تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه، جلد10
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

ترسیم دقیقی از منظره حق و باطل .

از آنجا که روش قرآن، به عنوان یک کتاب تعلیم و تربیت، متکی به مسائل عینی است، برای نزدیک ساختن مفاهیم پیچیده به ذهن انگشت روی مثلهای حسی جالب و زیبا در زندگی روزمره مردم میگذارد، در اینجا نیز برای مجسم ساختن
@@تفسیر نمونه جلد 10 صفحه 165@@@
حقایقی که در آیات گذشته پیرامون توحید و شرک، ایمان و کفر و حق و باطل گذشت، مثل بسیار رسائی بیان می کند.

نخست می گوید: ((خداوند از آسمان آبی را فرو فرستاده است )) (انزل من السماء ماء).

آبی حیاتبخش و زندگی آفرین، و سرچشمه نمو و حرکت :

و در این هنگام درهها و گودالها و نهرهای روی زمین هر کدام به اندازه گنجایش و وسعت خود بخشی از این آب را پذیرا می شوند (فسالت اودیة بقدرها).

جویبارهای کوچک دست به دست هم می دهند و نهرهائی به وجود می آورند، نهرها به هم می پیوندند و سیلاب عظیمی از دامنه کوهسار سرازیر می گردد، آبها از سر و دوش هم بالا میروند و هر چه را بر سر راه خود ببینند برمیدارند و مرتبا بر یکدیگر کوبیده می شوند، در این هنگام کفها از لابلای امواج ظاهر می شوند، آنچنان که قرآن می گوید سیلاب، کفهائی را بر بالای خود حمل می کند (فاحتمل السیل زبدا رابیا).

((رابی )) از ماده ((ربو)) (بر وزن غلو) به معنی بلندی و برتری است و ربا که به معنی سود یا پول اضافی یا جنس دیگر است نیز از همین ماده و به همین معنی است، چون اضافه و زیادی را میرساند.

پیدایش کفها منحصر به نزول باران نیست بلکه ((در فلزاتی که بوسیله آتش ذوب می شوند تا از آن زینت آلات یا وسائل زندگی بسازند آنها نیز کفهائی همانند کفهای آب دارند)) (و مما یوقدون علیه فی النار ابتغاء حلیة او متاع زبد مثله ).**ترجمه تحت الفظی جمله فوق چنین است:(از آنچه آتش برروی آن روشن می کنند برای بدست آوردن زینت یا متاع کفهائی همانند کفهای آب حاصل می شود) و این تعبیر اشاره به کورهائی است برای ذوب فلزات که هم آتش در زیر مواد فلزی وجود دارد و هم در روی آن به این معنی که یک طبقه آتش در زیر است و سپس رو یآنها سنگهائی را که مواد کافی دارد می ریزند و مجددا روی آن آتش می ریزند و این بهترین کوره است که از هر طرف آتش مواد قابل ذوب را احاطه کرده است***
@@تفسیر نمونه جلد 10 صفحه 166@@@
بعد از بیان این مثال که به صورت وسیع و گسترده، نه تنها در مورد آب، که در مورد همه فلزات، چه آنها که زینتی هستند و چه آنها که وسائل زندگی را از آن میسازند، بیان می کند به سراغ نتیجه گیری میرود، و چنین می فرماید:

((اینگونه خداوند برای حق و باطل، مثال میزند)) (کذلک یضرب الله الحق و الباطل ). سپس به شرح آن میپردازد و می گوید: ((اما کفها به کنار میروند و اما آبی که برای مردم مفید و سودمند است در زمین میماند)) (فاما الزبد فیذهب جفاء و اما ما ینفع الناس فیمکث فی الارض ).

کفهای بیهوده و بلند آواز و میان تهی که همیشه بالانشین هستند اما هنری ندارند باید به کناری ریخته شوند و اما آب خاموش و بیسر و صدای متواضع و مفید و سودمند میماند و اگر روی زمین هم نماند در اعماق زمین نفوذ می کند و چیزی نمیگذرد که به صورت چشمه سارها و قناتها و چاهها سر از زمین برمیدارد، تشنه کامان را سیراب می کند، درختان را بارور، و گلها را شکفته و میوه ها را رسیده، و به همه چیز سر و سامان می دهد.

و در پایان آیه برای تاکید بیشتر و دعوت به مطالعه دقیقتر روی این مثال می فرماید: این چنین خداوند مثالهائی میزند (کذلک یضرب الله الامثال ).