در این آیه به مقام مریم و عظمت و احترام او و فرزندش حضرت مسیح ( علیه السلام ) اشاره شده است . ذکر مریم در ردیف بحثهای مربوط به پیامبران بزرگ یا به خاطر فرزند او حضرت عیسی است و یا به جهت اینکه تولدش از جهاتی شبیه به تولد یحیی از زکریا بود که شرح آن را در ذیل آیات سوره مریم آوردیم .**به جلد سیزدهم تفسیر نمونه آیات نخستین سوره مریم مراجعه شود***
و یا به خاطر آنست که روشن کند عظمت مقام ویژه مردان بزرگ نیست بلکه زنان بزرگی هم بوده اند که تاریخشان نشانه عظمتشان، الگو و اسوه ای برای زنان جهان بوده اند.
می گوید: ((به خاطر بیاور مریم را که دامان خویش را از هر گونه آلودگی نگه داشت )) (و التی احصنت فرجها).
((سپس ما از روح خود در او دمیدیم )) (فنفخنا فیها من روحنا).**سوره نساء آیه 43***
((و او و فرزندش مسیح را نشانه بزرگی برای جهانیان قرار دادیم ))
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 494@@@
(و جعلناها و ابنها آیة للعالمین ).**سوره بقره آیه 23***
نکته ها:
1 - ((فرج )) از نظر لغت در اصل به معنی فاصله و شکاف می باشد، و به عنوان کنایه در عضو تناسلی به کار رفته است، اما از آنجا که توجه به معنی کنائی آن در فارسی نمی شود، گاهی این سؤال پیش می آید که چگونه این لفظ که صریح در آن عضو خاص انسان است در قرآن آمده ؟! ولی توجه به کنایه بودن آن مشکل را حل می کند.
و به تعبیر روشنتر اگر بخواهیم معنی کنائی را درست تعبیر کنیم معادل جمله ((احصنت فرجها)) در فارسی این است که ((دامان خود را پاک نگاه داشت )) آیا این تعبیر در فارسی زننده است ؟
بلکه به عقیده بعضی در لغت عرب الفاظی که صریح در عضو تناسلی باشد و یا صراحت در آمیزش جنسی داشته باشد اصلا وجود ندارد، هر چه هست جنبه کنایه دارد، مثلا در مورد آمیزش جنسی الفاظی از قبیل لمس کردن، داخل شدن، پوشانیدن (غشیان )**سوره اعراف آیه 189*** به سراغ همسر رفتن**بقره آیه 222*** در آیات مختلف قرآن در این معنی به کار رفته که می بینیم همه آنها جنبه کنائی دارد، ولی گاه ترجمه کنندگان فارسی زبان بی توجه به معنی کنائی آنها هستند و بجای معادل این معانی کنائی کلمات صریح فارسی را می گذارند و این مایه تعجب و سؤال می شود.
به هر حال در تفسیر این گونه الفاظ که در قرآن وارد شده حتما باید به معنی اصلی و ریشه ای آنها توجه کرد تا جنبه کنائی بودنش، مشخص گردد و هر
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 495@@@
گونه ابهام برطرف شود.
ذکر این نکته نیز لازم است که ظاهر آیه فوق چنین می گوید که مریم دامان خویش را از هر گونه آلودگی به بی عفتی حفظ کرد، ولی بعضی از مفسران این احتمال را در معنی آیه داده اند که او از هر گونه تماس با مردی (چه از حلال و چه از حرام ) خودداری کرد**تفسیر کبیر فخررازی و تفسیر فی ظلال ذیل آیه مورد بحث*** همانگونه که در آیه 20 سوره مریم می گوید: و لم یمسسنی بشر و لم اک بغیا: ((هیچگاه مردی با من تماس پیدا نکرده و من زن آلوده ای نبودم )).**مریم-20***
در حقیقت این مقدمه ای است برای اثبات تولد اعجازآمیز عیسی و آیه بودن او.
2 - منظور از ((روحنا)) - (روح ما) چنانکه قبلا نیز گفته ایم - اشاره به یک روح با عظمت و متعالی است و به اصطلاح این گونه ((اضافه اضافه )) تشریفیه است که برای بیان عظمت چیزی آن را به خدا اضافه می کنیم، مانند بیت الله (خانه خدا) و شهر الله (ماه خدا).
3 - آیه فوق می گوید: مریم و فرزندش را آیه و نشانهای برای جهانیان قرار دادیم، نمی گوید دو آیه و نشانه، به خاطر اینکه آنچنان وجود مریم با فرزندش در این آیه بزرگ الهی آمیخته بودند که از یکدیگر تفکیک ناپذیر محسوب می شدند، تولد فرزندی بدون پدر، همان اندازه اعجازآمیز است که باردار شدن زنی بدون شوهر، و نیز معجزات عیسی ( علیه السلام ) در طفولیت و بزرگی، یادآور خاطره مادر او است .
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 496@@@
این امور که هر کدام خارق عادتی بود و بر خلاف اسباب عادی طبیعی، جملگی از این واقعیت حکایت می کند که در ماوراء سلسله اسباب قدرتی است که هر گاه بخواهد میتواند روند آنها را دگرگون سازد، و به هر حال وضع مسیح و مادرش مریم در طول تاریخ بشر بی نظیر بود، نه قبل و نه بعد از او دیده نشده است و شاید نکره آوردن آیه که دلیل بر عظمت است اشاره به همین معنی باشد.