رؤیت )) در لسان عرب گاهی به معنی ((علم )) می آید پاسخ این سؤال نیز روشن می شود، بعلاوه گاه از مسائل بسیار روشن تعبیر به مشاهده می کنیم و مثلا می گویند آیا نمی بینی که فلان انسان، حسود و بخیل است، یا فلان انسان عالم و عادل است (در حالی که این صفات جنبه حسی ندارد) منظور درک قطعی است .
@@تفسیر نمونه جلد 14 صفحه 53@@@