تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه، جلد5
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

5 - شرح صدر چیست ؟

در آیه فوق سعه صدر (گشادگی سینه ) یکی از مواهب بزرگ و ضیق صدر (تنگی سینه ) یکی از کیفرهای الهی شمرده شده است همانطور که خداوند در مقام بیان یک موهبت عظیم به پیامبر خود میگوید، ا لم نشرح لک صدرک : آیا سینه تو را وسیع و گشاده نساختیم .**سوره شرح آیه 1***

و این موضوعی است که با مطالعه در حالات افراد به خوبی مشاهد می شود، بعضی روحشان آنچنان باز و گشاده است که آمادگی برای پذیرش هر واقعیتی - هر چند بزرگ باشد - دارند، اما به عکس بعضی روحشان آنچنان تنگ و محدود است که گویا راهی و جائی برای نفوذ هیچ حقیقتی در آن نیست . افق دید فکری آنها محدود به زندگی روزمره و خواب و خور آنها است، اگر به آنها برسد همه چیز درست است و اگر کمترین تغییری در آن پیدا شود گویا همه چیز پایان یافته و دنیا خراب شده است !.

هنگامی که آیه فوق نازل شد از پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) پرسیدند شرح صدر چیست ؟ پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) فرمود: نور یقذفه الله فی قلب من یشاء فینشرح له صدره و ینفسح :نوری است که خدا در قلب هر کس بخواهد می افکند و در پرتو آن، روح او وسیع و گشاده می شود.

پرسیدند: آیا نشانهای دارد که با آن شناخته شود؟

فرمود: نعم، الانابة الی دار الخلود و التجافی عن دار الغرور و الاستعداد للموت قبل نزول الموت**مجمع البیان جلد 4 صفحه 363*** : آری نشانهاش ‍ توجه به سرای جاویدان و دامن

@@تفسیر نمونه جلد 5 صفحه 437@@@
بر چیدن از زرق و برق دنیا و آماده شدن برای مرگ است (با ایمان و عمل صالح و تلاش و کوشش در راه حق ) پیش از آنکه مرگ فرا رسد.

در آیه بعد به عنوان تاکید بحث گذشته می گوید:((این مطلب که مددهای الهی شامل حال حق طلبان میگردد و سلب موفقیت به سراغ دشمنان حق میرود یک سنت مستقیم و ثابت و دگرگونیناپذیر الهی است )) (و هذا صراط ربک مستقیما).

این احتمال در تفسیر آیه نیز هست که ((هذا)) اشاره به اسلام و قرآن بوده باشد زیرا صراط مستقیم و راه راست و معتدل است .

در پایان آیه باز تاکید می کند که : ما نشانهها و آیات خود را برای آنها که دلی پذیرا و گوشی شنوا دارند شرح دادیم (قد فصلنا الایات لقوم یذکرون ).

در آیه بعد دو قسمت از بزرگترین موهبتهائی را که به افراد بیدار و حق طلب می دهد بیان می کند نخست اینکه :((برای آنها خانه امن و امان نزد پروردگارشان است )) (لهم دار السلام عند ربهم ).

و دیگر اینکه :((ولی و سرپرست و حافظ و ناصر آنها خدا است )) (و هو ولیهم ).

((و تمام اینها به خاطر اعمال نیکی است که انجام می دادند)) (بما کانوا یعملون ).

چه افتخاری از این بالاتر که سرپرستی و کفالت امور انسان را خداوند بر عهده گیرد و او حافظ و یار و یاورش ‍ باشد.

و چه موهبتی از این عظیمتر که ((دار السلام )) یعنی خانه امن و امان ،

@@تفسیر نمونه جلد 5 صفحه 438@@@
محلی که نه در آن جنگ است نه خونریزی، نه نزاع است و نه دعوا، نه خشونت است و نه رقابتهای کشنده و طاقت فرسا، نه تصادم منافع است و نه دروغ و افترا و تهمت و حسد و کینه و نه غم و اندوه، که از هر نظر قرین آرامش است، در انتظار انسان باشد.

ولی آیه می گوید اینها را با حرف و سخن به کسی نمی دهند بلکه در برابر عمل، آری در برابر عمل !